Hoe zorg je voor een duurzame inzetbaarheid van kwetsbare medewerkers? Dat dit een enorme uitdaging is blijkt uit het promotieonderzoek van Rosanne Schaap. Ze probeert in dit onderzoek veel vragen te beantwoorden. Schaap heeft daarbij veel aandacht voor de gezondheidsverschillen tussen medewerkers met een hoge of een lage sociaal economische status (SES). Bij werkenden met een hoge SES werden positieve gezondheidseffecten gevonden bij het stoppen met werken, met name na (vroeg)pensioen. Bij medewerkers met een lagere SES waren er vooral negatieve gezondheidseffecten, omdat deze groep minder mogelijkheden ervaart om met veranderingen om te gaan. Ook hebben ze vaker al een slechtere gezondheid wanneer ze met pensioen gaan, mede vanwege een ongezondere leefstijl.
Op basis van literatuuronderzoek werd de interventie Grip op Gezondheid ontwikkeld om arbo- professionals te ondersteunen. Hierbij is ook een e-learning ontwikkeld en een praatplaat. Doel is dat professionals hiermee gemakkelijker in gesprek komen met medewerkers met een lage SES over het oplossen van hun problemen op meerdere levensdomeinen. Schaap onderzocht de bruikbaarheid van deze aanpak. De interventie leidde tot een beter bewustzijn over gezondheid, verhoogde de eigen regie en leidde tot kleine en praktische oplossingen bij de medewerkers. Maar er zijn veel praktische belemmeringen om deze interventie in te zetten, zoals het bereiken van kwetsbare medewerkers en de samenwerking met hulpverleners uit andere sectoren. Niemand voelt zich volledig verantwoordelijk en werkgevers investeren onvoldoende in het voorkomen van gezondheidsklachten. Bedrijfsartsen besteden hun tijd vooral aan verzuimbegeleiding en te weinig aan preventie.
Ook leidinggevenden spelen een belangrijke rol bij het vroegtijdig identificeren van medewerkers met een verhoogd gezondheidsrisico. Leidinggevenden van medewerkers met een arbeidsbeperking werden getraind om de begeleiding te verbeteren. Bij de evaluatie van deze interventie, genaamd Mentorwijs, bleek dat de kennis van leidinggevenden wel verbeterde, maar de inzetbaarheid van de medewerkers niet. Medewerkers gaven aan dat ze meer behoefte hebben aan autonomie en ze willen gelijkwaardig behandeld worden. Een goede relatie met de leidinggevende is daarbij van primair belang.
Medewerkers met een lage SES of een arbeidshandicap hebben meer begeleiding nodig om ze te behouden voor de arbeidsmarkt. Ook hebben ze het meest te winnen bij behoud van werk als het gaat om kwaliteit van leven. Grip op Gezondheid kan hierbij worden gebruikt als hulpmiddel. Tegelijkertijd is het lastig om deze interventie alleen vanuit de bedrijfsgezondheidszorg in te zetten omdat ook de problemen buiten het werk aandacht nodig hebben. Meer samenwerking en integrale zorg buiten de gebaande paden is dus van belang. Ook op dit vlak is er nog veel werk aan de winkel.
Rulanda van Kruysbergen is bedrijfsarts en praktijkopleider bij ArboUnie.
Contact: rulanda.van.kruysbergen@arbounie.nl
Op TBV-online is meer informatie is te vinden. Jozien Wijkhuijs interviewde Rosanne naar aanleiding van haar promotieonderzoek. Joost van der Gulden besteedt er aandacht aan in een opiniebijdrage.
Meer informatie over de participatieve aanpak waarop Grip op Gezondheid is gebaseerd is hier te vinden.
