Bedrijfsarts Hanneke Kerkhof en haar collega Anna Swart, arts in opleiding tot bedrijfsarts, willen - bevlogen als ze zijn - hun werkveld nog beter maken. Daarom startten ze bij hun werkgever HumanCapitalCare een project rondom diversiteit. Dat heet Kracht van Verschil en gaat onder meer over gender, maar ook over allerlei andere vormen van diversiteit en inclusie. 'Verschillen kunnen juist gewaardeerd worden en ingezet als kracht.'
Aandacht voor diversiteit en inclusie
Binnen HumanCapitalCare zijn Kerkhof en Swart betrokken bij het project Kracht van Verschil, waarin oplossingen worden gezocht op het gebied van diversiteit en inclusie. Swart houdt zich veel bezig met gendersensitieve geneeskunde, maar het project is breder dan alleen dat, vertelt ze. ‘Ik zat samen met Hanneke in een intervisiegroep en gaf daar een presentatie over mantelzorg, omdat ik in de spreekkamer zag dat de impact van mantelzorg enorm kan zijn.’ Vrouwen pakken dit nog altijd vaker op dan mannen.
‘De zorgrol van vrouwen, op alle vlakken, speelt een belangrijke rol bij overbelasting en burn-out,’ vertelt Swart. ‘Ik hoor toch nog vaak: maar mannen en vrouwen verdelen dit tegenwoordig toch eerlijk? Maar als ik dit uitvraag in de spreekkamer, blijkt dat een echt eerlijke verdeling toch nog steeds zeldzaam is,’ zegt ze. ‘Dan probeer ik mee te denken.’ Niet alleen mantelzorg speelt een rol, maar ook het huishouden en de kinderenzorg. ‘En dan hoor je in de media ook nog eens dat Nederlandse vrouwen deeltijdprinsessen zijn. Dit alles zorgt voor heel veel druk en dat zie je terug in hoger verzuim bij vrouwen,’ stelt Swart.
In de intervisiegroep bleek toen dat er mensen met allemaal verschillende expertises aanwezig waren,’ vertelt ze. ‘Hanneke is heel erg met neurodiversiteit bezig, dus mensen met bijvoorbeeld ADD, ADHD en autisme. Ze vertelde bijvoorbeeld dat onderzoek laat zien dat vrouwen met AD(H)D meer last kunnen hebben van hormonale wisselingen dan vrouwen zonder AD(H)D.’ Swart en haar collega’s bemerkten daarnaast een behoefte bij hun klanten. ‘We horen steeds vaker dat klanten vragen hebben over deze onderwerpen en uiteindelijk is dat bij ons natuurlijk het doel, onze klanten zo goed mogelijk bedienen.’ En zo ontstond het project Kracht van Verschil.
Maatschappelijk niveau
Ook op maatschappelijk niveau moet worden nagedacht over hoe we de rollen van mannen en vrouwen zien, zegt Swart. ‘De traditionele rolpatronen zitten zo diep in ons oerbrein, dat vrouwen nu eigenlijk de rol van vroeger plus de rol van de moderne vrouw tegelijk proberen te spelen. Dat zorgt voor enorm veel psychisch verzuim. Ze ziet dat vrouwen dan vaak toch gaan minderen in hun werk, terwijl sommigen dat juist heel leuk en waardevol vinden. ‘Is dat dan een bewuste keuze of voelen ze dat dat moet?’
Gendersensitieve geneeskunde gaat voor Swart echter verder dan kijken naar de overbelasting van zorgtaken. ‘Er zijn natuurlijk de vrouwspecifieke aandoeningen, die alleen bij vrouwen voorkomen. En daarnaast aandoeningen die bij beide geslachten voorkomen, maar zich anders uiten. Naar beide is te weinig onderzoek gedaan om voldoende kennis te vergaren.’
Een echt eerlijke verdeling van de zorgrol tussen mannen en vrouwen is nog zeldzaam
Man als norm
Gelukkig komt er nu meer aandacht voor, zegt ze. ‘Jarenlang is de man als norm gezien, medicatie werd niet goed op vrouwen afgestemd, er werd weinig gekeken hoe ziektes zich uitten bij vrouwen. Dit gold onder meer voor psychische aandoeningen, maar ook bijvoorbeeld voor hartklachten, waar recent veel aandacht voor is gekomen.’
De andere kant van de medaille is dat ook voor mannen dit gesprek van groot belang is. ‘Het is zeker niet zo dat vrouwen er altijd slechter vanaf komen. Van mannen wordt door diezelfde maatschappij nog vaak verwacht dat ze hun emoties inslikken. Als je als arts dan het vertrouwen krijgt, gaat het hele boekje open,’ zegt ze. ‘Dan vraag ik: bespreek je dit ook met je werkgever of je partner?’ Het taboe op psychische klachten is bij mannen nog groter.
