In de dagelijkse praktijk van bedrijfs- en verzekeringsartsen komen vaak dilemma's voor. Bij de aanvraag van individuele arbeidsongeschiktheidsverzekeringen beoordeelt de medisch adviseur het risico op arbeidsongeschiktheid van de aanvrager op basis van de actuele gezondheid, aanwezige risicofactoren en medische voorgeschiedenis. De balans tussen risicobeoordeling en het voorkomen van discriminatie is cruciaal.
Casus Joyce, 36 jaar, interimmanager in de zorg, vraagt een arbeidsongeschiktheidsverzekering aan. Ze was eerder werkzaam als verpleegkundige op de spoedeisende hulp. Ze had altijd veel plezier in haar werk als verpleegkundige maar na een zwangerschap, die niet probleemloos verliep, vond ze het te zwaar en heeft ze zich laten omscholen tot manager. Zij gaat nu beginnen als zelfstandige.
|
Dilemma
Het dilemma bij de acceptatie van arbeidsongeschiktheidsverzekeringen is het voorkomen dat argumenten in de risicobeoordeling leiden tot onterechte discriminatie. Terwijl het noodzakelijk is om risico’s in te schatten, kan dit ook leiden tot uitsluiting van personen met chronische aandoeningen. Dit roept de vraag op in hoeverre deze praktijk rechtvaardig is.
Waarom is risicobeoordeling noodzakelijk?
-
Voorkomen van antiselectie: Antiselectie treedt op wanneer alleen de meest risicovolle personen een verzekering afsluiten omdat zij verwachten er baat bij te hebben. Het zo veel mogelijk voorkomen van antiselectie helpt verzekeringsmaatschappijen om alleen de risico’s te accepteren die ze kunnen dragen. Dit voorkomt dat de verzekeraar geconfronteerd wordt met hoge claims van hoog-risico-individuen, wat zou kunnen leiden tot premieverhogingen en uiteindelijk zelfs faillissement van een verzekeraar.1
-
Eerlijke premies: Door een zo nauwkeurig mogelijke beoordeling van het risico kunnen verzekeraars eerlijke en passende premies vaststellen voor verschillende groepen verzekerden. Individuen met een lager risico betalen minder dan personen met een hoger risico, wat bijdraagt aan een eerlijk en rechtvaardig systeem.1
-
Transparantie en vertrouwen: Een zorgvuldig en transparant acceptatieproces kan het vertrouwen van klanten in de verzekeringsmaatschappij vergroten. Verzekerden willen erop kunnen vertrouwen dat de premie die zij betalen gebaseerd is op een eerlijke en grondige beoordeling van hun risico’s.
Door risicobeoordeling en -selectie kunnen verzekeringen toegankelijk blijven voor zoveel mogelijk mensen.
Vervolg casus: extra info opvragenJoyce vult een gezondheidsverklaring in en meldt daarin dat zij tijdens haar zwangerschap twee jaar geleden suikerziekte had. Na de bevalling is ze wat langer thuisgebleven vanwege vermoeidheid en last van haar bekken. Ze is begeleid door de bedrijfsarts en door een fysiotherapeut. De huisarts doet de jaarlijks controle van de bloedsuikers.
De medisch adviseur van de verzekeraar wil informatie opvragen bij de huisarts over de vermoeidheid post partum en de controles van de bloedsuikers na de bevalling. Joyce vraagt zich af waarom dat nodig is, ze is gezond, sport veel en de controles bij de huisarts zijn goed.
|
Noodzaak van betrouwbare data
Door het gebruik van betrouwbare data kunnen verzekeraars objectieve beslissingen nemen die niet gebaseerd zijn op persoonlijke vooroordelen of ongegronde aannames. Nauwkeurige data stellen verzekeraars in staat om het werkelijke risico van arbeidsongeschiktheid voor een individu zo correct mogelijk in te schatten. Dit leidt tot beter risicobeheer en meer stabiliteit binnen de verzekeringspool. Onvoldoende aandacht hiervoor maakt door noodzakelijke premieverhogingen verzekeringen minder toegankelijk.
