AI belooft verlichting van administratieve lasten, en dat is hard nodig. Veel tools richten zich nu op het automatisch genereren van spreekuurverslagen, probleemanalyses of zelfs een FML. Een transcriptietool kan bijvoorbeeld meeluisteren met een gesprek en direct een verslag in SOEP-format genereren. Maar daar stopt het niet. Sommige aanbieders gaan een stap verder: hun systemen analyseren de gespreksdata en genereren niet alleen een samenvatting, maar ook een re-integratie-advies. Dat klinkt indrukwekkend, en voor een deel is het dat ook. Maar hoe weet je of deze AI-tools écht van toegevoegde waarde zijn?

Het is belangrijk om te beseffen dat er een verschil is tussen simpele administratieve automatisering en complexe medische inhoudelijke ondersteuning. Transcriptietools zijn relatief eenvoudig, maar zodra een systeem medische adviezen gaat geven, wordt het serieus ingewikkeld. Dit vereist niet alleen technische expertise, maar ook diepgaande kennis van medische richtlijnen, iets wat veel van de nieuwe zorgbedrijven die deze tools ontwikkelen simpelweg niet hebben.

Ervaringen uit de praktijk: lichtpuntjes én rode vlaggen

Collega’s die al werken met AI zijn overwegend positief over de eerste toepassingen. De beloftes worden waargemaakt: het kan de administratieve lasten enorm reduceren en is van toegevoegde waarde. Hoe? ‘Ik heb mijn werkplezier weer terug,’ vertelt een bedrijfsarts die gebruikmaakt van een van de programma’s op de markt. Een ander zegt: ‘De consistentie in mijn rapportages is beter dan ooit. Daarnaast kan ik mijn volle aandacht op de cliënt richten.’ En misschien wel het mooiste compliment komt van een werknemer: ‘Het voelde alsof u echt luisterde. Dat was fijn.’

Maar er zijn ook zorgen. Eén arts stelde de vraag: ‘Wat gebeurt er met de tijd die ik bespaar? Wordt die ingezet voor betere zorg, of betekent dat gewoon meer consulten op een dag?’ Dat is een legitieme zorg. Als efficiëntie het enige doel is, dan is de kans groot dat werkgevers in de arbosector de gewonnen tijd simpelweg gebruiken om de productiviteit op te schroeven. De gevolgen? Artsen raken weer overbelast, en de kwaliteit van zorg komt alsnog in het gedrang.

Dit is precies waarom artsen zelf het voortouw moeten nemen bij de implementatie van AI. Wij weten wat onze cliënten nodig hebben en wat echt belangrijk is in onze beroepsgroep. Als we dit overlaten aan beleidsmakers of werkgevers, is het risico groot dat AI wordt ingezet om de productie te verhogen in plaats van de zorg te verbeteren.

Zorgcowboys en verantwoordelijkheden: waar moet je op letten?

Met de stormloop van nieuwe bedrijven die oplossingen bieden voor administratieve lasten, is het belangrijk om kritisch te blijven. Veel van deze bedrijven hebben weinig tot geen kennis van de medische sector. Ze ontwikkelen tools die er mooi uitzien en indrukwekkend klinken, maar inhoudelijk rammelen.

Als je overweegt AI-tools te gebruiken, let dan op het volgende:

1. Data en privacy: AI-platforms zoals ChatGPT kunnen in de gratis versie patiëntgegevens gebruiken om hun modellen verder te ontwikkelen. In de betaalde versies zijn je gegevens iets veiliger, maar kunnen ze bijvoorbeeld wel naar Amerika gestuurd worden om daar verwerkt en opgeslagen te worden. Ze voldoen dus niet aan alle Nederlandse wetgeving, ook niet aan zorgspecifieke privacy eisen, als het bijvoorbeeld gaat om patiëntgegevens. Werk daarom alleen met partijen die voldoen aan wet- en regelgeving. Vraag na of ze een NEN7510-certificering hebben. Laat altijd een Data Protection Impact Assessment (DPIA) uitvoeren voordat je nieuwe software in gebruik neemt. Dit helpt je om risico’s te identificeren en te beheersen.

2. Inhoudelijke garanties: vraag je af wie verantwoordelijk is voor de medische inhoud van de software. Worden de richtlijnen van jouw beroepsgroep correct toegepast? En hoe wordt de medische kennis geborgd? Worden programma’s bijgewerkt zo gauw er nieuwe inzichten zijn of richtlijnen worden aangepast?

3. De eindverantwoordelijkheid: vergeet nooit dat jij als arts eindverantwoordelijk blijft. Hoe indrukwekkend de output van een AI-systeem ook lijkt, het is jouw taak om deze kritisch te beoordelen. Laat je niet verblinden door een strak geschreven advies. Controleer of alles klopt!

Wat nu?

Het heeft geen zin om eindeloos te discussiëren over de voor- en nadelen van AI. Het is er en het verdwijnt niet. Alleen wij artsen kunnen en moeten bepalen wat belangrijk is en wat niet. Wij hebben de kennis en ervaring om te sturen welke toepassingen echt bijdragen aan betere zorg. Dat vraagt wel om actie van ons allemaal.

Dit vraag ik: door zelf aan de slag te gaan met AI, raken we vertrouwd met de technologie en kunnen we de ontwikkeling ervan sturen. Wij moeten ervoor zorgen dat de tijd die we besparen met AI wordt ingezet voor onze kerntaken, zoals preventie en begeleiding, en niet wordt opgeëist voor hogere productie-eisen. Dit is onze kans om het proces te sturen en de controle te behouden.

Wat hierbij helpt is juiste scholing. AI gebruiken zonder training is als autorijden zonder rijbewijs. Begrijp hoe de technologie werkt, weet wat het wel en niet kan, en hoe je het veilig en effectief inzet. Dit vraagt om een proactieve houding van zowel artsen als hun werkgevers.

Samenvattend is Artificial Intelligence geen bedreiging; het is een kans. Het kan ons helpen om ons werk efficiënter te doen, ons werkplezier terug te winnen en de kwaliteit van zorg te verbeteren. Maar om die belofte waar te maken, moeten wij zelf het voortouw nemen. Stop met beren op de weg zien. Kies de juiste partners, blijf kritisch, en zorg ervoor dat AI wordt ingezet zoals het bedoeld is: als verlengstuk van je eigen kwaliteiten.

Mijn oproep aan collega’s: benut de kansen die AI biedt, maar blijf zelf aan het stuur en onderzoek altijd hoe de technologie ontwikkeld en beheerd wordt.

Julien Rezek is aios bedrijfsgeneeskunde
Contact: julienrezek@outlook.com