Uit de antwoorden van artsen en werkenden komt naar voren dat informatie over cognities en percepties het beste verkregen kan worden door deze te bespreken tijdens het spreekuur in plaats van met bijvoorbeeld een vragenlijst. Belangrijke voorwaarden om informatie te verkrijgen tijdens het spreekuur zijn: wederzijds vertrouwen tussen de werkende en de arts, oprechte interesse van de arts en begrip van de arts. Daarnaast zijn meerdere factoren geïdentificeerd die van invloed zijn op de verloop van het gesprek, zoals communicatievaardigheden van de arts en angstgevoelens vanuit de werkende.

Cognities en percepties van chronisch zieke werkenden, zoals motivatie en verwachtingen over herstel, zijn belangrijke persoonsgebonden factoren die de werkparticipatie kunnen beïnvloeden.^1-3 In een recent systematisch literatuuronderzoek werd het verband aangetoond tussen werkparticipatie en 10 verschillende cognities en percepties, namelijk: verwachtingen ten aanzien van herstel en terugkeer naar werk, optimisme-pessimisme, zelfvertrouwen, motivatie, gevoel van controle, perceptie van algehele gezondheid, copingstrategieën, angst-ontwijkende overtuigingen, perceptie van werkgebondenheid van de problematiek en catastroferende gedachten.⁴ Zo zijn angst-ontwijkende overtuigingen gerelateerd aan een langere verzuimduur, terwijl positieve verwachtingen over herstel en terugkeer naar werk juist voorspellers zijn voor een snellere werkhervatting. Zowel werkenden als artsen zien cognities en percepties als belangrijke factoren die de werkparticipatie kunnen beïnvloeden.^5-8 Om de werkparticipatie te bevorderen, zouden hier interventies op gericht kunnen worden.

Hiervoor is het belangrijk dat bedrijfsartsen en verzekeringsartsen inzicht krijgen in welke cognities en percepties aanwezig zijn bij de chronisch zieke werkende. Tot op heden is echter geen systematische methode voorhanden waarmee bedrijfsartsen en verzekeringsartsen informatie kunnen verkrijgen over al deze cognities en percepties.

Om een bruikbare methode te ontwikkelen die bedrijfsartsen en verzekeringsartsen kan helpen bij het verkrijgen van informatie over cognities en percepties, is het nodig om te weten hoe bedrijfsartsen en verzekeringsartsen hier op dit moment informatie over verkrijgen. Daarnaast is het belangrijk om te inventariseren wat volgens bedrijfsartsen en verzekeringsartsen, maar ook wat volgens werkenden de beste methode is om informatie te verkrijgen. Wij hebben daarom een vragenlijstonderzoek onder bedrijfsartsen en verzekeringsartsen en een focusgroeponderzoek onder chronisch zieke werkenden uitgevoerd om antwoord te krijgen op de volgende vragen:

Leden van de NVAB, NVVG en GAV ontvingen een e-mail met een link naar een online vragenlijst, ontwikkeld door onderzoekers van Amsterdam UMC en het Universitair Medisch Centrum Groningen met behulp van Qualtrics survey software (Qualtrics, www.qualtrics.com). De vragenlijst bevatte vragen over demografische variabelen (bijvoorbeeld leeftijd, geslacht) en het belang van 10 cognities en percepties geassocieerd met werkparticipatie.⁴ In open vragen werd aan bedrijfsartsen en verzekeringsartsen gevraagd hoe ze op dit moment informatie verkrijgen over cognities en percepties. Daarnaast werd met een meerkeuzevraag gevraagd naar wat volgens hen de beste methode zou zijn voor het verkrijgen van deze informatie. De keuzemogelijkheden waren: (1) De werkende vult een vragenlijst in over de factoren voorafgaand aan een spreekuur, (2) De werkende vult een vragenlijst in tijdens een spreekuur, of (3) De arts bespreekt deze factoren met de werkende tijdens een spreekuur aan de hand van een lijst met te bespreken onderwerpen. Ook kregen ze de ruimte om zelf een andere methode te beschrijven.

