Jaarlijks ontstaan naar schatting van TNO zo'n 447.900 nieuwe gevallen van beroepsziekten waarvan zo'n 407.300 onder de werkzame beroepsbevolking.1 Om dit terug te dringen dient er meer ingezet te worden op preventie door bedrijfsartsen, werkgevers en de overheid. Daarom pleiten wij ervoor dat preventie en een gedegen analyse naar werkgerelateerde aandoeningen en beroepsziekten, net als de toets op het re-integratieverslag, verplichte onderdelen worden van de wet- en regelgeving rondom ziekteverzuim.
De cijfers van TNO doen vermoeden dat elke bedrijfsarts met grote regelmaat te maken heeft met beroepsziekten. Toch komt het daadwerkelijke aantal gemelde beroepsziekten door bedrijfsartsen bij het Nederlands Centrum voor Beroepsziekten (NCvB) bij lange na niet in de buurt van 447.900 gevallen: in 2022 werden er door 683 bedrijfsartsen in totaal 2971 beroepsziekten gemeld.2 Redenen voor deze grote verschillen zijn divers: De cijfers van TNO zijn een schatting vertaald vanuit diverse monitorstudies en gepubliceerde onderzoeken van TNO en CBS. Daarbij wordt onder meer gebruikgemaakt van vragenlijstonderzoeken en zelfrapportage door werknemers en zzp’ers. Het is de vraag of de gerapporteerde gevallen van een beroepsziekte daarbij ook echt voldoen aan de definitie van een werkgerelateerde aandoening of beroepsziekte.
De bedrijfsarts daarentegen ziet niet de gehele werkende populatie, pakt de analyse naar werkgerelateerde aandoeningen en beroepsziekten niet altijd op, of analyseert wel maar meldt de beroepsziekte niet. We weten vanuit de dagelijkse praktijk dat de bedrijfsarts weinig bezig is, of zich bezig kan houden, met taken als preventie en diagnostiek van beroepsziekten ondanks dat dit zijn wettelijke taak is en dit ook geformuleerd staat in de kernwaarden van de beroepsgroep.3
Onzekerheid over aandeel werk
Daarnaast zien we ook al jaren dat het aantal meldende bedrijfsartsen afneemt. Hoewel het mogelijk is dat bedrijfsartsen in de praktijk wel herkennen dat werk een oorzakelijke rol speelt in de ziekte en hier ook op acteren, wordt er om diverse redenen niet gemeld. Kwalitatief onderzoek uit 2017 onder 24 bedrijfsartsen heeft laten zien dat redenen hiervoor liggen op het vlak van onzekerheid over het aandeel van het werk, een gebrek aan informatie over blootstelling in het werk, zorgen om mogelijke juridische gevolgen, geen tijd of gebrek aan motivatie, twijfel over het nut van de registratierichtlijnen en onduidelijkheid over het verschil tussen beroepsziekten en ongevallen.4
Voor de individuele werknemer kan het missen van een werkgerelateerde aandoening of beroepsziekte echter grote consequenties hebben. Wordt een beroepsziekte niet herkend dan krijgt de werknemer mogelijk niet de passende zorg of aanpassing in het werk om de klachten te verminderen of te genezen. Hierdoor blijven klachten aanhouden, duurt verzuim langer en maakt de werknemer waarschijnlijk ook meer gebruik van de reguliere zorg. Dit terwijl de daar ingezette interventies niet het beoogde effect hebben omdat er aan de oorzakelijke factoren niets verandert. Ook leidt het niet herkennen van beroepsziekten tot het mogelijk missen van preventieve adviezen voor andere werknemers bij dezelfde werkgever. De werknemer, maar zeker ook de werkgever en de overheid hebben dus baat bij een vroegtijdige herkenning van werkgerelateerde aandoeningen.
