De studie ‘Gaps in coverage and access in the European Union (EU)’, identificeert hiaten in de universele dekking van de gezondheidszorg in de EU. Gaps in coverage and access in the European Union. W. Palma et al. Health Policy Volume 2021, 125 (3): 341-350. Voor dit onderzoek is een vragenlijst verzonden naar het netwerk van de European Observatory on Health Systems and Policies. Nederland en België completeerden de bevraging in maart 2019. TBV focust in dit referaat op de Nederlandse en Belgische resultaten anno 2019 volgens vier dimensies (figuur) om hiaten in toegang tot de gezondheidszorg te identificeren.
Bevolkingsdekking
Valt de hele populatie onder de wettelijke dekking van de zorg of worden sommige groepen uitgesloten?
In Nederland en België blijkt in 2019 de dekking quasi-universeel. Dat is niet het geval in Bulgarije, Cyprus, Estland, Hongarije, Ierland, Polen, Roemanië en Slovenië. De niet-dekking treft vaak asielzoekers en irreguliere inwoners.
Sommige landen sluiten bepaalde sociale beroepsgroepen (bijvoorbeeld ambtenaren) uit van de wettelijke dekking, maar dekken deze groepen onder alternatieve regelingen.
Dekking van de zorg
Valt een bepaald type zorg niet onder het standaardpakket (voor bepaalde leeftijdsgroepen)? Europese voorbeelden van beperkte zorgdekking (of: dekking van de zorg) vinden we in oogheelkundige behandelingen, tandheelkundige zorg, fysiotherapie, reproductieve gezondheidsdiensten, psychotherapie en de toegang tot nieuwe en dure geneesmiddelen.
Voor Nederland kaartten de auteurs de gebrekkige dekking van tandheelkundige zorg voor volwassenen aan, alsook de dure nieuwe geneesmiddelen voor patienten met zeldzame ziekten. Als voorbeeld: vanaf 2018 is het dure medicijn Spinraza® voor de behandeling van de zeldzame spierziekte SMA alleen gedekt voor kinderen jonger dan 9,5 jaar.
Voor België werd het Bijzonder Solidariteitsfonds als illustratie van een uitzonderlijk beschermingsmechanisme beschreven: niet-gedekte en buitengewoon dure medische behandelingen kunnen exceptioneel toch vergoed worden voor bijvoorbeeld patiënten met ernstige zeldzame ziekten, of die continue en complexe zorg bijvoorbeeld met innovatieve medische technieken nodig hebben.
Kostendekking
Zelfs als zorg onder het standaardpakket valt, kunnen gebruikerskosten of extra facturering additionele belemmeringen voor de toegang veroorzaken.
In België steeg de extra facturatie voor medische kosten in 2016-2017 met 15 % volgens de gegevens van het ziekenfondsen. In de meeste van deze gevallen pasten artsen niet de conventionele tarieven toe die waren overeengekomen tussen ziekenfondsen en artsensyndicaten waarop de wettelijke vergoeding is gebaseerd. Het gaat daarbij vooral over tandartsen en over extra toeslagen aangerekend aan patiënten in ziekenhuizen op privékamers. In 2016 sloot de minister van Volksgezondheid een speciale overeenkomst met plastisch chirurgen om de zogenaamde esthetische supplementen voor borstreconstructie met eigen weefsel na borstkanker te beperken.
België heeft een reeks beschermingsmechanismen voor kwetsbare groepen: preferentiële terugbetalingspercentages, inkomensgerelateerde jaarlijkse maximumplafonds, derde betaler voor ambulante diensten.
Toegang tot de zorg
Ten slotte, zelfs als patiënten te maken hebben met lage of geen kosten, kunnen ze nog steeds te maken krijgen met hiaten in de toegang tot gezondheidszorg.
Voor Nederland wordt zo verwezen naar lange wachttijden, die worden verergerd voor plattelandsbewoners die ook worden geconfronteerd met barrières door de fysieke afstand.
Katrien Mortelmans
Contact: katrienmortelmans@yahoo.com
