Artikel bewaren

Je hebt een account nodig om artikelen in je profiel op te slaan

Login of Maak een account aan
Reacties0

‘Niet lullen, maar poetsen’. Menstrueren op het werk nog steeds een lastig onderwerp

Nayara Garcia de Groot
Menstrueren overkomt elke vrouw. Zo kan dit ook vaak gebeuren op de werkvloer. Maar dit betekent niet meteen dat vrouwen er altijd openlijk over kunnen praten. ‘We zijn er nog lang niet.'
© Mi_viri / AdobeStock
Steeds naar de wc gaan en niet kunnen concentreren door krampen; zo kan een normale dag voor een vrouw eruitzien als zij tijdens het werk menstrueert. Menstruatieklachten kunnen het werk belemmeren. Veel vrouwen weten niet hoe ze hiermee om moeten gaan. Zo worden klachten verborgen en melden ze zich soms zelfs ziek.

Verzuim

Dit soort verzuim kan wel eens een keer voorkomen. Volgens een onderzoek van het Radboudumc nam ongeveer een op de zeven vrouwen tijdens de menstruatie vrij van werk of school, waarbij 3,5 procent van de vrouwen dit tijdens elke menstruatiecyclus deed. Bedrijfsarts Rulanda van Kruysbergen ziet dit ook zelf langskomen in de praktijk. ‘Het grootste nadeel van menstruatieklachten is het frequente verzuim. In extreme gevallen moeten vrouwen soms zelfs twaalf keer per jaar verzuimen.’ De meeste vrouwen gaven aan last te hebben van verminderde arbeidsproductiviteit als gevolg van hun klachten rondom menstruatie. Uiteindelijk blijkt ook op meer dan 23 dagen van het jaar de arbeidsproductiviteit lager te zijn. ‘Ik zie vrouwen die zich vaak ziek moeten melden, omdat ze gewoon echt niet kunnen. Dan kunnen ze niet te lang productief blijven of is er geen concentratie meer. Je moet elke dag wel presteren, terwijl je energie door je cyclus erg schommelt’, vertelt Nicole Elshof. Zij is verpleegkundige en heeft haar eigen praktijk waar ze vrouwen met hormonale klachten helpt. Vrouwen vinden het lastig om deze klachten toe te geven of te melden. Slechts een van de vijf vrouwen die zich ziek meldden, gaf bij hun afwezigheidsmelding aan wat de echte reden was voor het verzuim.

‘In extreme gevallen moeten vrouwen soms zelfs twaalf keer per jaar verzuimen’

Begrip

Dat vrouwen niet durven te melden waarom ze niet kunnen werken heeft grotendeels te maken met hoe er met het onderwerp menstruatie wordt omgegaan. Volgens Van Kruysbergen zit hier nog steeds een taboe op. ‘Het is nog een taboe, omdat amper mensen het er gewoon over hebben. Het is een lastig onderwerp. Vrouwen durven er soms niet over te praten, omdat ze dan bang zijn voor de reacties van collega’s. In Nederland heerst ook de mentaliteit niet lullen, maar poetsen. Vrouwen willen niet snel als zeurpieten overkomen als het gaat om menstruatieklachten.’
Volgens haar wacht vrouwelijk personeel te lang met het bespreken van hun klachten. ‘Ze vinden het lastig doordat ze weinig begrip ervaren. Zelfs bij organisaties waar veel vrouwen werken zie ik dat het moeilijk is om er openlijk over te praten. Dat heeft te maken met het feit dat een groot deel van de vrouwen er geen last van heeft en dus snel de neiging heeft om de klachten van het andere deel te negeren.’
Ook heeft dit volgens haar te maken met het tekort aan kennis over menstruatie. ‘In de praktijk blijkt dat vrouwen over het algemeen heel weinig weten over hun eigen lijf. Hierdoor komen ze er ook laat achter dat ze bepaalde aandoeningen, zoals endometriose, hebben. In het algemeen is er weinig aandacht voor vrouwengezondheid waardoor het lastig is om er met je werkgever over te praten als diegene er niet veel over weet.’
‘In de praktijk blijkt dat vrouwen in het algemeen heel weinig weten over hun eigen lijf’
Elshof ziet dat in veel bedrijven dit taboe nog sterk in leven gehouden wordt, terwijl dit niet het geval hoeft te zijn. ‘Ik denk niet dat het bij veel bedrijven een agendapunt is. Werkgevers zijn aan het zoeken naar hun rol hierin. Sommige werkgevers krijgen via bedrijfsartsen advies of meldingen en proberen zich hierop aan te passen. Maar je hebt ook werkgevers die denken dat het iets is wat alleen voor vrouwen belangrijk is en die zich er niet mee willen bemoeien. Of dat ze bang zijn over een grens te gaan door er naar te vragen’.