De antwoorden op de meerkeuzevragen werden geanalyseerd met beschrijvende statistieken. De methodes voor het verkrijgen van de informatie die werden beschreven in de open vragen werden samengevat door één onderzoeker (MdW) en gecheckt door een tweede onderzoeker (HW of CH).

In totaal vulden 155 bedrijfsartsen (response rate 11%) en 56 verzekeringsartsen (response rate 6%) de vragenlijst in, waaronder 123 mannen en 88 vrouwen met een gemiddelde leeftijd van 55 jaar. De belangrijkste demografische gegevens staan in Tabel 1.

In totaal beantwoordden 122 van de 155 bedrijfsartsen (79%) en 41 van de 56 verzekeringsartsen (73%) de open vraag over welke methodes ze gebruiken om informatie te verkrijgen over cognities en percepties. Er zijn geen opmerkelijke verschillen tussen bedrijfsartsen en verzekeringsartsen ten aanzien van de gebruikte methodes. De meerderheid geeft aan dat ze de factoren bespreken tijdens spreekuren, waarin ze directe en indirecte vragen stellen. Zo stellen ze bijvoorbeeld de directe vraag Wanneer verwacht u terug te keren naar werk? om informatie te verkrijgen over de verwachtingen ten aanzien van terugkeer naar werk en de indirecte vraag Hoe is uw contact met collega’s? om informatie te verkrijgen over motivatie (Tabel 2). Sommige artsen geven aan dat ze geen directe vragen stellen, maar luisteren naar het complete verhaal dat de werkende vertelt om informatie te verkrijgen.

Er zijn ook artsen die vermelden dat ze informatie over de factoren verkrijgen van naasten van de werkenden, zoals de partner, de werkgever of de behandelend arts.

Sommige artsen geven aan dat ze vragenlijsten gebruiken om informatie te verkrijgen over de cognities en percepties. De vier dimensionale klachten vragenlijst (4-DKL) wordt bijvoorbeeld gebruikt door bedrijfsartsen om informatie te verkrijgen over angst-ontwijkende overtuigingen en optimisme-pessimisme.⁹

In totaal hebben 134 van de 155 bedrijfsartsen (86%) en 51 van de 56 verzekeringsartsen (91%) aangegeven wat volgens hen de beste methode is voor het verkrijgen van informatie over de cognities en percepties. 68 bedrijfsartsen (51%) en 26 verzekeringsartsen (51%) geven aan dat het bespreken van de factoren met de werkende tijdens het spreekuur aan de hand van een lijst met te bespreken onderwerpen de beste methode is. 20 bedrijfsartsen (15%) en 6 verzekeringsartsen (12%) hebben een voorkeur voor een vragenlijst die ingevuld wordt voor het spreekuur. Geen van de artsen heeft een voorkeur voor een vragenlijst die ingevuld wordt tijdens het spreekuur. 46 bedrijfsartsen (34%) en 19 verzekeringsartsen (37%) hebben een voorkeur voor een andere methode, zoals: het combineren van een vragenlijst met het bespreken van de factoren tijdens het spreekuur, het bespreken van de factoren tijdens het spreekuur zonder een lijst, of informatie vragen bij naasten, werkgevers of een behandelend arts.

De drie focusgroepbijeenkomsten werden gehouden in maart en april 2018 in Amsterdam UMC, locatie Academisch Medisch Centrum. De moderatoren van de bijeenkomsten waren een bedrijfsarts (CH) en een verzekeringsarts (HW). De bijeenkomsten werden opgenomen met een audiorecorder en er werden aantekeningen gemaakt door een van de onderzoekers (MdW). De hoofdvraag voor de deelnemers was: Wat is de meest effectieve methode voor bedrijfsartsen en verzekeringsartsen om informatie te verkrijgen over cognities en percepties? Hierbij werden cognities en percepties uitgelegd aan de hand van 10 eenvoudige casussen, waarin een fictieve situatie werd beschreven waarbij één van de factoren de werkparticipatie van een chronisch zieke werkende beïnvloedde. De moderator was aanwezig om verheldering te geven of vragen te beantwoorden over de cognities en percepties, om er zeker van te zijn dat deze werden begrepen.

