Terzake is een dagelijkse actualiteitsuitzending van de Nederlandstalige openbare omroep in België. Terzake brengt duiding bij het nieuws van de dag voor de kijker die beter wil begrijpen, kaderen. Op 9 februari 2023 waren professor arbeidsgeneeskunde Lode Godderis en ervaringsdeskundige Rita Gielen de studiogasten in Terzake. Aanleiding was het gezamenlijk geschreven naslagwerk Gepest op het werk. Herken, bespreek en voorkom pestgedrag op de werkvloer.
De paperback Gepest op het Werk is opgebouwd rond vijf hoofdstukken over de Belgische situatie: wat is pesten op het werk?, wat zijn de voorspellers?, wat zijn de gevolgen?, hoe is het te voorkomen en wat kan beter?
Een dode muis in de brooddoos, dat is helder, maar vaak is het subtieler. Pesten wordt weleens gezien als een probleem tussen twee mensen die niet met elkaar overweg kunnen. Gielen: “Fuck you, bitch!” hoorde ik toen ik het (voice)mail bericht beluisterde. Toen ik de situatie aankaartte bij de directeur, viel ik haast van mijn stoel door zijn reactie. ‘We zijn hier één familie’, zei hij, ‘er kan van alles mislopen, maar we blijven familie’.
België kent een Pestwet
Voor de Nederlandse lezer is de beschrijving van de wetgeving – want ja, er is in België een wet die werknemers beschermt tegen pesten én weinig landen hebben zo’n uitgebreide Pestwet als België – wellicht de grote verdienste van het boek. U leest het vanaf pagina 60. De wetgeving is strenger geworden in 2002 na een zelfmoord van een jonge postbode. En nogmaals in 2014: toen is resoluut de kaart van de preventie getrokken. De wetgever heeft begrepen dat je niet moet wachten tot mensen elkaar beginnen te pesten: organisaties dienen hun arbeidscultuur proactief aan te pakken. Zo’n beleid begint bij een risicoanalyse.
Informele of formele oplossing
Veel bedrijven hebben een vertrouwenspersoon aangesteld, al is dat geen wettelijke verplichting. De vertrouwenspersoon wordt opgeleid via een vijfdaagse cursus en werkt in alle onafhankelijkheid. Deze persoon is het eerste aanspreekpunt bij psychosociale kwesties op het werk. Luisterend oor, bemiddeling en interventie zijn de drie pistes die de vertrouwenspersoon kan aanbieden om ongewenst gedrag te stoppen. Die pistes behoren tot de ‘informele procedure’.
De ‘formele procedure’ gaat een stap verder en verloopt via de externe preventie-adviseur psychosociale aspecten (PAPS, een bedrijfspsycholoog). Om een formeel verzoek wegens pesten, geweld of ongewenst seksueel gedrag in te dienen, moet de werknemer feiten aandragen. En feiten zijn pas feiten als er documenten bestaan die ze bewijzen, of als die door getuigen gezien of gehoord werden.
De PAPS kan echter ook helpen indien er een verzoek is tot informele psychosociale interventie. De kernboodschap van Godderis luidt: “Hoe sneller je hulp inschakelt, hoe beter. Hoe vroeger wij preventieadviseurs, betrokken worden in het proces, hoe beter. Zo kunnen we sneller een duurzame oplossing vinden en voorkomen dat een werknemer langdurig pesten moet ondergaan doordat we tijdig met alle partijen rond tafel kunnen zitten”.
Het boek is erg informatief, aangenaam leesbaar en sluit verdienstelijk af met een overzicht van nuttige websites.
Rita Gielen, Lode Godderis. Gepest op het werk. Herken, bespreek en voorkom pestgedrag op de werkvloer. Tielt, Lannoo, 2023. 206 pagina’s, € 22,99.
Katrien Mortelmans is redacteur van TBV
Contact: katrienmortelmans@yahoo.com
