In 2013 beschrijven Cullinan et al.1 een zestal patiënten met bronchiolitis obliterans die werkzaam waren bij de vervaardiging en het aanbrengen van glasvezelversterkte kunststoffen. Vijf van hen deden dit in de botenbouw en één van hen deed dit bij de vervaardiging van een koeltoren. Hetzelfde procedé past men ook toe bij bladen van windturbines, in de auto-industrie en in de plasticindustrie.
Als mogelijk oorzakelijke blootstelling noemt men styreen, het oplosmiddel bij de polyester harsbereiding, methylethyl keton peroxide (MEKPO), de katalysator, en dimethylftalaat. Glasvezeldeeltjes werden niet gezien als oorzakelijk, gegeven haar aerodynamische eigenschappen en afwezigheid in onderzocht longweefsel. Luchtmetingen uitgevoerd bij een van de patiënten liet hoge concentraties styreen en dimethylflalaat zien. Korte tijd later reageren Chen et al.2 met de melding van twee patiënten met dezelfde aandoening in een vergelijkbare werksituatie. Alle patiënten ontwikkelden pas na enkele maanden blootstelling klachten die geleidelijk aan in ernst toenamen. Vijf van hen waren niet-roker. Bij allen was sprake van een ernstige irreversibele luchtwegobstructie. Bij twee van hen is een longtransplantatie uitgevoerd.
Werkgerelateerde bronchiolitis obliterans is vooral bekend uit inhalatie-incidenten met hoge blootstelling aan onder meer stikstofoxiden (Silo Fillers disease), strijdgassen (mosterdgas), meervoudige blootstelling aan rookgassen en as bij ongecontroleerde branden (burn pits).3 Aan de ontwikkeling van bronchiolitis obliterans gaat bij de inhalatie incidenten in de acute fase vaak een chemische pneumonie vooraf. De afgelopen decennia is met het optreden van bronchiolitis obliterans door blootstelling aan diacetyl bij popcornwerkers4 en aan rookgassen bij militairen5 de aandacht gevestigd op een geleidelijke ontwikkeling van het ziektebeeld zonder voorafgaande acute episode. Een verband met oorzakelijke blootstelling kan uit beeld blijven tenzij men via een cluster op het spoor gezet wordt.
De cluster in de botenbouw richt de schijnwerper op styreen. Styreen is een luchtwegirritans. Hoge concentraties kunnen het luchtwegepitheel beschadigen. Het is bekend dat bij de bewerking met glasvezelversterkte kunststoffen zoals in de botenbouw zeer hoge blootstellingen zijn gemeten. Het werken met glasvezelversterkte kunststoffen is wijd verbreid en wordt al vele jaren toegepast. Dat maakt het opmerkelijk dat er niet eerder al gevalsbeschrijvingen zijn geweest van het optreden van deze ernstige longaandoening. Duidelijk langer bekend blijkt daarentegen de relatie tussen styreenblootstelling en astma en COPD.6 Werkgerelateerde bronchiolitis obliterans is zeldzaam. De diagnose is lastig en men kan ten onrechte als COPD patiënt geclassificeerd worden.7
Het signaal dat afgegeven is met de gevalsbeschrijvingen door Cullinan et al.1 rechtvaardigt het uitvoeren van gericht arbeidsepidemiologisch onderzoek bij werknemers in werksituaties met kans op forse blootstelling aan styreen, zoals dit destijds ook bij de aan diacetyl blootgestelde popcorn werkers is gebeurd. Voor bedrijfsarts en longarts moet een relatief jonge patiënt met forse irreversibele luchtwegobstructie en/of onbegrepen kortademigheidsklachten een signaal vormen voor nadere exploratie van de blootstellingsgeschiedenis en overwegen van de diagnose werkgerelateerde bronchiolitis obliterans.
Literatuur
1.
Cullinan P, McGavin C.R, Kreiss K et al. Obliterative bronchiolitis in fibre glass workers: A new occupational disease? Occup Environ Med 2013;70:357-359
2.
Chen C-H,Tsai P-J, Wang W-C et al. Obliterative bronchiolitis in workers laying up fiberglass-reinforced plastics with polyester resin and methylethyl ketone peroxide catalyst. Occup Environ Med 2013;70:675-676
3.
Kreiss K. Occupational causes of constrictive bronchiolitis. Current Opinion Allergy Clin Immunology 2013;13:167-17
4.
Akpinar-Elci M, Travis WD, Lynch DA, Kreiss K. Bronchiolitis obliterans syndrome in popcorn production plant workers. Eur Respir J. 2004; 24:298-302
5.
King M.S, Eisenberg R, Newman J.H et al. Constrictive bronchiolitis in soldiers returning from Iraq and Afghanistan. N Engl J Med 2011;365:222-230
6.
Nett R.J, Cox-Ganser J.M, Hubbs A. F et al. Non-malignant respiratory disease among workers in industries using styrene. A review of the evidence. Am J Ind Med 2017;60:163-180
7.
van Rooy FG, Rooyackers JM, Prokop M et al. Bronchiolitis obliterans syndrome in chemical workers producing diacetyl for food flavorings. Am J Respir Crit Care Med 2007;176:498-504