Vervolg casus: risico beoordelenDe medisch adviseur heeft aan Joyce uitgelegd dat als zij geen informatie op mag vragen ze het risico niet kan beoordelen en dan ook geen advies uit kan brengen. En zonder risicobeoordeling kan de verzekeraar geen verzekering aanbieden. Het is belangrijk om op basis van betrouwbare gegevens een advies te geven. Joyce gaat daarom akkoord met het opvragen van informatie.
Uit de opgevraagde informatie blijkt dat Joyce naast suikerziekte aan het einde van de zwangerschap ook een wat oplopende bloeddruk had. Suikerziekte zit bij haar in de familie, een zus en een tante hebben het ook. Na de bevalling normaliseerde de bloeddruk en zes weken na de bevalling waren ook de bloedsuikers normaal. Ze heeft tijdens het laatste trimester van de zwangerschap wat last van het bekken gehad en na de bevalling enkele fysiotherapiebehandelingen ondergaan. Er was geen sprake van bekkeninstabiliteit. Na de vijf fysiotherapiebehandelingen waren er geen klachten meer. Ze is na het reguliere bevallingsverlof nog vier weken extra thuis gebleven en heeft daarna in vier weken de werkzaamheden weer opgebouwd. In deze periode kwam er een leidinggevende functie vrij, heeft ze daarop gesolliciteerd en is ze aangenomen. Dit werk ging haar goed af, en werken als zelfstandige geeft haar meer mogelijkheden om leukere opdrachten, die ook nog beter betalen, te doen.
|
‘Risico’s inschatten is noodzaak, maar kan ook leiden tot uitsluiting van chronisch zieken’
Balans bewaren
Wat doen de medisch adviseurs om de balans te bewaren tussen noodzakelijke risicobeoordeling en verboden discriminatie? Medisch adviseurs nemen vaak beslissingen en geven adviezen die niet alleen de aanvrager beïnvloeden, maar ook de belangen van de reeds verzekerde personen raken. De belangrijkste dilemma’s zijn:
-
Rechtvaardigheid versus risicobeoordeling: Iedereen moet eerlijk en zonder discriminatie behandeld worden. Medisch adviseurs moeten er voor zorgen dat hun adviezen en beslissingen niet leiden tot ongeoorloofde uitsluiting of onterechte benadeling van aanvragers.
-
Transparantie versus vertrouwelijkheid: Transparante communicatie over de criteria en processen voor risicobeoordeling is essentieel. Dit helpt aanvragers om te begrijpen op welke basis beslissingen worden genomen en vermindert het gevoel van willekeur. Vanwege concurrentie zijn echter niet alle data van verzekeraars openbaar. Wetenschappelijke gegevens waarop de adviezen zijn gebaseerd zijn voor aanvragers vaak niet eenvoudig te begrijpen.
-
Balans tussen individueel en collectief belang: Het is belangrijk om bij de advisering een evenwicht te vinden tussen de belangen van de individuele aanvrager en de collectieve belangen van de reeds verzekerde personen.
Vervolg casus: risico verhoogdDe medisch adviseur beoordeelt het risico op arbeidsongeschiktheid als verhoogd. Als Joyce hoort dat geadviseerd zal worden om een premietoeslag aan de verzekering te verbinden vanwege het verhoogde risico op diabetes mellitus type 2, is ze teleurgesteld en boos. Ze vindt dat het discriminatie is! Ze heeft immers toch geen diabetes? Alle controles zijn goed.
De medisch adviseur licht het advies toe. Op basis van de verzamelde medische gegevens behoort Joyce tot de groep van personen die een verhoogde kans op arbeidsongeschiktheid heeft in vergelijking met de groep van personen die geen diabetes gravidarum hebben gehad. Vrouwen die diabetes gravidarum hebben gehad hebben een sterk verhoogde kans om binnen 5-10 jaar diabetes te ontwikkelen.2Ook is er een verhoogde kans op hart-vaatziekten.3Het advies is gebaseerd op de verkregen medische informatie en op wetenschappelijke en statistische gegevens. Bij het advies is rekening gehouden met zowel de individuele belangen van Joyce als de collectieve belangen van de groep van personen die al een arbeidsongeschiktheidsverzekering heeft.
|
Conclusie
Medisch adviseurs spelen een onmisbare rol bij het verstrekken van goed onderbouwde en objectieve acceptatieadviezen. Door gebruik te maken van handboeken van herverzekeraars, interne data en wetenschappelijk onderzoek, kunnen zij zorgen voor eerlijke en wettelijk conforme risicobeoordelingen. Het waarborgen van ethische normen en wet- en regelgeving is daarbij essentieel om discriminatie te vermijden en het vertrouwen van verzekerden te behouden. Deze benadering draagt bij aan een betrouwbaar en transparant verzekeringssysteem waarin zo veel mogelijk personen toegang hebben tot bescherming tegen arbeidsongeschiktheid.
