Veel mensen met psychische problemen, zoals angst en depressieve stoornissen, hebben moeite hun werk uit te kunnen blijven voeren. Ongeveer 30% moet verzuimen en na een eerste verzuimperiode is bij 20% sprake van herhaald verzuim. Eerdere studies hebben het proces van terugkeer naar werk onderzocht. Weinig is bekend over hoe het deze groep vergaat op het werk na terugkeer en hoe functioneren in werk samenhangt met symptoomherstel over tijd. Hierbij is het van belang de verschillen binnen deze groep te erkennen zodat begeleiding hierop afgestemd kan worden.
Methode
Aan deze studie deden 158 werkenden mee met veelvoorkomende psychische problemen (overspanning, angststoornis, depressieve stoornis) gediagnosticeerd door de bedrijfsarts. Op het moment van terugkeer naar werk (therapeutische werkhervatting niet meegenomen) en 3, 6 en 12 maanden hierna vulden deelnemers vragenlijsten in over angst en depressieve klachten en functioneren in werk. Daarnaast werden veranderingen in percentage terugkeer naar werk geregistreerd via de betrokken arbodienst ArboNed. De volgende analyses werden uitgevoerd:
1.
Trajectanalyse om groepen te identificeren op basis van het beloop van (a) angstklachten, (b) depressieve klachten, (c) functioneren in werk en (d) terugkeerpercentage.
2.
Clusteranalyse om te onderzoeken hoe de geïdentificeerde trajecten samenhangen, bijvoorbeeld hebben mensen met weinig depressieve klachten ook weinig angstklachten, een goed functioneren in werk en een snel oplopend terugkeerpercentage?
3.
Chi-kwadraat testen om associaties tussen persoonskenmerken en de gevonden clusters te onderzoeken.
Resultaten
Figuur 1 laat de vier geïdentificeerde trajecten zien voor angstklachten, depressieve klachten, functioneren in werk en terugkeerpercentage. De clusteranalyse, waarbij onderzocht werd hoe de 16 trajecten onderling samenhangen, resulteerde in 3 clusters:langzaam herstel, snel herstel en gradueel herstel, dat wil zeggen stapsgewijs toenemend herstel (tabel1). Vergelijkbare trajecten van angst en depressieve klachten en functioneren in het werk vallen grotendeels binnen hetzelfde cluster. Bijvoorbeeld tot het cluster langzaam herstel behoren vooral mensen met doorlopend hoge angst en depressieve klachten en laag of matig functioneren in werk. De trajecten voor terugkeerpercentage sluiten minder goed aan bij de clusters. Het cluster langzaam herstel bevat vooral mensen met een snelle graduele terugkeer naar werk en in mindere mate mensen met een langzame graduele of instabiele terugkeer. Onderzochte associaties tussen persoonskenmerken en gevonden clusters toonden dat mensen met hogere scores op bevlogenheid en vertrouwen aan het werk te kunnen blijven significant vaker bij het cluster snel herstel behoren.
Conclusie en aanbevelingen
De resultaten laten zien dat veel mensen met psychische problemen tot een jaar na terugkeer naar werk nog hoge angst- en depressieklachten rapporteren. Scores op functioneren in werk voor mensen in de trajecten stabiel laag en stabiel matig lagen ver onder het gemiddelde van 85% dat gevonden is in een algemene werkpopulatie. Eén groep had een stijgende lijn in het functioneren; deze groep besloeg slechts 9% van de gehele studiepopulatie. Het is belangrijk dat bedrijfs- en verzekeringsartsen en andere stakeholders (leidinggevenden, collega’s, familie) zich realiseren dat mensen die teruggekeerd zijn naar werk na verzuim wegens psychische problemen vaak nog kampen met psychische klachten en functioneringsproblemen. Realistische herstelverwachtingen bij de werknemer zelf en de omgeving en doorlopende psychische en werkgerelateerde ondersteuning lijken belangrijke factoren voor duurzame werkhervatting. Deze studie geeft inzicht in subgroepen die te onderscheiden zijn binnen de groep mensen die terugkeren naar werk na verzuim wegens psychische problemen. Kennis van deze subgroepen kan helpen bij beslissingen over het type en de intensiteit van de te bieden ondersteuning.
Deze tekst is een samenvatting van het artikel One-year trajectories of mental health and work outcomes post return to work in patients with common mental disorder gepubliceerd in het Journal of Affective Disorders 257 (2019) 263-70.