Onderhandelen

Dat het als lastig wordt gezien of niet bespreekbaar is op veel werkplekken zorgt ervoor dat het een complexe zaak blijft. Maar toch zijn er keuzes die een werkgever of werknemer kunnen maken door het voor beiden makkelijker te maken en het taboe te doorbreken. Dit wordt volgens FNV-beleidsadviseur Ilze Smit alleen nog niet genoeg gedaan: ‘We zijn nog ver van de ideale situatie. Een voorbeeld is dat bij veel bedrijven geen enkele wc beschikt over menstruatieproducten. Dan gaat het natuurlijk ook over menstruatiearmoede, maar ook heel erg over het normaliseren van menstruatie op de werkvloer.’
Dit betekent dat er veel tekorten zijn voor vrouwen die menstrueren op het werk. ‘We krijgen veel terug van vrouwen dat ze niet over een kam geschoren willen worden. Voor de een gaat het over schone bedrijfskleding en voor de ander over flexibelere werktijden of makkelijker ziekmelden. Dat is heel belangrijk, maar voordat je maatwerkafspraken gaat maken, is er natuurlijk een cultuuromslag nodig. Dus we zullen met elkaar echt dat gesprek moeten hebben op de werkvloer wat vrouwen nodig hebben om hun werk goed te kunnen doen. En dat vergt iets van de werkgevers, maar ook van vrouwen.’

Veilige werkvloer

Om het taboe op de werkvloer te doorbreken, moet er dus nog genoeg worden gedaan. Vaak worden oplossingen via vakbonden gezocht als het lastig is om dit zelf bij werkgevers aan te kaarten. ‘We zien steeds meer meldingen binnenkomen. Wij als vakbond leggen afspraken op tafel waarmee de werkgever akkoord gaat en het uit moet voeren. Zij doen dit vaak niet helemaal uit zichzelf, maar we zien het dus wel toenemen’, vertelt Smit.
‘Recent zijn er afspraken gemaakt met NS over aangepaste diensttijden’
Zo zijn er dus ook genoeg bedrijven die zich hier op dit moment wel mee bezighouden. Zo zijn er recentelijk nieuwe maatwerkafspraken gesloten met de NS. Zij gaan medewerkers met menstruatie- en overgangsklachten meer ondersteunen door gratis menstruatieproducten beschikbaar te stellen en er worden meer afspraken gemaakt over diensttijden en werkomstandigheden.

Maar uiteindelijk komt het erop aan dat er meer kennis moet worden gedeeld over menstruatie, en dat begint met het bespreekbaar maken. ‘Op het moment dat je het bespreekbaar maakt, kan je mensen daarmee helpen. Als vrouwen er niet openlijk over durven te spreken, kan ik op een neutrale manier aangeven dat er sprake is van een chronische ziekte. Op die manier zoek je een weg om iemand toch te helpen zonder te zeggen dat het met menstruatie te maken heeft. Maar uiteindelijk moeten bedrijven een veilige omgeving creëren waardoor iedereen op de werkvloer opener durft te zijn’, aldus Van Kruysbergen.

https://static-content.springer.com/image/art%3A10.1007%2Fs12498-025-2572-4/MediaObjects/12498_2025_2572_Fig2_HTML.jpg
© PeopleImages / Getty Images / iStock

Toch betekent dit niet dat het dan al meteen is opgelost. Smit: ‘We krijgen recentelijk ook terug van vrouwen dat maatwerkafspraken stigmatiserend werken. Het kan ook zijn dat er bijvoorbeeld een negatieve tegenreactie komt waarbij managers minder snel vrouwen aannemen, omdat afspraken rondom menstruatie het hebben van vrouwelijke werknemers moeilijker maakt. Uiteindelijk willen we dat vrouwen werken en daarom zeggen wij dat de werkvloer ook moet werken voor vrouwen en op dit moment werkt die alleen nog maar voor mannen. Die omslag is wel nodig, dus we zijn er nog lang niet.’

Is menstruatieverlof de oplossing?

In enkele landen, zoals Spanje, is er een verlof ingevoerd voor vrouwen met menstruatieklachten, maar in Nederland is dat nog niet het geval. De meeste mensen, 56 procent, zijn er ook tegen dat dit wettelijk wordt vastgelegd. Toch zijn er veel vrouwen die hier wel behoefte aan hebben.
Volgens een onderzoek van EenVandaag en Spot On heeft 58 procent van de vrouwen die hebben deelgenomen behoefte aan menstruatieverlof. Menstruatieverlof zou voor veel vrouwen heel fijn zijn en de helft van hen vindt het goed als bedrijven dit aanbieden. Toch zijn de meeste mensen, ook de meeste vrouwen, het erover eens dat de overheid dit niet moet verplichten. Vier op de tien vrouwen vinden wel dat menstruatieverlof wettelijk geregeld moet worden. In de huidige Nederlandse politiek is er weinig aandacht voor eventueel menstruatieverlof en een wetsvoorstel daarover. Alleen BIJ1 heeft benoemd in hun verkiezingsprogramma dat ze een menstruatieverlof willen instellen. De PvdD schrijft wel het taboe rond menstruatie te willen doorbreken, maar wat dat precies inhoudt is niet duidelijk.

Nayara Garcia de Groot maakte deze afstudeeropdracht als student journalistiek aan Hogeschool Windesheim, Steenwijk. Contact: nayaradegroot@gmail.com

Geef je reactie

Om te kunnen reageren moet je ingelogd zijn. Heb je nog geen
account, maak dan hieronder een account aan.
Lees ook de spelregels.