‘Het aantal meldende bedrijfsartsen neemt al jaren af’
Niet alleen een vinkje zetten
Wij pleiten er daarom voor dat de analyse naar de aanwezigheid van werkgerelateerde aandoeningen en beroepsziekten bij de individuele werkende een verplicht onderdeel moet worden binnen de wet- en regelgeving omtrent ziekteverzuim.
Voor dit voorstel zijn geen grote aanpassingen nodig in het huidige systeem. Bij elke werkende die verzuimt en bij de bedrijfsarts komt, zou ten tijde van het opstellen van de al verplichte probleemanalyse, niet alleen een vinkje moeten worden gezet of er sprake kan zijn van een werkgerelateerde aandoening, maar juist ook wat de overwegingen zijn én welke maatregelen bijvoorbeeld door de werkgever moeten worden getroffen.
De analyse hiernaar volgens het 6-stappenplan van het NCvB, het plan van aanpak, en waar van toepassing de uitdraai van de gedane melding van de beroepsziekte, dienen na twee jaar ziekteverzuim onderdeel te worden van het re-integratieverslag dat door het UWV beoordeeld wordt. Heeft de analyse niet voldoende duidelijk plaatsgevonden en/of zijn de maatregelen op de werkplek niet toegepast dan kan het dossier niet in behandeling worden genomen. Net zoals dat gebeurt als de werkgever zijn re-integratieverplichtingen niet heeft nageleefd. Op deze manier wordt de hele keten verantwoordelijk, zullen preventieve acties op de werkplek worden gestimuleerd om uitval door ongezond werk te voorkómen, en krijgen we meer betrouwbaardere incidentie- en prevalentiegegevens over beroepsziekten. We roepen de NVAB, het UWV, arbodiensten, bedrijfsartsen, werkgevers en de overheid op om zich sterk te maken voor één van de belangrijkste onderdelen van het werk van de bedrijfsarts. In principe liggen alle benodigdheden klaar. We hebben zelfs al een mogelijke naam bedacht: de toets op het preventie- en re-integratieverslag (PRIV-toets).
Referenties
1. Arbobalans 2020. 2020, TNO.
2. Kerncijfers 2023. 2023, Nederlands Centrum voor beroepsziekten.
3. 10 kernwaarden van de bedrijfsarts. De Nederlandse Vereniging voor Arbeids- en Bedrijfsgeneeskunde (NVAB).
4. Van der Molen HF et al. Perceived barriers and facilitators in the assessment of occupational diseases. Occup Med (Lond), 2018. 68(8): p. 555-558.
Ter verdere toelichting – inzoemend op de brede context
1. Ja, er moet heel veel meer gebeuren om beroepsziekten beter te signaleren, te diagnosticeren en er vervolgens wat aan te doen. Daar vinden de auteurs en ik elkaar.
2. Helaas moeten we/kunnen we beiden constateren dat het beleid tav beroepsziekten is vast gelopen. Het meest illustratieve voorbeeld daarvan zijn de ernstige problemen bij de bagage afhandelaars bij Schiphol. Alles komt in deze casus samen.
Ik verwijs naar mijn blog erover – wie niet kijkt, ziet het niet – zijn de bedrijfsartsen de echte sukkels in het verhaal ?
https://www.medischcontact.nl/opinie/blogs-columns/blog/wie-niet-kijkt-ziet-het-niet.-zijn-de-bedrijfsartsen-de-echte-sukkels-in-het-verhaal
Nog niet helemaal overtuigd ? Pak dan de wat oudere casus chroom zes uit Tilburg erbij. Er is in de kern weinig tot niets daadwerkelijk veranderd sinds die tijd. Meer rapporten wellicht, maar geen structurele verbeteringen op de werkplek !
Lees het rapport nog eens met de rake titel: door het stof – over kwetsbaarheid en goede bedoelingen.
https://www.tilburg.nl/fileadmin/files/Gemeente/Actueel/chroom_6/Door-het-stof_Nederlands.pdf
Elke dag kun je een Schipholletje of Tilburg casus op de Nederlandse werkvloer vinden. Maar dan moet je wel eerst kijken én het willen zien ! Er wordt teveel weggekeken.
