Vanaf de start van de regeling Tegemoetkoming Stoffengerelateerde Beroepsziekten (TSB) hebben ruim 400 mensen een aanvraag voor de tegemoetkoming ingediend. Aan de hand van enkele praktijkvoorbeelden geeft het Instituut Slachtoffers Beroepsziekten door Gevaarlijke stoffen (ISBG) aan hoe de procedure verloopt en wat bedrijfs- en verzekeringsartsen kunnen doen.
Het RIVM schat dat elk jaar ongeveer 4.000 mensen1 overlijden door risico’s op het werk. Nog veel meer mensen worden ernstig ziek, niet zelden door de blootstelling aan gevaarlijke stoffen. Voor het verhalen van de schade is de gang naar de rechter meestal ingewikkeld, omdat de ziekte zich doorgaans pas na jaren openbaart. Met de TSB ontstaat voor mensen een korte en snelle route naar erkenning van hun beroepsziekte. Het bedrag van de tegemoetkoming is voor 2024 bepaald op €24.010.
In TBV nummer 5 (juli 2023) zijn de randvoorwaarden van de regeling uitgebreid beschreven. Samenvattend: de TSB geldt onder voorwaarden voor (oud-)werknemers en zelfstandigen met de beroepsziekten longkanker door asbest, allergisch beroepsastma en chronische encefalopathie door oplosmiddelen (CSE, ook wel bekend als OPS of ‘de schildersziekte’).
Werkenden die één van bovenstaande diagnoses van hun arts hebben gekregen kunnen zich aanmelden bij het ISBG. Dit verzamelt alle medische gegevens, brengt met een huisbezoek bij de aanvrager het arbeidsverleden en de mogelijke blootstelling aan gevaarlijke stoffen in kaart en adviseert de Sociale Verzekeringsbank over het recht op de tegemoetkoming. Hiervoor werkt het ISBG samen met deskundigenpanels, die toetsen aan protocollen en worden ondersteund door Bureau Landelijk expertisecentrum stoffengerelateerde beroepsziekten (Lexces).
Casus allergisch beroepsastma
Bij één van de aanvragers, een interieurbouwer die jarenlang als zzp’er heeft gewerkt, resulteert de toetsing aan het protocol door het deskundigenpanel in de aanname dat er sprake is van allergisch beroepsastma. Hierbij baseert het panel zich op de gegevens die het ISBG bij artsen heeft opgevraagd en vervolgens zijn aangeleverd bij Bureau Lexces. Allereerst beoordeelt het deskundigenpanel of er sprake is van astma. Dit doet het op basis van gegevens van een longfunctieonderzoek, zo mogelijk aangevuld met een aspecifieke bronchiale provocatietest. Vervolgens beoordeelt het panel of de astma werkgerelateerd is. Met andere woorden: of de klachten zich op het werk voordoen of tijdens de werkzaamheden verergeren. Tot slot beoordeelt het panel of er voorafgaand aan het ontstaan van de klachten daadwerkelijke blootstelling op het werk aan één of meer allergenen heeft kunnen plaatsvinden. Bij een andere aanvrager die in de chemie werkt en zich vanwege allergisch beroepsastma vaak ziek meldde, heeft de goede samenwerking tussen de bedrijfsarts en de verzekeringsarts ertoe geleid dat hij in een andere functie binnen hetzelfde bedrijf kan blijven participeren in het arbeidsproces.
Preventie en doorverwijzing
Bedrijfs- en verzekeringsartsen spelen een belangrijke rol bij meer preventie van stoffengerelateerde beroepsziekten (door gebruik van de arbobeleidscyclus) en het leggen van de relatie tussen arbeid en ziekte. Als daarnaast uit onderzoek blijkt dat er een gerede kans is dat de oorzaak van het ziektebeeld van een patiënt in het werk ligt, is het belangrijk dat de patiënt begeleid wordt naar een andere functie waarbij geen sprake meer is van blootststelling aan de gevaarlijke stof. Met name op het gebied van allergisch beroepsastma kan de arts veel inzicht verschaffen, zoals met het afnemen van een arbeidsanamnese, het verrichten van piekstroommetingen en het uitvoeren van een werkplekonderzoek naar de blootstelling. Tegelijkertijd kan de bedrijfs- of verzekeringsarts de patiënt attenderen op het bestaan van de TSB. Hierbij is de rol van de arts dus die van de intermediair. De patiënt kan aan de hand van een korte vragenlijst op zelf achterhalen of het indienen van de aanvraag zinvol is. Hierna verschijnt een knop met ‘aanmelden’ en kan het formulier ingevuld worden, waarna het ISBG de procedure in gang zet.
Voorgeschiedenis regeling
Met de opening van het Lexces (1 juli 2022) en de komst van de TSB wordt door de overheid tegemoetgekomen aan het advies van de commissie Heerts.2 Deze commissie wees in maart 2020 op het belang van erkenning van mensen met een stoffengerelateerde beroepsziekte. Ter voorbereiding op de start van de regeling heeft het Nederlands Centrum voor Beroepsziekten in samenwerking met de Lexces-partners de opdracht gekregen om te komen tot een eerste werkbare lijst van stoffengerelateerde beroepsziekten, protocollen en criteria. De lijst omvatte vijftien ernstige beroepsziekten die zijn geselecteerd op basis van bestaande internationale lijsten van beroepsziekten en recente (inter-)nationale wetenschappelijke inzichten. Daarbij is ook gekeken naar het vóórkomen van de beroepsziekten, compensaties in omringende landen met een bestaand systeem voor toekenning van beroepsziekten, causaliteit op populatieniveau en de ernst van de ziekte vanuit medisch en maatschappelijk perspectief. De keuze voor de verdere uitwerking van de beroepsziekten allergisch beroepsastma, longkanker door asbest en CSE is gebaseerd op een aantal factoren, zoals de mate waarin de causaliteit op individueel niveau bepaald kan worden, relevante adviezen van de Gezondheidsraad (bijvoorbeeld in geval van longkanker) en de aanwezigheid van medische richtlijnen en beroepsziekterichtlijnen.
Een vragenlijst helpt de patiënt te achterhalen of indienen van een aanvraag zinvol is
Meer weten?
Kijk voor meer informatie over de TSB op isbg.nl. Hier staat per beroepsziekte tevens meer over het ziektebeeld en het stellen van de diagnose. In de toekomst gaat de TSB voor meer stoffengerelateerde beroepsziekten gelden. Wanneer dat gebeurt en welke beroepsziekten dat zijn, bepaalt de minister van Sociale Zaken en
Werkgelegenheid.
Op de hoogte blijven van het laatste nieuws? Meld je dan aan voor de periodieke nieuwsbrief, die het ISBG samen met het Instituut Asbestslachtoffers (IAS) uitgeeft. Dit is het instituut dat uitvoering geeft aan de regelingen voor mensen die lijden aan asbestose en mesothelioom.
Referenties
2. Rapport commissie Heerts: ‘Stof tot nadenken; stap vooruit, maak werk van preventie en erkenning‘ – 14-05-2020.