In het communicatieonderwijs is aandacht nodig voor hoe je hierover met cliënten in gesprek gaat. Sommige onderwerpen lijken misschien taboe, maar zijn ze dat ook? Wat is dan de juiste toon?

Het ligt voor de hand dit onderwijs te verbreden naar (veronderstelde) verschillen in relatie tot huidskleur, migratieachtergronden of LHBTI+. Ook hier gaat het om een zekere sensitiviteit.

Uit onderzoek blijkt dat onderwijs over genderverschillen bijdraagt aan een grotere gendersensitiviteit en afname van stereotype verwachtingen.¹

De kennis over sekse en genderverschillen groeit gestaag. Het handboek Gendersensitieve huisartsgeneeskunde biedt een actueel overzicht van de stand van zaken.¹ Dit nummer van TBV haakt in op dit onderwerp. Beschikbare kennis moet in de opleiding gedeeld worden, met een toespitsing op het handelen als bedrijfs- of verzekeringsarts. We noemen twee voorbeelden.

Bij burn-out bestaat een verschil in klachtenpresentatie. Vrouwen klagen vaker over emotionele uitputting, mannen over distantie. Dit verschil kan samenhangen met het feit dat vrouwen vooral in de zorg of het onderwijs werken, dat vaker parttime doen en meer zorgtaken hebben. In een spreekuurcontact moet je dus gespitst zijn op andere signalen van burn-out en risicofactoren. Zie het artikel van De Rijk en Blomdal in dit nummer.

De diagnose ADHD en autisme wordt bij meisjes en vrouwen geregeld gemist. Docenten, artsen en psychologen denken hier namelijk pas aan bij de gedragsvariant die jongens en mannen laten zien. Maar meisjes en vrouwen gedragen zich anders.^1,3 Dus bij een vrouw die uitvalt door arbeidsconflict, functioneringsprobleem of overbelasting moet je er rekening mee houden dat dit verklaard wordt uit niet eerder herkende ADHD of autisme.

In het onderwijs over onderzoekvaardigheden krijgen aios uitleg over statistiek, onder meer over correctie voor confounding (verstorende factoren). Wanneer ‘geslacht’ een confounder blijkt en hiervoor niet wordt gecorrigeerd, kan dit leiden tot onjuiste conclusies. Maar als geslachtsverschillen betekenisvol kunnen zijn, is het zaak om de resultaten voor mannen en vrouwen apart te presenteren. Aios dienen hierover na te denken wanneer ze hun leeronderzoek opzetten en uitvoeren. Wij adviseren ook om een van de CAT-opdrachten tijdens de opleiding (waarbij aios een praktijkvraag beantwoorden via gericht literatuuronderzoek) te richten op sekse of genderverschillen.

Gendersensitiviteit roept ook ethische en juridische vragen op. In de geneeskunde en wetgeving geldt immers het gelijkheidsbeginsel. In casusbesprekingen en intervisie moet worden stilgestaan bij wat dit betekent: doet een arts het goed als elke patiënt – man of vrouw – gelijk behandeld wordt of hetzelfde advies krijgt? Of gaat het om het bereiken van een gelijk resultaat, ook wanneer de aanpak daarbij een andere is vanwege sekse of genderverschillen?

Bij de WIA-beoordeling speelt de vraag of rekening gehouden moet worden met sekse of genderspecifieke verschillen in de presentatie van een stoornis om de ernst daarvan vast te stellen en de mate van beperkingen te bepalen. En hoe dan? Een kleinschalig onderzoek van Wouters en collega’s in dit nummer suggereert dat mannen en vrouwen bij de WIA-beoordeling hetzelfde beoordeeld worden als het gaat om beperkingen.

Op verschillende plaatsen en momenten in de opleiding kan zo aandacht worden besteed aan dit onderwerp; in het instituutsonderwijs, maar ook in begeleidende gesprekken met de praktijkopleider. Bij gendersensitief onderwijs gaat het niet alleen om kennisoverdracht. Zeker zo belangrijk is het leren signaleren en bespreekbaar maken van genderverschillen. Immers, je ziet het pas als je het herkent!