Lees bijvoorbeeld: beroepsziekten in beeld – van de Arbeidsinspectie – fraai beschrijvend, maar stokt in de werkelijkheid van alledag – Komt het verder dan pappen en nathouden ?
https://www.nlarbeidsinspectie.nl/publicaties/rapporten/2021/02/04/beroepsziekten-in-beeld
Mijn voorzichtige aanname is dat de auteurs mijn mening daarin delen. Ik kijk uit naar hun reactie. Terug naar het voorstel . We verschillen dus fundamenteel in oplossingsrichting.
Naast mijn twee hoofdbezwaren –
1. de bedrijfsarts is geen toetser en/of handhaver, maar adviseur
2. het UWV is onbekwaam, onbevoegd en onmachtig
zal ik mijn derde bezwaar nog eens kort toe lichten
Mijn derde bezwaar is dat in het voorstel de arbowet wordt geincorporeerd in de beoordeling van de arbeidsongeschiktheid (Wvp- Wia stelsel).Dat geeft per definitie gedonder, maar daarnaast kunnen en moeten we constateren dat beide stelsels op dit moment zwaar ondermaats functioneren.
Zowel het beleid tav de beroepsziekten werkt niet, maar ook het WvP/Wia blok is aan grote revisie of wellicht totale renovatie toe. Ik vewijs naar de Octas werkgroep en de ernstige problemen bij het UWV ( niet vandaag , maar al tien jaar dus !). Zie ook daar het probleem van het maar blijven doormodderen in de polder.
Dus het is volgens mij een erg slecht idee om twee kapotte auto’s aan elkaar te koppelen in de verwachting/hoop dat het dan beter zal gaan lopen. Het zal een valse hoop blijken te zijn. Erger nog: het maskeert de ernstige problemen die er nu in al de twee stelsels zijn
We moeten dus een stap terug doen en eerst de zaak weer op orde zien te krijgen. Er is regelgeving genoeg, maar die wordt niet afdoend benut.
Er zijn dus niet nog meer regels nodig – lees het voorstel- maar we moeten terug naar de basis. De pakkans is nu vrijwel nul. Intensivering van toezicht en handhaving is een eerste stap.
Ook bedrijfs- en verzekeringsartsen zouden eens wat vaker in hun spiegel moeten kijken en zich de basale kwaliteitsvraag stellen: zijn we wel met de goede dingen bezig en doen we die goed ?
De NVAB zegt dat zich aan het heroriënteren is- ik ben benieuwd, maar hou mijn hart vast.
Ik verwijs nogmaals naar mijn blog – sorry maar deze toekomst heb ik niet besteld
https://www.medischcontact.nl/opinie/blogs-columns/blog/sorry-maar-deze-toekomst-had-ik-helemaal-niet-besteld
Als input voor het debat – zomaar wat quizvragen
– wat zijn de meest voorkomende beroepen (top 20) in Nederland ?
– en waar kan ik de belastingsprofielen van terug vinden ?
– wie runt de arbozorg van uitzendkrachten en flexwerkers ?
– en wat gebeurt er daadwerkelijk aan hun arbeidsomstandigheden ?
– pm zij blijken een hoog risico te lopen
– waarom meldt de bedrijfsarts nauwelijks beroepsziekten – bij de arbeidsinspectie
– voor zover mij bekend heeft nog geen UWV verzekeringsarts uberhaupt nog nooit een beroepsziekte gemeld bij het NCVB – vreemd toch ?
– waarom heeft de NVAB geen werkgroepen die specifiek zijn gericht op belastende functies – neem bv de brandweerman ? reden genoeg toch ?
– waarom zijn rouw, overgang, vitaliteit, werkwaarden bij bedrijfsartsen allemaal hot onderwerpen en ongevallen en arbeidsmigranten in bv slagerijen en distributiecentra niet ?
