De primaire kernwaarde van de bedrijfsarts is het voorkomen van beroepsziekten en beroepsgebonden aandoeningen, en het behoud van duurzame inzetbaarheid van de werknemers. Goede bedrijfsgeneeskundige bestaat naast verzuimbegeleiding uit het herkennen en aanpakken van gezondheidsrisico’s voor ziekte en gebrek. Verzuim en preventie zijn wederkerig met elkaar verbonden, waarbij verzuimbegeleiding waardevolle informatie levert voor de preventie taken van de bedrijfsarts, en vice versa. Het thema van de 67ste editie van de BG-dagen is de verbinding tussen verzuim en preventie.
Preventie van beroepsziekten door gevaarlijke stoffen
Na de opening, toelichting op het thema en verschillende waardevolle flitspresentaties, besprak Charlotte Kottier, programmamanager Bedrijven met Gevaarlijke Stoffen van de Nederlandse arbeidsinspectie (NLA) in haar presentatie de samenwerking tussen de NVAB en NLA rond de preventie van beroepsziekten door gevaarlijke stoffen. Jaarlijks overlijden 3000 mensen aan de directe gevolgen van blootstelling aan gevaarlijke stoffen op het werk. Preventie van beroepsziekten door gevaarlijk stoffen is daarom één van de prioriteiten van de NVAB en de NLA. Om dit te bereiken hebben beide partijen de handen ineen geslagen om elkaars rol in de preventie van beroepsziekten door blootstelling aan gevaarlijk stoffen te versterken. Zo kan de NLA bedrijven stimuleren om de risico inventarisatie en evaluatie (RI&E) toegankelijker te maken voor bedrijfsartsen. Bedrijfsartsen, op hun beurt, moeten worden gestimuleerd om potentiële misverstanden op de werkvloer te melden bij de arbeidsinspectie. Hiervoor heeft de NLA verschillende tools ontwikkeld om de bedrijfsarts te ondersteunen. Door deze samenwerking dient het aantal beroepsziekten door blootstelling aan gevaarlijke stoffen de komende jaren drastisch te verminderen.
Wanneer te beginnen met preventie door de bedrijfsarts.
Prof. Frederiek Schaafsma en prof. Lode Godderis bespraken vervolgens de overeenkomsten en verschillen tussen de Nederlands en Belgische bedrijfsgeneeskunde ten aanzien van preventie en verzuimbegeleiding. Ze toonden daarbij fundamentele verschillen in de bedrijfsgeneeskundige uitvoer tussen beide landen. De belangrijkste conclusie is dat consultatie door een bedrijfsarts bij ziekteverzuim een plicht is in Nederland, terwijl deelname aan arbeidsgeneeskundig onderzoek van vrijwillige aard is voor Nederlandse werknemers. In België is juist preventie (het uitvoeren van periodieke gezondheidsbeoordelingen) een verplichte taak van de bedrijfsarts, terwijl contact tussen werknemer en bedrijfsarts voor het opstellen van een re-integratieplan een vrijwillig karakter heeft. Hierdoor stopt de Nederlandse bedrijfsarts veel tijd in verzuimbegeleiding en minder in preventie, ondanks een brede interesse voor preventie onder bedrijfsartsen. In België is de verhouding tussen preventie en het opstellen van re-integratieprojecten meer in evenwicht. Een meer verplicht karakter van preventie zou het voorkomen van beroepsziekten in Nederland ten gunste komen.
De kunst van een goed gesprek: valkuilen en voorwaarden.
Na het middagprogramma, bestaande uit verschillende parellelsessies, werd de eerste dag van de BG-dagen 2022 afgesloten door prof. Noelle Aarts met een voordracht over de kunst van een goed gesprek. Zij bepleitte het belang van een goed gesprek om mensen te overtuigen dat ze hun gedrag moeten veranderen. Haar voordracht werd gevolgd door een borrel en feestavond op Papendal.
Kustmatige intelligentie: digitaliseren en robotisering.
Kunstmatige intelligentie speelt een steeds grotere rol in ons dagelijks leven. Dag 2 van de BG-dagen begon met een presentatie van Prof. Guszti Eiben over de geschiedenis en basisbegrippen van kunstmatige intelligentie. Hij gaf enkele voorbeelden van toepassingen van kunstmatige intelligentie en robotisering in de (bedrijfs)geneeskunde. Eiben leerde ons dat digitalisering via robots en kunstmatige intelligentie een drastische impact heeft op de toekomstige uitvoer van de globale (bedrijfs)geneeskundige zorg. Als voorbeelden gaf hij de diagnostiek van kanker met beeldvormende technieken door kunstmatige intelligentie en het voorkomen van lichamelijke klachten door het vervangen van menselijke krachten in fysiek zwaar werk door robots. Het gebruik van kunstmatige intelligentie is echter niet zonder gevaar, de algoritmes die kunstmatige intelligentie gebruiken om voorspellingen of beslissingen te maken berusten namelijk op de input van data. De kwaliteit van beslissingen door kunstmatige intelligentie is dus afhankelijk van de kwaliteit van de data.
Wat belemmert de bedrijfsarts om meer aan preventie te doen?
Preventie is het voorkomen of verergeren van gezondheidsproblemen. Preventie ten aanzien van beroepsgebonden aandoeningen heeft een gunstig maatschappelijk effect qua gezondheid en financiering. Maar wat belemmert de bedrijfsarts hierbij? Een rondvraag door de zaal laat zie dat de meeste bedrijfsartsen juist graag meer aan preventie willen doen. Van der Beek besprak met ons de grote belemmeringen die ons weerhouden van preventieve taken, en wat er nodig zou zijn om die uitdagingen aan te pakken. Hij leerde ons dat universele preventie door systeemaanpak aan de bron en geïndiceerde preventie het meeste effect opleveren. Idealiter zou dit gebeuren door collectieve financiering. Daarnaast moeten we de directe kosteneffecten van preventie niet overschatten. Kosteneffectieve gezondheidsinterventies laten vooral op lange termijn gunstige uitkomsten zien. Een andere belangrijke belemmering is het tekort aan bedrijfsartsen en het gebrek aan tijd. Het delegeren van taken zou deze belemmering verhelpen.
Afscheidsrede
De kersverse oud-voorzitter van de NVAB, Gertjan Beens, nam ons in zijn afscheidsrede in vogelvlucht mee door de bedrijfsgeneeskundige ontwikkelingen van de afgelopen jaren. Ook wierp hij een blik op de toekomst van ons vak vanuit zijn eigen perspectief. Zijn afscheidsrede werd gevolgd door een staande ovatie als dank voor zijn uitmuntende inzet voor onze beroepsvereniging.
De BG-dagen van 2022 kenden een rijk programma met inspirerende presentaties. Er werd een brug geslagen tussen verzuimbegeleiding en preventie. Voor de bedrijfsarts is de essentie van preventie om ziekte en gebrek door blootstelling aan risico’s op het werk te voorkomen. Immers, niemand mag ziek worden door werk en niemand die wil werken, mag door ziekte aan de kant komen te staan.
Gilbert Wijntjens is aios bedrijfsgeneeskunde en lid van de redactie van TBV. Contact: gwmwijntjens@gmail.com