Hierbij speelt bijvoorbeeld ook schuldgevoel naar de werkgever of partner een rol, het niet kunnen voldoen aan de rol die de maatschappij van je verwacht. En dat kan leiden tot veel problemen in werk en dagelijks leven. ‘In het spreekuur van de bedrijfsarts wordt van alles besproken en vertrouwen werknemers ons vaak wel veel emoties en gedachten toe. Ik zie hierin mogelijkheden voor de bedrijfsarts en neem graag een coachende rol aan om de werknemer verder te kunnen helpen,’ zegt Swart.
Het taboe op psychische klachten is bij mannen nog groter
Overgang als eerste focus
‘Binnen Kracht van Verschil is ervoor gekozen om ons eerst te richten op overgangsklachten. Natuurlijk zijn er veel meer onderwerpen en rijkt het thema gendergelijkheid heel ver, zo willen we ook aandacht besteden aan inclusie van alle genders, maar kozen we voor de overgang als eerste focus omdat we dit heel veel zien,’ zegt Swart. De klachten die voortkomen uit de overgang werden tot voor kort vaak geclassificeerd als burn-outklachten of andere psychische klachten.
Een ander onderwerp is bijvoorbeeld neurodiversiteit. Hanneke Kerkhof is bij het project betrokken vanuit dat onderwerp en projectleider van de Kracht van Verschil. ‘Daarbij gaat het niet alleen om de genderverschillen bij neurodiversiteit, het is veel breder,’ zegt ze. Ze noemt zichzelf op LinkedIn een ‘bedrijfsarts die streeft naar inclusieve organisaties en werkenden die kunnen floreren’. Daarmee bedoelt ze een organisatie waar iedereen zichzelf mag zijn, zegt ze. ‘En, nog belangrijker, dat dat ook gewaardeerd wordt. Verschillen kunnen worden ingezet als kracht. Er zijn onderzoeken die aantonen dat neurodiverse teams productiever zijn dan niet-neurodiverse teams. Een neurodivers team succesvol krijgen kent ook uitdagingen, maar als het lukt, is het erg de moeite waard.’
Ervaringsdeskundigen-vereniging Impuls & Woortblind schrijft op haar site: ‘Neurodiversiteit betekent eenvoudigweg dat er verschillen zijn tussen de breinen van mensen en dus verschillende manieren van denken en leren. Het standaardbrein bestaat niet. […] Zo bekeken is het dyslectische of ADHD/ADD-brein gewoon een variant.’
Misdiagnoses
Hoewel Kerkhof zich niet alleen maar bezighoudt met de man-vrouwverschillen binnen neurodiversiteit, ziet ze dat er op dit gebied ook zeker een onderscheid bestaat. ‘We weten niet precies waarom, waarschijnlijk omdat dit verwacht wordt vanuit de maatschappij, maar vrouwen lijken van jongs af aan veel sensitiever voor de omgeving,’ vertelt ze. ‘Ze kopiëren gedrag uit de omgeving en camoufleren daarmee vaak hun eigen gedragingen en behoeftes.’ Dit leidt bij vrouwen vaker tot interne problematiek, depressieve gevoelens en angst. Bij mannen zie je vaker externe problemen, zoals boosheid.’ Boosheid is storender voor de omgeving, dus komt daar automatisch meer aandacht voor en ook eerder een label.
Ook bij hoogopgeleide mannen die vastlopen wordt vaak pas later in het leven aan AD(H)D of autisme gedacht. Ook daar zie je dat zij vaak beter in staat zijn tot ‘maskeren’. Vrouwen krijgen vaker misdiagnoses en hebben vaak al verschillende trajecten gehad als ze bij haar in de spreekkamer komen. Met alle gevolgen van dien.
Kerkhof pleit vooral voor meer informatievergaring, zowel bij bedrijven als bij artsen zelf. ‘Er zijn ontzettend veel toolsen hulpmiddelen beschikbaar, zeker rondom autisme,’ zegt ze. ‘Denk aan gesprekshulpen en werkboeken om goed in kaart te brengen wat je nodig hebt in werk en hoe je dat bespreekbaar kan maken, bijvoorbeeld van WerkWebAutisme of Vanuit Autisme Bekeken. Ook is er een toolom te beslissen welke dingen je deelt op je werk en welke niet, die heet Coral tool 2.0. Het is bewezen dat mensen die die gebruiken een grotere kans hebben op het vinden en behouden van een baan.’
Swart zegt dat ze op het gebied van gender vaak de website van Women Inc. gebruikt. ‘Daarop staat heel veel informatie voor werkgevers, ik gebruik het zelf ook vaak als naslagwerk,’ zegt ze. ‘Daarnaast raad ik natuurlijk iedereen aan om nascholingen te volgen over diversiteit. We moeten hier als bedrijfsartsen onze rol in pakken.’
Een uitgebreider gesprek met Hanneke Kerkhof over neurodiversiteit en werk staat op TBV-online.nl.
