Bestaanszekerheid staat hoog op de politieke en maatschappelijke agenda. Iedereen heeft recht op een bestaan met een voorspelbaar en voldoende inkomen, een woning, toegang tot onderwijs en zorg, en een buffer voor onverwachte uitgaven. Hoewel dit recht in onze grondwet is verankerd, is het voor velen helaas geen vanzelfsprekendheid.
Bestaansonzekerheid raakt een groeiend deel van de bevolking – niet alleen mensen met lage inkomens, maar ook de middenklasse – en heeft directe gevolgen voor hun gezondheid en welzijn. Als bedrijfs- en verzekeringsartsen zien wij dit van dichtbij. De impact van financiële kwetsbaarheid, onzeker werk, een tekort aan betaalbare huisvesting en sociale uitsluiting zijn niet alleen zichtbaar in de statistieken, maar ook in de gezondheidsproblemen van de mensen in onze spreekkamer. Naast lichamelijke problemen door bijvoorbeeld diabetes of hart- en vaatziekten, nemen stress, burn-out en spanningsklachten aanzienlijk toe. De druk om te overleven raakt zelfs de gezondheid van mensen die ooit dachten veilig te zijn.
‘Vele mensen raken gevangen in een vicieuze cirkel’
Bestaansonzekerheid raakt niet alleen uitkeringsgerechtigden, maar ook werkende armen, flexwerkers en jongeren die moeite hebben om zekerheid op te bouwen. Arbeidsmigranten vormen eveneens een groep die dringend aandacht nodig heeft. Velen wonen en werken onder schrijnende omstandigheden, wat hun gezondheid én die van hun gezinnen in gevaar brengt. Hoe kunnen we verwachten dat jongeren gezond deelnemen aan de arbeidsmarkt als we niet vroeg beginnen met investeren in hun welzijn, bijvoorbeeld via goede en toegankelijke jeugdgezondheidszorg?
De huidige sociale zekerheid schiet tekort. Strenge verplichtingen rondom re-integratie en tegenprestatie houden geen rekening met de realiteit van kwetsbare groepen. Voor deze mensen werkt een harde aanpak vaak averechts: de menselijke maat ontbreekt, gezondheidsverschillen worden versterkt en velen raken gevangen in een vicieuze cirkel. Als artsen die dagelijks met deze mensen werken, kunnen en mogen wij dit niet langer negeren.
We staan op een kruispunt. Het is essentieel dat we onze stem laten horen in het debat over bestaanszekerheid en gelijke kansen op gezondheid. Als bedrijfs- en verzekeringsartsen kunnen wij een belangrijke brug slaan tussen de sociaal-medische en maatschappelijke werkelijkheid. Daarbij moeten we pleiten voor een meerdimensionale, holistische benadering, waarin ook ervaringsdeskundigen vanaf het begin betrokken zijn bij het beleid. Zonder hun input blijven we beleid maken dat de kern van het probleem mist.
Onze positie geeft ons de kans om deze maatschappelijke vraagstukken aan te kaarten. Niet alleen als arts, maar als pleitbezorger van een samenleving waarin bestaanszekerheid voor iedereen toegankelijk is. Gezondheid begint bij zekerheid. Tijd voor actie. Tijd voor verandering.
