De risico’s van elke baan worden in kaart gebracht en op basis daarvan worden werknemers preventief onderzocht door arbeidsartsen. De standaard frequentie is sinds enkele jaren van jaarlijks gewijzigd naar tweejaarlijks. Waarom? Het aantal arbeidsartsen is aan het afkalven. Maar met minder dan 900 arbeidsartsen in België en een gemiddelde leeftijd van meer dan 55 jaar, moeten we ons afvragen of dit wel voldoende is. We slagen er nog steeds niet meer in om alle werknemers op hun periodiek gezondheidstoezicht te zien. De gewijzigde frequentie heeft daar in de praktijk niet zo veel aan gewijzigd, omdat er dermate veel uitzonderingen en afwijkingen op deze regel zijn dat in de praktijk het aantal te onderzoeken werknemers slechts met 20% gedaald is.
Experimenten en aanpassingen: op zoek naar een betere oplossing
In onze EU buurlanden is een dergelijk door de overheid opgelegd periodiek gezondheidstoezicht bij de arbeidsarts al jarenlang verleden tijd. Maar in België blijkt de pap nog steeds te heet om gegeten te worden, er is nog steeds geen consensus over de juiste aanpak. Daarom zijn veel externe diensten zelf begonnen met experimenteren, zoals onderzoeken om de drie jaar of schriftelijke vragenlijsten. Want laten we eerlijk zijn, is een (twee)jaarlijks bezoek aan de arts echt altijd noodzakelijk? De arbeidsrisico’s in België zijn de afgelopen vijftig jaar drastisch veranderd. Nu zijn stress, depressie en burn-out verantwoordelijk voor bijna de helft van het langdurig ziekteverzuim. Een jaarlijks kwartier consult bij de arbeidsarts zal hier weinig impact op hebben.
Een multidisciplinaire aanpak: samen staan we sterk
Het is tijd om de preventiebudgetten van bedrijven anders in te zetten, met een sterkere focus op een multidisciplinaire aanpak. Arbeidsartsen, bedrijfspsychologen, ergonomen, bedrijfsverpleegkundigen en andere preventieadviseurs werken samen om werknemers collectief en gericht op te volgen. Reguliere bevragingen kunnen helpen om problemen vroegtijdig te signaleren en gerichte adviezen te geven op maat van de onderneming, afdeling of werkplek.
Waardevolle inzet van arbeidsartsen
Arbeidsartsen zijn hoogopgeleide medische specialisten die hun kennis en vaardigheden optimaal moeten kunnen inzetten. Dit betekent dat de focus moet liggen op werknemers met (vermoedelijke) arbeidsgerelateerde gezondheidsproblemen of werknemers met ernstige risico’s die periodiek door een arts moeten worden gezien. Laten we dus pleiten voor een beperkt aantal contactmomenten met preventief arbeidsgerelateerd gezondheidstoezicht gedurende de loopbaan van werknemers, binnen een multidisciplinair kader. Zo blijven arbeidsartsen een meerwaarde betekenen door gericht mee te werken aan een maximale tewerkstellingsgraad, zij het in aangepast of ander werk. Dit komt zowel de maatschappij ten goede door verlaagde ziektekosten, als de werkgever door verminderde uitval van haar arbeidskrachten, als – uiteraard – de werknemer zelf die kan blijven werken.
Een knipoog naar de toekomst: durf te veranderen
We kunnen natuurlijk blijven vasthouden aan de oude manier van werken en de ‘onderworpen’ werknemers consistent in ons medisch kabinet blijven ontvangen, omdat ‘de wet zegt dat het moet’. Maar is het niet beter om te leren van onze EU-bondgenoten, die achterhaalde wetten te herzien en te kiezen voor een efficiëntere, effectievere en meer empathische benadering van werknemersgezondheid?
Contact
Edelhart Kempeneers, edelhart.kempeneers@attentia.be
