Met de oprichting van het KCVG in 2005 werd alsnog die wetenschappelijke basis onder het vak gelegd. Maar Chantal Gielen waarschuwt: ‘De valkuilen van toen bestaan nog steeds. Er is weliswaar een stevig fundament, maar ook nu moeten we opletten dat we niet worden overschaduwd door de waan van de dag. We moeten ook met wetenschappelijk onderzoek blijven investeren in de toekomst van het vak.’ Beiden zien volop kansen en mogelijkheden, vooral als wetenschap en praktijk elkaar nog beter weten te vinden.

Gielen: ‘Als je in de uitvoering ergens tegenaan loopt is het heel mooi als je daar via wetenschappelijk onderzoek oplossingen voor kunt aandragen. Andersom moet de wetenschap zelf ook onderzoek initiëren en de resultaten teruggeven aan de uitvoering. Zo kom je erachter of er nog steeds voldoende onderbouwing is voor wat je doet en of je nog steeds de juiste dingen doet. Het is ook belangrijk omdat het klimaat om ons heen continu verandert. Daar moet je je werkwijze telkens op afstemmen. De trias bestaat uit beleid, onderzoek en opleiden. Dat moet met elkaar verweven zijn.’

Kroneman vindt dat het wetenschappelijk onderzoek in de verzekeringsgeneeskunde een zekere graad van volwassenheid heeft bereikt, maar voor echte slagkracht moet er volgens hem veel meer interactie komen tussen academische werkplaatsen, KCVG en UWV. ‘Ik denk en vind dat we een fase in moeten gaan waarin het KCVG meer betrokken wordt bij de organisatieontwikkeling. Onderzoek is tot nu toe nog te veel blijven hangen in vrijblijvende vragen en de welwillendheid van universiteiten om daar een antwoord op te componeren. We moeten ervaren dat het betrekken van onderzoekers bij de organisatieontwikkeling ons verder brengt en ons helpt bij waar we naar toe willen. Evaluatieonderzoek bijvoorbeeld is in dit verband heel waardevol en biedt handvatten voor doorontwikkeling.’ Wanneer onderzoek en praktijk dichter tot elkaar komen heeft dat ook een positief effect op de implementatie, vindt Gielen. ‘Daar liggen nu vaak problemen, maar als je aansluiting bij elkaar zoekt en je komt met de oplossing voor een actueel probleem, dan hoef je niet te vechten om die over de bühne te krijgen.’ Maar tot op heden is er nog te veel afstand, vindt ook zij. ‘De agenda van de universiteit is altijd leidend geweest, het zou mooi zijn als er wat meer afstemming is met de praktijk.’

Samenwerking is sowieso een belangrijk thema. Niet alleen tussen praktijk en wetenschap, maar ook tussen de divisies en verschillende vakgebieden. ‘We zouden veel meer vanuit de klantreis moeten werken’, stelt Gielen. Maar om het traject te volgen dat de cliënt doorloopt, moeten de schotten weg tussen arbodiensten, bedrijfsartsen, huisartsen en medisch specialisten. ‘Wat ik nu op de werkvloer tegenkom is een enorme inefficiëntie in het delen en uitwisselen van informatie. Als we daar nu eens één verhaal van kunnen maken, dan is dat veel prettiger voor de cliënt. Die krijgt dan geen dubbele of soms zelfs tegenstrijdige adviezen. Samenwerking met een gezond vertrouwen tussen professionals zal leiden tot een betere dienstverlening.’

Kroneman vindt het belangrijk dat dit soort zaken wordt meegenomen bij het ontwikkelen van een toekomstbestendig stelsel, waarvoor een overheidscommissie wordt ingesteld. De komende tijd is bepalend voor de rol die de verzekeringsarts in de toekomst zal hebben. Daarom moet de verzekeringsarts nu zelf stappen zetten in de goede richting. Dat wil zeggen: meer beoordelingen per dag realiseren door een andere organisatie van het werk met hulp van anderen. ‘We moeten ook streven naar een breder gedeeld normenkader en ervoor zorgen dat wát we aan elkaar leveren goed op elkaar aansluit. Het BAR-project is daar een mooi voorbeeld van. Maar er zijn ook veel kleinere projecten waar de afstemming tussen verzekerings- en bedrijfsarts verkend wordt. Ik proef verder dat er meer politieke aandacht voor komt, dat is een goede ontwikkeling.’

Wat ook helpt, zo vinden beiden, is wanneer de cliënt zijn eigen medisch dossier beheert. ‘Nu is het medisch dossier gelokaliseerd bij de instelling waar de patiënt onder behandeling is. Je moet dat loskoppelen van instellingen.’ Gielen vult aan: ‘Daarmee bied je ook transparantie aan de cliënt, die toch vaak als kwetsbare partij wordt gezien.’ Ze denkt overigens dat mensen over het algemeen prima in staat zijn om hun eigen medisch dossier te beheren en waar nodig te delen. ‘Je moet voor veel andere instanties ook informatie aanleveren. Ik denk best dat de meeste mensen daartoe in staat zijn. Als je het zo inregelt ga je een hoop tijd besparen.’

