De kracht van het boek is dat het zo praktisch is. Iedere arts die meer grip wil krijgen op agressie en grensoverschrijdend gedrag in de dagelijkse praktijk, vindt er zijn gading in. Dat verwondert niet want de leidraad is geschreven door twee Belgische agressie-experts: Dupont en Taghon.
Het boek biedt een helder overzicht van soorten agressie en grensoverschrijdend gedrag, over het cyclisch verloop van een agressie-incident, de impact en nazorg tot aan de beleidsmatige aanpak van agressie vanuit de organisatie.
Voor de bedrijfs- en verzekeringsarts is vooral Deel 2, als handleiding voor aanpak van agressie, bruikbaar tijdens de consultaties.
Waar ligt jouw grens? Bij die moeilijke vraag begint het al. Wat is een grens? En als iedereen zijn eigen grenzen heeft, dan is grensoverschrijdend gedrag subjectief, toch? Is daar dan iets mis mee? En ben jij iemand wiens grenzen verschuiven? Het boek biedt werk- en testbladen, oefeningen en rollenspelen, zoals het whiteboard-schema op de pagina hiernaast, dat oorzaken aangeeft waarom iemand een grens verschuift. Herken jij je erin?
Welke strategie gebruik jij als je geconfronteerd wordt met agressie?
Dupont & Taghon bieden een actieschema met de drie belangrijkste stappen als jouw grenzen overschreden worden en je agressie ervaart.
1. Controleer je eigen emoties: herken en controleer gevoelens van irritatie, onmacht, kwaadheid, angst.
2. Schat de situatie in: observeer en herken signalen, informeer je en gebruik je intuïtie.
3. Kies jouw reactie, jouw strategie.
Er is geen foute keuze in het bepalen van de strategie, zolang je beseft dat je meerdere opties hebt. Centraal in het maken van de keuze van een strategie om met de agressie om te gaan is dat jij daarmee zelf de controle neemt. De strategiekeuze hangt af van jouw eigen voorkeur, beroepscode- en normen, de praktische omstandigheden zoals de locatie en de agressor, je eigen toestand en het soort agressie.
Verwarring als strategie
Voor TBV belichten we uit het boek één minder bekende strategie: verwarring. Wanneer een persoon agressief wordt, stijgt diens adrenalinegehalte. Toename van adrenaline gaat gepaard met stijgende tunnelwaarneming. En de hersenen krijgen het signaal dat het lichaam zijn adrenaline moet lozen en dus uitbarsten.
De techniek van verwarring is iets doen wat de agressor niet verwacht. Je gebruikt het verrassingseffect om de hersenen van de agressor in verwarring te brengen. De agressor weet even niet meer wat er gebeurt en dat is het moment dat die uit zijn agressie kan worden gehaald. Denk aan: een totaal ander onderwerp aansnijden, rechtstaan en een glas water aanbieden of ‘heb jij het ook zo warm?’ en een venster openzetten.
‘Snijd plotseling een ander onderwerp aan: ‘Heb jij het ook zo warm?’
Dé boodschap voor arbeidsarts en verzekeringsarts
Geert Taghon: ‘Je hebt geen controle over de andere, alleen over jezelf! Omgaan met agressie begint bij de rust vinden bij jezelf.’
Whiteboard-schema: redenen waarom iemands grens verschuift
Reeks Redenen A: (redenen die te maken hebben met het zich minder serieus nemen dan de ander).
Omdat ik twijfel of ik recht heb om er iets van te zeggen, de ander bedoelt het misschien niet slecht.
Ik doe niets omwille van de reacties uit mijn omgeving (collega’s, medeleerlingen, de groep, mijn leidinggevende…).
Als het maar één keer gebeurt, is het niet erg…
Ik pas me aan, aan de heersende normen op het werk, mijn collega’s reageren ook niet…
Ik probeer me zo veel mogelijk in te leven in de ander en empathisch te reageren…
Ik wil zo lang mogelijk beleefd en vriendelijk blijven omdat ik anderen niet nodeloos wil kwetsen…
Ik ben bang om de vertrouwensrelatie te schaden…
De ander kan er toch ook niets aan doen?
De ander heeft macht over mij en kan me straffen of kwetsen dus ik laat het liever zo.
Boodschap: Bij deze redenen om je grens te verschuiven, stel je systematisch (het aanvoelen van) de ander of jullie relatie boven je eigen aanvoelen. Je vindt het belangrijk om anderen (vrienden, collega’s, je doelgroep) serieus te nemen, maar doet dit door jezelf niet ernstig te nemen. Wanneer dit vaak gebeurt, kan dit patroon je in een sterke onmachtspositie brengen.
Reeks Redenen B: (redenen die te maken hebben met het gebrek aan vaardigheden).
Omdat ik bang ben voor mijn eigen reacties: te emotioneel worden, echt woedend worden en lelijke dingen zeggen, rood worden en beginnen wenen (emoties niet onder controle kunnen houden). Omdat ik niet echt goed weet wat te zeggen of te doen (strategieën om met agressie om te gaan). Omdat ik twijfel of ik het juist heb ingeschat of gezien (inschatten van de situatie).
Boodschap: Deze redenen hebben te maken met je vaardigheden in het omgaan met agressie en grensoverschrijdend gedrag. Hoe beter je weet te reageren op agressie, hoe minder deze redenen van toepassing zijn.