De bijeenkomsten werden opgenomen, getranscribeerd en gecodeerd met behulp van MAXQDA 12 Software.¹⁰ De codes zijn onderverdeeld in hoofdthema’s en subthema’s, die werden besproken met alle onderzoekers.

In totaal hebben 23 werkenden deelgenomen aan drie focusgroepen. Hieronder waren 11 mannen en 12 vrouwen, van gemiddeld 55 jaar oud. Onder de deelnemers waren zowel chronisch zieken die met verzuim waren als chronisch zieken die weer teruggekeerd waren naar (aangepast) werk. De belangrijkste demografische gegevens staan in Tabel 3.

Er zijn vier hoofdthema’s geïdentificeerd uit de transcripten van de focusgroep bijeenkomsten:

Zowel bedrijfsartsen en verzekeringsartsen als chronisch zieke werkenden erkennen het belang van cognities en percepties voor werkparticipatie. Informatie over cognities en percepties kan zowel volgens artsen als werkenden het beste worden verkregen door de factoren te bespreken tijdens het spreekuur. Het stellen van open vragen lijkt hierbij van belang. Mogelijk kan ter ondersteuning voor de artsen een lijst met te bespreken onderwerpen worden gebruikt. Vertrouwen, het tonen van interesse en begrip worden door werkenden beschouwt als essentiële factoren voor een effectief gesprek over deze cognities en percepties. Ook in eerder onderzoek werd het belang van meerdere van deze factoren, zoals het stellen van open vragen en vertrouwen tussen de arts en de cliënt, voor het delen van informatie aan artsen al benadrukt.^11,12 Naast deze voorwaarden, zijn er verschillende factoren zoals de communicatievaardigheden van de arts, kennis van de arts en context van het gesprek die het verloop van het gesprek positief kunnen beïnvloeden. Volgens werkenden kunnen verschillende factoren gerelateerd aan het socialezekerheidstelsel, de arts, de werkgever en de werkende zelf een negatieve invloed hebben op het verloop van het gesprek.

Informatie over cognities en percepties kan zowel volgens de arts als volgens de werkende het beste worden verkregen door deze factoren te bespreken tijdens het spreekuur. Wederzijds vertrouwen, het tonen van interesse en het tonen van begrip door de arts zijn essentieel voor werkenden om tijdens het spreekuur open te zijn over hun cognities en percepties. Daarnaast zijn er diverse factoren die het verloop van het gesprek kunnen beïnvloeden, zoals de sfeer tijdens het gesprek en de communicatievaardigheden van de arts. Het is belangrijk dat bedrijfsartsen en verzekeringsartsen rekening houden met deze voorwaarden en factoren wanneer ze informatie over cognities en percepties van werkenden willen verkrijgen.

De informatie die in deze studie is verkregen dient als belangrijke input voor een training die wordt ontwikkeld voor bedrijfsartsen en verzekeringsartsen. Deze training is gericht op het betrekken van informatie over cognities en percepties van chronisch zieke werkenden bij de begeleiding en beoordeling.

The objective of this study is to assess how occupational physicians (OPs) and insurance physicians (IPs) can best obtain information concerning cognitions and perceptions from employees with a chronic disease. In total, 155 OPs and 56 IPs have completed a questionnaire about obtaining information concerning these factors. In addition, focus group discussions were conducted with 23 employees with a chronic disease. The answers of the physicians and employees indicate that information concerning cognitions and perceptions can best be obtained by discussing them during consultations, as opposed to the use of questionnaires. Important prerequisites for obtaining information during these consultations include a mutual trust between employee and physician, a sense of genuine interest and understanding from the physician. In addition, various factors were identified that can influence these conversations, including communication skills of physicians and employee anxiety.