Aan de orde komen het risico van leverschade bij langdurige blootstelling aan toxische stoffen, depressie bij boeren na het spuiten van pesticiden, contactallergie door rubberacceleratoren en het het aerotoxic syndrome bij cabinepersoneel van vliegtuigen.

Allereerst wil ik Nicole Palmen en Lode Godderis, auteurs van het artikel ‘Opkomende gezondheidsrisico’s op het werk’, bedanken voor het inzichtelijk maken van de relaties tussen beroepsmatige blootstelling en gezondheidseffecten. De aandacht die in het artikel wordt besteed aan preventieve maatregelen en het benadrukken van urgente risico’s is een waardevolle bijdrage aan onze dagelijkse praktijk. De beschreven associaties tussen beroepsmatige blootstelling en aandoeningen zoals metabole-disfunctie geassocieerde steatotische leverziekte (MASLD), depressie door pesticidevergiftiging, contactallergieën door rubberacceleratoren en het aerotoxic syndroom (AS) onderstrepen het belang van een multidisciplinaire aanpak in de bedrijfsgezondheidszorg.

Het verband tussen langdurige blootstelling aan toxische stoffen en de progressie van MASLD naar ernstigere leverziekten, zoals advanced chronic liver disease (ACLD) en hepatocellulair carcinoom (HCC), geeft aan hoe belangrijk het is om risico’s op de werkplek tijdig te signaleren en effectief aan te pakken. Hoewel de bevindingen op zelfgerapporteerde blootstellingsgegevens zijn gebaseerd, bieden ze een sterke basis om beleidsmaatregelen te versterken en werknemers in risicovolle sectoren te beschermen. Dit roept de vraag op of factoren zoals voeding, obesitas en milieuverontreiniging mogelijk een additief effect hebben op de progressie van deze aandoeningen?

De associatie tussen pesticidevergiftiging en depressie onder landbouwers benadrukt eveneens de noodzaak van betere bescherming en bewustwording. Hoewel er enige methodologische variatie bestaat tussen de onderzochte studies, is de verhoogde kans op depressie bij vergiftiging overtuigend genoeg om meer aandacht te besteden aan veilige werkomstandigheden en het gebruik van beschermingsmiddelen in de landbouwsector.

Contactallergieën door rubberacceleratoren blijven een relevant probleem, vooral in beroepen waar nat werk de norm is. De stabiele incidentiecijfers suggereren dat er beperkte vooruitgang is geboekt in het verminderen van blootstelling. Dit maakt het vinden van veiliger alternatieven een prioriteit, terwijl bedrijfsartsen een cruciale rol kunnen spelen in voorlichting en advies aan werkgevers en werknemers.

Klimaatverandering, luchtkwaliteit en socio-economische omstandigheden kunnen de effecten van beroepsmatige blootstelling versterken.

De bevindingen over het aerotoxic syndrome (AS) en de blootstelling aan koolmonoxide in vliegtuigcabines laten zien dat verbeterde monitoring en strengere regelgeving dringend nodig zijn. Het voorstel om de grenswaarde voor koolmonoxide te verlagen naar 5 ppm en CO-detectoren in vliegtuigen te installeren is een logische en noodzakelijke stap om cabinepersoneel beter te beschermen.

Naast deze belangrijke bevindingen is het ook van belang om te kijken naar bredere contexten, zoals planetary health-factoren. Klimaatverandering, luchtkwaliteit en socio-economische omstandigheden kunnen de effecten van beroepsmatige blootstelling versterken. Hittegolven kunnen bijvoorbeeld leiden tot een verhoogde opname van toxische stoffen via de huid, terwijl armoede en beperkte toegang tot gezondheidszorg werknemers extra kwetsbaar maken.

Voor arboprofessionals en bedrijfsartsen liggen de uitdagingen in het vertalen van deze inzichten naar praktische en haalbare maatregelen. Proactieve monitoring, regelmatige gezondheidsonderzoeken en interdisciplinair samenwerken zijn essentieel om de risico’s van beroepsmatige blootstelling effectief te beheersen. Preventie moet daarbij centraal blijven staan, waarbij nieuwe risico’s tijdig worden gesignaleerd en aangepakt.