-……..
Ergo: er is werk aan de winkel. Lijkt me. Werkend Nederland verdient beter
Deze verplichte PRIV toets lijkt een interessant idee, maar het is helaas een slecht doordacht plan. Niet doen dus. De auteurs bepleiten voor een verplichting – iets wat zonder ingrijpende wets en stelsel wijzigingen – echter niet mogelijk is. Maar het is boven al ook niet wenselijk.
Ik zal mijn stelling verder toe lichten aan de hand van het voorstel. Het voorstel bestaat uit viertal bouwstenen
1. Verplichte toelichting en analyse door bedrijfsarts op UWV probleem analyse format
2. Toelichting en analyse moet in vast format – het NCVB zes stappen plan
3. Beoordeling achteraf door UWV van ‘preventie activiteiten en inspanningen’
4. Bij onvoldoende volgt sanctie in de vorm van niet in behandeling nemen door het UWV
Het doel van het voorstel is naar ik begrijp tweeledig:
1. ‘druk in het systeem’ creeëren zodat iedere partij zijn verantwoordelijkheid oppakt
2. het genereren van betere betrouwbare cijfers ten behoeve van nader onderzoek
Volgens de auteurs vereist dit’ geen grote aanpassingen’. Zij doen het voorkomen alsof het bovenstaande met wat pennenstreken – invullen van analyse volgens NCVB zes stappen format – te regelen is. Dat is een grote misvatting.
Mijn stelling is drieledig:
1. Ja, gebruik de probleem analyse, maar maak het niet verplichtend, want dat is aan het verkeerde eind van het touw trekken
2. Trek aan het goede eind van het touw:
– intensiveer toezicht en handhaving van Arbeidsinspectie
– NVAB en NVVG moeten zichzelf – gezien blijvend en structureel tekort – opnieuw uitvinden en resetten
3. Doormodderen middels wijzigingen in het stelsel is zinloos
Ik zal mijn bemerkingen en commentaar onderstaand verder toe lichten. Om bij het gewenste doel te beginnen
Over de druk in het systeem
– toezicht en handhaving op arbeidsomstandigheden is nu belegd bij de Arbeidsinspectie
– indien je druk in het systeem wil verhogen, moet je daar aan de knoppen draaien
– het voorstel incorporeert elementen uit de arbowet in de Wvp en Wia regelingen
– dat geeft gedonder
Over de behoefte aan cijfers
– Er zijn meer dan voldoende cijfers beschikbaar om beleid te maken.
– Meer is niet nodig
– Nederland stikt van de monitors en stapelt rapport na rapport.
– Om daarna over te gaan naar de orde van de dag
– Men moet weer naar de bal kijken – werkplek, functies, branches – en daar actie op ondernemen
– De bedrijfsarts moet uit de spreekkamer en naar de werkplek
Over UWV format probleem analyse –
– de mogelijkheid om de werkgebondenheid aan te geven bestaat al onder categorie 5.3 op het UWV format probleem analyse(pba) en in het format medische informatie
– het bestaat uit een viertal keuzemogelijkheden + blokje voor nadere toelichting
– het UWV format is op dit moment geen verplicht, maar VRIJ FORMAT
– omdat die gewenste verplichting te bereiken zal de wet en Wvp regelingen aangepast moeten worden
Ik verwijs naar:
https://loondoorbetalingbijziekte.nl/nieuws/probleemanalyse/
https://maok.nl/bibliotheek/uwv-beleidsregels-beoordelingskader-poortwachter-snelzoekversie/
Over de intentie en doel van probleem analyse – in de huidige opzet
– het primaire doel van pba is het bespreekbaar maken – tussen werkgever en werknemer-van snelle werkhervatting; het is niet oorzakelijk gericht
– het doel is snelle werkhervatting en/of reintegratie, verbetering van de werkplek kan secundair gevolg zijn
– voor veranderingen in de arbeidsomstandigheden moet je bij de arbowet zijn
– het Nederlandse stelsel gaat uit van risque social, niet van de risque professionel
– het voorstel verandert intentie en doelstelling van de huidige opzet en introduceert een ‘stelsel vreemd ‘element – het koppelt – zonder de consequenties ervan te kunnen overzien – de Arbowet aan de WVP regelingen
– dit alles vereist allereerst het diep doordenken van wet en regelgeving op implicaties
Heel praktisch : heeft bedrijfsarts voldoende zicht op de probleem analyse ?