Referenties
1. Wijnvoord EC, Buitenhuis J. Solidariteit, gelijkheid en onderscheid: Prognose in particuliere arbeidsongeschiktheidsverzekeringen. TBV 2016; 24: 499-501.
2. Kim C. Gestational diabetes: risks, management, and treatment options. Int J women’s health, 2010 339-351.
3. Lee SM, Shivakumar M, Park JW et al. Long-term cardiovascular outcomes of gestational diabetes mellitus: a prospective UK Biobank study. Cardiovasc Diabetol, 2022 21(1), 221.
4. Verbond van Verzekeraars. Persbericht over verzekerbaarheid AO mensen met HIV, verzekeraars.nl, geraadpleegd op 22 december 2024.
5. Impuls & Woortblind, belangenvereniging voor mensen met ADHD, ADD, dyslexie en dyscalculie en hun verwanten, impulsenwoortblind.nl, geraadpleegd op 22 december 2024.
6. PsyQ Nederland. ADHD bij volwassenen. psyq.nl/adhd, geraadpleegd op 22 december 2024.
7. Kassa, consumentenplatform van BNNVARA. Zzp’ers met ADHD boos vanwege gedeeltelijke uitsluiting aov. bnnvara.nl/kassa, geraadpleegd op 22 december 2024.
Hoe verzekeringen toegankelijk maken?
Het Verbond van Verzekeraars (brancheorganisatie van schade- en levensverzekeraars) heeft contact met meerdere belangenorganisaties van patiënten en consumenten. Gezamenlijk wordt gezocht naar mogelijkheden om zoveel mogelijk mensen een passende verzekeringsoplossing te bieden. Zo financiert het verbond onder meer onderzoek, zoals recent is gedaan in samenwerking met de hiv-vereniging. De stichting hiv-monitoring beschikt over data en deze zijn door onafhankelijke onderzoekers gecombineerd met data van het CBS. Meerdere verzekeraars hebben al aangegeven dat zij op basis van de uitkomsten van dit onderzoek betere mogelijkheden zien om personen met hiv een arbeidsongeschiktheidsverzekering aan te bieden.4
Het gaat niet altijd zo goed. Dergelijke contacten waren er ook met Impuls & Woortblind, de vereniging voor en door mensen met een neurodivers brein waaronder ADHD, ADD, dyslexie en dyscalculie. Uit data van de verzekeraars zelf en gegevens van gespecialiseerde behandelaars en de patiëntenvereniging zelf,5,6 blijkt dat personen met ADHD een groter risico hebben op arbeidsongeschiktheid. Volgens de patiëntenverenigingen is er een subgroep van mensen bij wie ooit de diagnose ADHD gesteld is, maar die geen verhoogd risico op arbeidsongeschiktheid lopen. Er bleken echter geen gegevens te zijn om deze personen te kunnen identificeren. Inmiddels heeft de patiëntenvereniging de publiciteit gezocht.7
Aandachtspunten
-
Toegang tot arbeidsongeschiktheidsverzekeringen moet zo breed mogelijk zijn.
-
Discriminatie is verboden.
-
Risicoselectie is echter noodzakelijk om arbeidsongeschiktheidsverzekeringen toegankelijk te houden.
▶ Liesbeth (E.C.) Wijnvoord, Jessika (J.V.) Pietersen en Yvonne (Y.R.) Bosma zijn verzekeringsarts RGA bij arbeidsongeschiktheidsverzekeraar Movir, Nieuwegein. Contact: wynvoord@xs4all.nl Movir is een handelsnaam van Nationale-Nederlanden. Dit artikel is geschreven op persoonlijke titel. Movir had geen invloed op de inhoud.
