Sneeuwwitje en de Zeven Dwergen is een bekende Disneyfilm die we waarschijnlijk allemaal wel eens (of meermaals, of zeven keer) gezien hebben. Al gauw wordt de aandacht getrokken naar de fluitende vogels, de herten die schoonmaken en de paradox van Sneeuwwitjes haarkleur. We hebben gelachen om Grumpie, we dachten aan onze vaders bij Niezel en we werden gecharmeerd door Stoetel. Maar hebben we ook de verborgen boodschap ontdekt?

Uiteraard heb ik het over de legendarische toverspiegel. Nu zullen de spiegels in ons eigen huis een tikje minder magisch zijn, maar we kennen allemaal het gevoel dat geeft aan de boze koningin. Hoe graag we het ook anders willen zien, soms geeft je spiegel iets anders terug dan je had gehoopt.

Een ziekte of lichamelijk letsel is soms van de buitenkant te zien, maar lang niet altijd. Dit betekent echter niet dat de schade ervan minder groot is. Daarnaast staat het medische probleem niet op zichzelf, het heeft effect op heel de mens. Een voetballer met een botbreuk kan zijn gips zien, maar heeft hoogstwaarschijnlijk meer last van het feit dat hij niet voetballen kan. Een gepassioneerde zorgmedewerker met een burn-out hoeft voor anderen niet meteen overduidelijk te zijn, maar zal zichzelf niet herkennen in de spiegel. De fysieke en de metaforische.

In de spiegel kijken is niet zo lastig. Echt zien wat het je toont, is een andere kwestie. Als mens zijn we soms blind met onze ogen open. Dit kan komen doordat we zelf middenin het plaatje zitten en daardoor niet het overzicht hebben. Het kan echter ook zo zijn dat wat er in de spiegel terug staart, te confronterend is.

Dat maakt dat het als (arts in opleiding tot) bedrijfsarts soms nodig is om de spiegel voor te houden. Het is heel begrijpelijk, en zelfs natuurlijk, dat patiënten van een moeilijke situatie weg willen blijven. Het is heel invoelbaar dat het gemakkelijker is om de vinger naar de ander te wijzen dan je eigen rol te (h)erkennen. Ik vind het zelfs niet onlogisch dat ze soms, in hun ijzersterke wil om beter te worden, het herstel negatief beïnvloeden. Dit is precies waar onze rol ligt. Niet confronteren met hun gedrag om ze de schuld te geven, maar de vinger op de zere plek leggen om die aan te wijzen. Daar kunnen ze wat mee. Iemand hoeft niet meteen de hele weg af te leggen, als die maar ziet wat de volgende stap is.

De eerste keer dat ik dit deed, werd iemand initieel behoorlijk pissig op mij. Uiteindelijk kwam ze met een doosje Merci naar het laatste spreekuur omdat de reflectie van mijn spiegel precies hetgeen was wat haar verder had bracht. Ik ben wellicht geen toverspiegel, maar ik deed het zo slecht nog niet.