– veel bedrijfsartsen zijn niet meer zelf direct betrokken bij het opstellen van de pba, maar dit wordt verricht door cq uitbesteed aan andere medewerkers via taakdelegatie en/of middels andere constructies, zoals case management bureau’s
– het is uberhaupt de vraag hoeveel (in)zicht de bedrijfsarts op dit moment nog heeft op de probleem analyses
– gezien de blijvende tekorten en het hoge verzuim neemt dit probleem alleen maar toe
– het voorstel ‘overvraagd’ de bedrijfsarts en maakt bedrijfsarts dus extra kwetsbaar, want die ‘kan niet leveren’
TBV – taken bevoegdheden en verantwoordelijkheden in het stelsel
– primaire verantwoordelijkheid voor zowel verzuimbeleid/sociaal medische begeleiding alsmede de arbo wet is bij werkgever en werknemer belegd
– SZW is beleidsmatig portefeuillehouder als regisseur
– Toezicht en handhaving is belegd bij Arbeidsinspectie
– Bedrijven moeten zich verplicht laten bijstaan middels deskundig advies
——
– de bedrijfsarts zit in adviserende (!) en niet (be)oordelende en/of toetsende rol/functie, niet bij ‘claim beoordeling, maar ook niet mbt arbeidsomstandigheden
– de mogelijkheid tot signalering bestaat al
– het hele stelsel gaat uit van principes als eigen verantwoordelijkheid, zelfregulatie en certificering
– het voorstel introduceert een ‘stelsel vreemd element’, het combineert de arbowet met arbeidsongeschiktheids – WVP/WIA regelgeving – daardoor verandert het karakter van het spel – niet doen dus
– wil je het spel veranderen dan moet je eerst andere afspraken daarover maken
Kan bedrijfsarts anno 2023 wel een goede en zorgvuldige afweging van beroepsgebondenheid van de klachten maken ?
– Het merendeel van de bedrijfsartsen is 75-80-90% van de werktijd bezig met sociaal medische begeleiding/verzuim beheersing, middels spreekuren en sociaal medisch overleg. Ik verwijs naar het uiterst spaarzame onderzoek naar tijdsbesteding van de bedrijfsarts
– Probleempunt: de bedrijfsarts heeft te vaak te weinig kennis van en zicht op de concrete werkplek, functie eisen, werkomstandigheden ed. Hij/zij kijkt vooral naar de medisch klachten en kansen op werkhervatting.