Volgens Kroneman moet niet alleen het werk anders ingericht worden, maar moeten verzekeringsartsen ook echt anders gaan denken en werken. ‘Mensen komen bij ons omdat ze voor hun werk uitgevallen zijn en omdat ze – in de meeste gevallen – weer terug willen naar werk. Aan ons de taak om dat participatieproces drempelloos te laten verlopen. De klantreis is gericht op uitstroom naar (ander) werk. Dat proces moeten wij niet door onze beoordelingen vertragen of obstrueren. Bijvoorbeeld door niets te doen, omdat eerst een eindewachttijdbeoordeling moet plaatsvinden. De gemiddelde wachttijd daarvoor is 18 weken en sommige kantoren doen er een jaar over. Participatief beoordelen, dat is waar we naartoe moeten. Als verzekeringsarts goed nadenken over welk deel van de mensen gewoon naar werk terugkan zonder dat dat je daar direct bemoeienis mee hebt. Ik schat in dat 25 tot 30 procent van de gevallen met behulp van vragenlijsten en ondersteuning van de arbeidsdeskundige of sociaal-medisch verpleegkundige, kan doorstromen naar werk. Die hoef je als verzekeringsarts niet meer te zien. Daar moet je over nadenken!’ Gielen: ‘Je kunt de re-integratiebegeleider of arbeidsdeskundige veel vaker aan kop zetten. Dat inzicht moet komen. Ook bij de WIA-beoordeling. Daar is nu alles gericht op beoordelen en veel minder op een stuk begeleiding bij wat er allemaal na die beoordeling komt.’

Ondanks de noodzaak om nu stappen te zetten, signaleren zowel Kroneman als Gielen nog te weinig besef van urgentie bij verzekeringsartsen. Hoe kan het zijn dat veel verzekeringsartsen afwachten op wat er komen gaat? Zo vragen zij zich af. Je moet meer doen dan je agenda openzetten, kijken wat er binnenkomt en beoordelingen doen. Gielen: ‘Iedere arts moet zich realiseren dat je in het huidige klimaat in beweging moet komen. Hoe zet ik mijn vak professioneler neer en hoe creëer ik een stuk eigenaarschap? Voel je verantwoordelijk voor je eigen caseload. Zet andere professionals in om je te ondersteunen. Dat gevoel is de afgelopen jaren te weinig benadrukt. Neem die regelvrijheid. Ik vind het een verrijking voor het vak.’ Volgens Kroneman is er ook een noodzaak en juist daarom verwacht hij dat professionals in beweging komen. ‘Necessity is the mother of invention. Als je de positie inneemt dat je eigenaar bent van een eigen rayon word je vanzelf inventief en kijk je hoe het anders, slimmer of beter kan. Neem die verantwoordelijkheid.’ Gielen vult aan: ‘Probeer meer zaken in te regelen vanuit het klantperspectief. Laat je niet beperken door bestaande grenzen of divisies.’

De ontschotting binnen UWV komt overigens gestaag op gang. De komende drie jaren zijn gericht op het landelijk uitrollen van de SMC’s en om klanten drempelloos door het proces heen te leiden. WERKbedrijf en SMZ werken daar al samen. Gielen: ‘De arbeidsdeskundige van het WERKbedrijf begint aan te sluiten bij de triage. Dat is al een eerste stap naar drempelloos samenwerken. Maar eigenlijk zou de arbeidsdeskundige al in het eerste ziektejaar mee moeten doen. Een arbeidsdeskundige voor het gehele traject. Daarin zou ik wel willen investeren.’ Kroneman vindt dat er in de toekomst überhaupt maar één soort arbeidsdeskundige moet zijn: een die zowel re-integratie als de beoordeling doet. ‘Als dit soort zaken binnen het SMC allemaal staan en werken, heb je een goede propositie om een waardevolle rol te pakken in de regio. Je kunt stakeholders aan je binden. Grote werkgevers leren kennen. De arbeidsdeskundige weer richting werkgevers laten gaan.’ Ook de contacten met de gemeenten en eerste- en tweedelijns gezondheidszorg moeten tot stand komen, vindt Gielen. ‘Zo leer je veel beter het speelveld kennen waarin de cliënt zich bevindt. Dat is met name belangrijk bij multiproblematiek. Waar zit iemand in de cirkel van ziek zijn en bijstand? Als je alle actoren kent, kun je iemand veel beter helpen bij de hulpvraag en komen ze misschien sneller uit de draaideur.’ Kroneman: ‘Precies. Je kunt dan gerichte interventies en meer maatwerk leveren. Het beoordelen is faciliterend voor het participatieproces.’

Uit de eerste ervaringen in de SMC’s blijkt dat verzekeringsartsen positief zijn over de nieuwe werkwijze. Gielen: ‘Ik ben zelf betrokken bij de SMC’s in Limburg en merk dat artsen het prettig vinden om overzicht te hebben op het hele traject en ook weten waar de cliënt uiteindelijk terechtkomt. Die terugkoppeling maakt je werk ook beter. Case inplannen, beoordelen en basta? Dat is geen leercirkel. Ik heb het zelf ook ervaren. Pas toen ik consulten op het WERKbedrijf ging draaien, realiseerde ik mij wat er met een klant en zijn of haar re-integratie gebeurt als ik bepaalde dingen opschrijf of aankruis. Die ervaring gun ik iedere verzekeringsarts. Het maakt dat je veel beter je maatschappelijke rol in kunt vullen en meer plezier in je vak krijgt.’

Tot slot willen Kroneman en Gielen de lezers van TBV het volgende meegeven. Verzekeringsartsen moeten hun positie pakken om waardevol te zijn en maatwerk te kunnen leveren. Kroneman: ‘Het is een tijd die kansen biedt en mogelijkheden heeft. Maar die moet je dan wel grijpen.’ Gielen vult aan: ‘Maar dan moet die ruimte ook wel gegeven worden. Het grote gevaar is dat we te snel grip en controle op het proces willen krijgen, waardoor mensen te weinig kans krijgen om de ruimte pakken en die goed in te vullen. Dat is een winstwaarschuwing die ik wel wil meegeven.’