Toen ik ziek werd, liet een bevriende UWV-arts op een keer het woord 'infaust' vallen. Daar schrok ik in eerste instantie van, want iets wat nog niet vaak zo concreet uitgesproken was, werd nu plotseling gevangen in een woord dat gewone mensen niet gebruiken.
Een hakbijlwoord. Maar vrijwel direct voelde het ook alsof de ruimte waar we stonden groter werd. Niet de hakbijl viel, maar de muren. Boven mijn hoofd zag ik de letters van het woord als transparant chiffon door de lucht zweven en contact maken met iets wat voelde als de wereld, of misschien het verleden, in elk geval als verbondenheid. Het was een kalmerende ervaring die nog altijd resoneert in mijn dagelijkse geploeter. In die dagen was ik ongelooflijk opgelucht dat ik als kleine zelfstandige niet naar spreekuren hoefde te gaan waar werknemers wel naartoe moeten als ze ziek worden. Van de bedrijfsarts bijvoorbeeld, of de UWV-arts. Dat ik niet hoefde mee te maken hoe mijn doorleefde woorden over de precaire situatie in alle dossiers vertaald zouden worden naar dichtklapjargon en dichotome vinkjes. Dat had ik waarachtig niet overleefd. Ik kan niet goed tegen zwart-wit. Ik hou van nuance, van kleurschakeringen.
‘De wereld is één groot web of life en de meeste mensen hangen tussen het rag’
Infaust is zo op het oog een kordaat, dichotoom woord. In een uitkeringsdossier kan het wegen afsluiten, de terugweg naar werk bijvoorbeeld. Maar in de context van het moment kan het woord ook de blik verbreden. Precies zoals het leven is. De wereld is niet dichotoom. In diagnoseland wordt veel dichotoom gedacht. Je bent ziek of niet. Je hebt diabetes of niet, ADHD of niet, een infectie of niet. Je kunt werken of niet. Maar deze binaire weergave heeft niks met het echte leven te maken. Zo’n beetje alles in het aardse leven is een continuüm. Minimaal een eendimensionale lijn van weinig tot veel. Zelfs de dood kent zo’n lijn, met soms schrijnende juridische touwtrekkerij tot gevolg. Of een omgekeerde U-curve. Iets begint met weinig, klimt op tot een optimum en neemt daarna af. Dit geldt voor actiepotentialen, fracturen, covid, blootstelling aan extreme werkomstandigheden, de seizoenen, het leven van een vlieg, zelfs voor chemotherapie.
Maar ook dit is nog te eenvoudig voor de complexheid van het leven. In het meeslepende boek Inflamed: deep medicine and the anatomy of injustice van Rupa Marya en Raj Patel ontrafelen de auteurs hoe de tsunami van vermijdbare ziektes is ontstaan. In feite alle crises waar we nu mee kampen, van stikstof tot burn-out. Hoe eeuwenlang koloniaal kapitalisme de voorwaarden heeft geschapen voor de wereldwijde smeulbrand van laaggradige ontstekingen die leiden tot kanker, hart- en vaatziekten, diabetes, auto-immuunziektes en tal van andere ziektebeelden. Hoe plundering van grond en spuiten van landbouwgif, via uitbuiting, racisme en armoede, gevolgen hebben voor interleukines, telomeren en methylgroepen. De wereld is één groot web of life. En de meeste mensen hangen tussen het rag. Prognose: infaust.
