Artikel 20 lid 1 van de Grondwet luidt: ‘De bestaanszekerheid der bevolking en spreiding van welvaart zijn voorwerp van zorg der overheid.’ De artikelleden 2 en 3 vullen aanspraken op sociale zekerheid en het recht op bijstand in. Divosa³ werkt dit nader uit: ‘Een bestaan met voldoende en voorspelbaar inkomen, een woning, toegang tot onderwijs en zorg en een buffer voor onverwachte uitgaven’.

Voor inkomen uit werk is de arbeidsmarkt de grootste factor en bekend is dat ouderen, flexwerkers en mensen met een arbeidsbeperking moeilijk betaald werk vinden.⁴ Ondersteuning vanuit de sociale verzekering ontbreekt voor zelfstandigen en is beperkt voor jonggehandicapten, flexwerkers en veel mensen met een arbeidsbeperking.⁴ Voor de verzekeringsarts vallen deze groepen buiten de scope. De verzekeringsarts draagt met de claimbeoordeling bij aan de bestaanszekerheid van de burger die daar volgens wet- en regelgeving recht op heeft én draagt eraan bij dat deze ondersteuning niet terecht komt bij niet-rechthebbenden (rechtmatigheid). Idealiter ondersteunt een goed oordeel ook het beleid bij reïntegratie. In vergelijkbare gevallen moeten vergelijkbare oordelen en ondersteuning worden gegeven (rechtsgelijkheid). Tijdigheid en doelmatigheid zijn daarbij randvoorwaarden. Het oordeel is echter geen meting en daardoor is de bandbreedte van de claimbeoordeling een permanent punt van zorg.⁴

Om de claimbeoordeling tot een goed einde te brengen is veel georganiseerd: de artsen volgen vier jaar opleiding onder supervisie, krijgen tijd om in persoon te beoordelen, met richtlijnen en mediprudentie wordt de eenheid van oordeel ondersteund, er is een kwaliteitsmonitoring met steekproeven uit alle gevallen op centraal en decentraal niveau, en bij bezwaren van cliënten door verzekeringsartsen bezwaar en beroep. De claimbeoordeling staat in de praktijk onder druk:

Deels gaat het om problemen die een aanpak vragen op organisatieniveau. Minister en UWV zijn daarover in gesprek.¹ We realiseren ons dat individuele verzekeringsartsen proberen binnen de grenzen van de organisatie hun werk goed te doen. Dat lijkt ons echter niet genoeg. Het is ook aan de verzekeringsartsen om het tij te keren, met name door het versterken van de eigen kwaliteit. Dáár kun je als verzekeringsartsen zeker invloed op uitoefenen.

De kwaliteit van de beoordelingen staat voortdurend ter discussie. In het bijzonder geldt dat voor die aspecten waarbij beperkingen moeilijk zijn vast te stellen en te onderbouwen: een mogelijk beperkte duurbelastbaarheid¹⁶ en beperkingen bij zogeheten ‘moeilijk objectiveerbare aandoeningen’ (met een opleving van de discussie naar aanleiding van het grote aantal long- covidzaken). Kort samengevat en enigszins vereenvoudigd liggen daar twee problemen aan ten grondslag:

Op relatief korte termijn zouden de volgende maatregelen tot kwaliteitsverbetering kunnen leiden: