Mensen met een chronische fysieke aandoening krijgen vaak te maken met beperkingen in dagelijks handelen en maatschappelijke participatie, waaronder arbeidsparticipatie. Naast diagnose-specifieke verschillen zijn er ook algemene kenmerken van chronische fysieke aandoeningen die de arbeidsparticipatie kunnen beïnvloeden, zoals pijn, vermoeidheid, lichamelijke beperkingen, variabiliteit in symptomen, een onvoorspelbaar verloop en langdurige gevolgen. Om die reden zou een generieke benadering gebruikt kunnen worden om de arbeidsparticipatie te verbeteren
Het is goed voor de gezondheid van mensen om naar vermogen deel te nemen aan de maatschappij. Wij hebben daarom een systematische review uitgevoerd om de effectiviteit en kenmerken te onderzoeken van interventies die gericht zijn op het verbeteren van de arbeidsparticipatie van mensen met een chronische fysieke aandoening. Studies naar chronische rugklachten zijn uitgesloten omdat daar eerder reviews over gepubliceerd zijn.
Methode
Searches in vijf databases tot en met april 2020 identificeerden 30 studies die voldeden aan onze inclusiecriteria. De beoordeling van de kwaliteit van de studies en data-extractie werden uitgevoerd door twee onafhankelijke reviewers.
De kwaliteit van het bewijs voor drie uitkomsten van arbeidsparticipatie (werkstatus, werkproductiviteit en werkattitude) is geëvalueerd met behulp van de Grading of Recommendation, Assessment, Development and Evaluation (GRADE). Tevens is een meta-analyse uitgevoerd op deze drie categorieën uitkomsten.
Samenvatting van de resultaten
De 30 geïncludeerde studies zijn gericht op arbeidsparticipatie van patiënten met verschillende chronische (fysieke) aandoeningen, zoals musculoskeletale aandoeningen en/of pijn (n=13), reumatische aandoeningen (n=6), traumatisch hersenletsel (n=5), diverse chronische (fysieke) aandoeningen (n=3), dwarslaesie (n=2) en humaan immunodeficiëntie virus (HIV) (n=1). De studies zijn gepubliceerd tussen 1991 en 2020 en uitgevoerd in elf verschillende landen, waaronder Nederland (n=5).
Alle arbeidsgerichte interventies bestonden uit meerdere componenten, maar de kenmerken verschilden sterk. Interventies verschilden in vorm (individueel, groepsprogramma of gecombineerd), betrokken professionals (monodisciplinair, multidisciplinair of multiprofessioneel) en focus (arbeids-, cognitief-gedragsmatige of fysieke vaardigheden). Zij hadden een gemiddelde duur van 16 weken (variërend van 3 weken tot 18 maanden) en een gemiddelde frequentie van 14 sessies (variërend van 2 sessies in 5 maanden, tot een dagelijks programma van 8 weken).
Meta-analyse van 22 studies die (mede) gericht waren op de uitkomstmaat werkstatus toonde met matige zekerheid een significant effect van beperkte omvang; beperking van deze meta-analyse tot vijf studies van hoge kwaliteit toonde met matige zekerheid een significant positief effect van grote omvang (risk ratio respectievelijk 1,33 en 1,57). De meta-analyse van zeven studies (drie van hoge kwaliteit) die (mede) gericht waren op werkattitude toonde met lage zekerheid een significant effect (gestandaardiseerd gemiddeld verschil (SMD) respectievelijk 0,59 en 0,38). De meta-analyse van negen studies gericht op werkproductiviteit toonde geen effect.
Concluderend toont deze systematische review een duidelijk positief effect van arbeidsrevalidatie-interventies op werkstatus en werkattitude, maar niet op werkproductiviteit.
Implicaties voor de praktijk
Deze systematische review geeft een overzicht van arbeidsrevalidatie-interventies uit 30 gecontroleerde studies. Dit overzicht stelt zorgverleners in staat beter onderbouwde beslissingen te nemen over het toepassen van arbeidsgerichte interventies. De belangrijkste bevinding is dat aandacht voor problemen in de arbeidsparticipatie met behulp van doelgerichte interventies gunstig is voor het behouden of verbeteren van de arbeidsparticipatie van mensen met een chronische fysieke aandoening, met positieve effecten op het vinden of behouden van werk. Dit lijkt een algemeen gunstig effect te zijn, onafhankelijk van de diagnose. Hierbij moet men bedenken dat deze algemene effecten optraden bij interventies die uit meerdere componenten bestaan en individuele begeleiding bevatten, al dan niet gecombineerd met groepssessies. De bevindingen suggereren dat de selectie van een interventie met name gericht moet zijn op de belemmeringen die de persoon met een chronische aandoening in zijn werk ondervindt en het omgaan met een chronische aandoening in de werksituatie, en niet op de diagnose.
Deze tekst is een Nederlandse samenvatting van het artikel Effectiveness and characteristics of interventions to improve work participation in adults with chronic physical conditions. A systematic review. Verhoef JAC, Bal MI, Roelofs PDDM, Borghouts JAJ, Roebroeck ME, Miedema HS.
Disabil Rehabil. 2020 Jul 20:1-16.