– Het gevaar van ‘tennissen met een blinddoek’ (lees te weinig kennis van zaken) is te groot
– Ook hier: het voorstel overvraagd niet alleen, maar maakt bedrijfsarts extra kwetsbaar
– Ook voor tuchtzaken en juridische aanvallen
– Ter illustratie: uit onderzoek blijkt dat er een groot verschil is tussen de toegang tot de bedrijfsarts. Bij vast contract is de gemiddelde toegang 70% , bij uitzendkrachten 36% en bij flexwerkers 27% . Terwijl juist bij die laatste twee groepen de meeste arbo problemen zich voordoen. Zie daar het probleem
– Ander voorbeeld: arbo begeleiding door UWV verzekeringsartsen van uitzendkrachten, flex en andere ZW werkers. De UWV arts staat mijlenver weg van de werkplek. Voor zover mij bekend heeft er nog nooit een verzekeringsarts van het UWV een beroepsziekte bij het NCVB gemeld, terwijl de werkpopulatie die zij in beheer heeft toch heel groot is. Zie daar de werkelijkheid van alledag
Wettelijke regeling melden beroepsziekten door bedrijfsarts – arbodienst is een mislukking
– De wettelijke regeling melden beroepsziekten is een mislukking, elke insider weet dat- maar geen partij heeft er blijkbaar genoeg belang bij om deze niet werkende regeling af te schaffen – blijkt keer op keer
– Gaat dit voorstel deze regeling achterna ? goed bedoelend, maar niet werkzaam
– Ik verwijs naar eerdere artikelen daarover in de Trouw – helft bedrijfsartsen meldt nooit
https://www.trouw.nl/nieuws/helft-bedrijfsartsen-meldt-beroepsziekten-nooit~b4ead544/#:~:text=Jaarlijks%20maakt%2070%20procent%20van,ziek%20worden%20door%20hun%20werk.
– Ik verwijs ook naar aantal blogs die ik daar aan wijdde -schaf meldplicht af
https://www.medischcontact.nl/opinie/blogs-columns/blog/schaf-meldingsplicht-beroepsziekte-door-bedrijfsarts-af-dolf-algra
– Ziek door het werk – who cares ?
https://www.medischcontact.nl/opinie/blogs-columns/blog/ziek-door-het-werk.-who-cares-
Ander groot bezwaarpunt: het UWV is onbekwaam, onbevoegd en maar ook onmachtig om dit voorstel uit te voeren.
– Het UWV is onbekwaam om te beoordelen of de ‘preventie inspanningen’ van werkgever en werknemer afdoend zijn.
– Aan de hand van welk beoordelingskader zal dit moeten plaats vinden ?
– Het UWV is een publieke arbeidsongeschiktheidsverzekeraar, met de nadruk op publiek en op verzekeraar.
– Het UWV is geen deskundige dienst in de zin van de arbowet
– Gezien wet en regelgeving is zij op dit moment dus ook niet bevoegd zich uit te laten over dergelijke vraagstukken.
– Het voorstel is daarom aan te merken als een oneigenlijk plan
– Daarnaast is het UWV op dit moment volledig onmachtig dit voorstel uit te voeren gezien de massieve uitvoeringsproblemen rond de WIA keuringen en ZW begeleiding
– De kans is groot dat bij sanctie door UWV het bedrijf in bezwaar zal gaan, zonder geaccordeerd beoordelingskader is dat een lost case voor het UWV
– Het UWV kan haar eigen rol als arbodienst voor haar eigen ZW populatie al jaren niet naar behoren uitvoeren. De performance cijfers zijn regelrecht bedroevend. Net als die van de Wia en WGA.
Kort samengevat: dit idee gaat dus niet vliegen, ondanks de goede bedoelingen en intentie
Maar het kan anders, beter.
1. Door de Arbeidsinspectie haar primaire taak beter te laten verrichten: intensiveer toezicht en handhaving op met name op onderste segment
2. Bijvoorbeeld door de sectie medische inspecteurs bij de Arbeidsinspectie fors uit te breiden tot 1-2 per provincie. En gerichte programma’s per sector – branche – functie te ontwerpen. Dat verhoogt de druk in het systeem echt.
3. De beroepsgroepen bedrijfs- en verzekeringsartsen NVAB en NVVG moeten zich opnieuw uitvinden en resetten – naar de toekomst toe
Ik deed daarvoor een tijdje geleden een voorstel, ik verwijs naar deze blog – als oppepper
Sorry, maar deze toekomst had ik helemaal niet besteld
https://www.medischcontact.nl/opinie/blogs-columns/blog/sorry-maar-deze-toekomst-had-ik-helemaal-niet-besteld
Altijd bereid tot verdiepende toelichting en debat
met collegiale groet
Dolf Algra