Hart- en vaatziekten, longaandoeningen, veel kankersoorten, artrose, klachten aan het bewegingsapparaat, maar ook mensen met overgewicht die zwaar lichamelijk werk doen en last krijgen van hun knieën. ‘Je vraagt je bijna af wat eigenlijk niet leefstijlgerelateerd is’, stelt Giny Norder. Ze is al ruim twee decennia actief als bedrijfsarts waarvan de afgelopen drie jaar bij Arbounie. In de loop van haar carrière zag ze de invloed van leefstijl op verzuim toenemen. Ook de cijfers spreken boekdelen. Volgens Volksgezondheid en Zorg kampt de helft van de bevolking met overgewicht en rookt nog altijd een vijfde van de volwassen Nederlanders. Verder voldoet de helft van de bevolking niet aan de beweegrichtlijnen en kiezen we nog te vaak voor ongezond eten. De impact op de kosten van de gezondheidszorg zijn groot. De gevolgen van roken bijvoorbeeld, zijn jaarlijks goed voor 2,4 miljard euro zorgkosten. Alcoholgebruik is verantwoordelijk voor bijna 1 miljard euro zorgkosten.
‘Het gaat om grote bedragen. Leefstijladvies kan veel gezondheidswinst opleveren en daardoor ook financieel voordeel voor de maatschappij.’ Volgens Giny is de spreekkamer van de bedrijfsarts bij uitstek de plek om het gesprek over leefstijl aan te gaan. ‘In mijn optiek moeten we als bedrijfsartsen vooral preventief bezig zijn. Die ruimte is er ook. Wij zien medewerkers die nog niet bij de huisarts zijn, maar wel bij ons komen via een PMO of spreekuur. Als we mensen duurzaam inzetbaar willen houden, kun je niet om leefstijl heen. Bedrijfsartsen kunnen daar echt een verschil maken.’
Dat besef dringt op steeds meer plekken door. Maar niet altijd leidt dat tot een optimale aanpak. ‘Alleen maar zeggen dat iemand moet afvallen is niet de juiste interventie. Je moet als bedrijfsarts het juiste gesprek voeren en ook weten welke andere zorgverleners je erbij kunt betrekken.’ In haar eigen praktijk adviseerde ze een werknemer om af te vallen. Ze verwees hem naar een diëtist, maar nodigde hem daarnaast ook regelmatig uit voor het spreekuur. ‘Je kunt dan de bespreken welke hobbels iemand tegenkomt. Hoe het met bewegen gaat en of er nog niets anders nodig is. Hij stuurt mij nu regelmatig foto’s van gezonde gerechten die hij heeft klaargemaakt en is inmiddels 25 kilo afgevallen.’
Ook kleine interventies hebben vaak veel impact, zo blijkt uit een ander voorbeeld. ‘Een relatief jonge man kwam met allerlei klachten op het spreekuur. In zijn vrije tijd fietste hij graag. Toen ik vroeg op wat voor fiets, zei hij: “een elektrische”. Maar als je meer effect wilt hebben, kun je beter een gewone fiets nemen. Hij heeft het advies opgevolgd en merkte het verschil.’
Bereidheid
Een leefstijladvies raakt wel de persoonlijke levenssfeer van de werknemer. Zijn werknemers bereid om hierover het gesprek aan te gaan? Giny Norder: ‘De manier waarop je het gesprek ingaat is essentieel. Dus niet medewerkers alleen maar vertellen wat ze moeten doen, maar samen op zoek gaan naar wat helpend is. Motiverende gespreksvoering is daarbij een belangrijk hulpmiddel. Ook is het belangrijk om goed naar de leefwereld van de werknemer te kijken. Laatst was ik bij een bedrijf dat heel enthousiast van start was gegaan met voedingsadviezen. Maar waarom landde dat niet? Omdat het om recepten ging met quinoa en andere ingrediënten waar de meeste medewerkers nog nooit van hadden gehoord. Je moet wel aansluiten bij de belevingswereld van de mensen. Dat soort dingen uitvinden maakt het juist zo leuk.’
Om goed beslagen ten ijs te komen volgde ze de post-HBO-opleiding Leefstijlcoach aan de Academie voor Leefstijl en Gezondheid (AVLEG). Het zorgde voor een aantal eyeopeners. ‘Ik dacht dat ik best goed coachend bezig was, maar er bleek nog een wereld in te winnen. Ook ontdekte ik hoe sturend wij als artsen kunnen zijn. De kans bestaat dat je daardoor mist wat de werknemer nodig heeft. Je moet zoeken naar een haakje. Waar wil of kan de werknemer mee aan de slag? En: leefstijl is belangrijk, maar misschien moet je eerst kijken naar de schulden die iemand heeft voordat je over afvallen kunt beginnen.’
Duurzame inzetbaarheid
Giny Norder vindt leefstijl het perfecte aanknopingspunt om duurzame inzetbaarheid te realiseren en raadt collega bedrijfsartsen aan om ermee aan de slag te gaan. ‘Begin erover, maar zorg wel dat je je voldoende zeker voelt om het gesprek aan te gaan. Je moet over kennis en kunde beschikken. Bijvoorbeeld door een scholing leefstijlcoach of motiverende gespreksvoering. De vereniging Arts en Leefstijl heeft veel interessante nascholing voor het gesprek in de spreekkamer. Vanuit de bedrijfsgezondheidszorg is het echt een mooie kans om op te pakken. En het is bovendien ook erg leuk om te doen.’
Binnenkort vinden er twee congressen plaats over leefstijl. Op 22 september wordt in Utrecht het congres ‘Leefstijl in de spreekkamer’ georganiseerd. Verder organiseert de vereniging Arts en Leefstijl op 16 november het jaarlijkse Lifestyle4Health congres in Jaarbeurs Utrecht.
