Chronische ziekte wordt vaak geassocieerd met een verminderd energieniveau, wat kan leiden tot verminderd vermogen werkactiviteiten vol te houden gedurende een aantal uren per dag, de beperkte duurbelastbaarheid. Het verminderen van de arbeidsduur is een frequent toegepaste interventie bij werkenden met een chronische ziekte om een goede match tussen hun werkvermogen en werkeisen te bevorderen.
Ondanks de impact van beperkte duurbelastbaarheid op werk en uitkering is er weinig onderzoek bekend over de beoordeling van duurbelastbaarheid door verzekeringsartsen in het kader van de arbeidsongeschiktheidsbeoordeling (ao-beoordeling). Verzekeringsartsen in Nederland ervaren de beoordeling van duurbelastbaarheid als lastig, ondanks de beschikbaarheid van een professionele richtlijn. In deze studie onderzochten wij of de beoordeling van duurbelastbaarheid deel uitmaakt van arbeidsongeschiktheidsbeoordelingen in Europese landen en welke procedures en methodes worden gebruikt, of er evidence-based richtlijnen beschikbaar zijn en welke oorzaken van beperking geaccepteerd zijn. Inzicht daarin kan bijdragen aan kennis en evidence voor de beoordeling van duurbelastbaarheid.
Methode
We hebben 35 deskundigen uit 19 landen via de European Union of Medicine in Assurance and Social Security (EUMASS) benaderd met een zelf ontworpen schriftelijke enquête in twee ronden. We hebben gegevens verzameld over de beoordeling van duurbelastbaarheid, zoals het bestaan van een specifieke richtlijn, geaccepteerde oorzaken voor beperking en gebruikte beoordelingsmethoden.
Resultaten
24 deskundigen uit 16 landen hebben gereageerd. Uit hun antwoorden bleek dat duurbelastbaarheid in 13 landen wordt beoordeeld, meestal door een verzekeringsarts of een bedrijfsarts. We vonden weinig richtlijnen specifiek voor de beoordeling van duurbelastbaarheid, alleen Nederland kent een professionele richtlijn. Zowel somatische als mentale aandoeningen kunnen leiden tot beperkte duurbelastbaarheid, meest genoemd zijn ziekten van het bot-spierstelsel, psychische stoornissen en ziekten van het hart en het vaatstelsel. Ook worden psychosociale factoren en gezondheidsklachten genoemd als geaccepteerde oorzaken. Energietekort wordt het meest genoemd als indicatie voor beperking. Methoden om de duurbelastbaarheid te beoordelen variëren per land, klinische testen, Functionele Capaciteit Evaluatie (FCE) en psychologische testen worden het meest genoemd. Objectieve methoden zoals ergometrie, FCE en klinische testen worden het meest geschikt geacht.
Discussie
In een meerderheid van de landen wordt duurbelastbaarheid beoordeeld bij de ao-beoordeling, in alle gevallen door een sociaal geneeskundige. Zowel somatische als mentale aandoeningen zijn in alle landen geaccepteerde oorzaken, de meest genoemde oorzaken passen bij ziektecategorieën waar ook aanpassing in werktijden als interventie worden genoemd. Ook andere niet-specifiek ziektegebonden oorzaken worden genoemd. Dat past bij het bio-psychosociale perspectief zoals de International Classification of Functioning, Disability and Health (ICF) dat beschrijft. De ICF noemt beperkte duurbelastbaarheid niet als specifiek item. Er is een grote variatie in gebruikte methoden, van geen van deze methoden is er sprake van bewezen betrouwbaarheid en validiteit. Het gebruik van expert-based richtlijnen is schaars, evidence-based richtlijnen worden niet genoemd. De indicaties genoemd in de Nederlandse richtlijn, zoals de energetische, worden herkend door de deskundigen uit andere landen. Uit de antwoorden blijkt dat hoewel (beperkte) duurbelastbaarheid in vele landen een onderdeel van de ao-beoordeling is, er diverse ook niet strikt ziektegebonden oorzaken van beperking zijn en er geen uniformiteit is in de methode van beoordeling. Nader onderzoek naar de (ontwikkeling en validering van) beoordelingsmethoden van duurbelastbaarheid in individuele gevallen is aan te bevelen om de verzekeringsarts te ondersteunen bij de arbeidsongeschiktheidsbeoordeling.
Conclusies
In vele Europese landen wordt erkend dat beperkte duurbelastbaarheid impact heeft op het werkvermogen van chronisch zieke werknemers. Duurbelastbaarheid is een onderdeel van ao-beoordeling in vele Europese landen. Echter, evidence-based richtlijnen, met inbegrip van betrouwbare en valide beoordelingsmethoden, ontbreken.
Henk-Jan Boersema is junior-onderzoeker verzekeringsarts. De publicatie is te lezen via: Boersema H-J, Cornelius B, Boer de WEL, Klink van der JJL, Brouwer S (2018) The assessment of work endurance in disability evaluations across European countries. PLoSONE 13(9): e0202012. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0202012