Tot slot heb ik enkele vragen aan de auteurs:

1. Zijn er plannen om vervolgonderzoek te doen naar de rol van omgevingsfactoren, zoals klimaatverandering en luchtkwaliteit, bij de progressie van deze beroepsgerelateerde aandoeningen?
2. Hoe kunnen arboprofessionals omgaan met de beperkte beschikbaarheid van betrouwbare blootstellingsgegevens, zoals bij de studies naar pesticiden en depressie?
3. Zijn er volgens de auteurs specifieke sectoren of beroepen die extra aandacht verdienen bij het monitoren van de beschreven risico’s?

Ik waardeer het zeer dat dit artikel het bewustzijn rondom beroepsmatige blootstelling vergroot en zie uit naar verdere discussies over mogelijke preventieve strategieën en oplossingsrichtingen.

Met gezonde groet,
Ernst Jurgens, MD, OHP, MSc, bedrijfsarts

Beste meneer Jurgens, beste Ernst,

Heel hartelijk dank voor je positieve reactie op ons artikel. Ons doel is inderdaad bewustwording te creëren voor het feit dat er nog altijd mensen ziek worden door het werk, waarbij de oorzaak moeilijk is vast te stellen. Het signaleren van mogelijke arbeidsgerelateerde gezondheidsproblemen door bedrijfsartsen in samenwerking met arbeidshygiënisten vormt de sleutel om een oorzakelijk verband tussen blootstelling en gezondheidseffect vast te kunnen stellen.

Naar aanleiding van je vraag naar vervolgonderzoek naar de rol van omgevingsfactoren bij de progressie van beroepsgerelateerde aandoeningen wordt momenteel in het kader van PARC onderzoek gedaan naar het verbeteren van de risicobeoordeling van chemische stoffen. Werkers worden hierin echter slechts beperkt meegenomen. In PARC wordt aandacht besteed aan de totale blootstelling van mensen aan gevaarlijke stoffen, echter de interactie met niet-chemische risicofactoren is hierin niet meegenomen. Onderzoek naar de invloed van andere dan chemische factoren op de progressie van stoffengerelateerde beroepsziekten is voorwerp van verder onderzoek naar de identificatie van het beroepsexposoom en impact op gezondheid zoals bijvoorbeeld binnen EPHOR. De impact van klimaatveranderingen op chemische blootstelling wordt onderzocht in het INTERCAMBIO project.

Je merkt terecht op dat het hebben van betrouwbare blootstellingsgegevens cruciaal is om een oorzakelijk verband tussen de blootstelling en een gezondheidseffect te kunnen leggen. In de praktijk loopt het daar vaak op vast. Om die reden moet er altijd gestreefd worden naar een zo laag mogelijke blootstelling, en wordt vaak het ALARA principe geadviseerd.

Met betrekking tot de vraag of er specifieke sectoren of beroepen zijn die extra aandacht behoeven, zijn we van mening dat in de nadere inventarisatie gevaarlijke stoffen, die in het kader van de RI&E verplicht is, de link gelegd dient te worden naar mogelijke gezondheidseffecten.

• Ten aanzien van metabole-disfunctie geassocieerde steatotische leverziekte (MASLD) dient gelet te worden op blootstelling aan metalen en gehalogeneerde koelmiddelen. Ook blootstelling aan verven, harsen en brandstofemissies kunnen leiden tot een verhoogd risico op deze leveraandoeningen;
• Wat betreft de depressieve klachten onder landbouwers, gezien na hoge blootstelling aan pesticiden, dient de noodzaak van preventieve maatregelen te worden benadrukt, waaronder het juiste gebruik van pesticiden en persoonlijke beschermingsmiddelen om dit risico te beperken;
• Bij contactallergie door rubberacceleratoren die in de productie van rubberen handschoenen worden gebruikt, dient met name extra aandacht te worden besteed aan werkers in de gezondheidszorg en de voedingsindustrie, aangezien in deze sectoren veel met deze handschoenen wordt gewerkt;
• Ten aanzien van het aërotoxic syndrome en de rol van koolmonoxide (CO) in het ontstaan daarvan, zijn piloten en cabinepersoneel de groep die tijdens een vlucht mogelijk aan te hoge concentraties CO blootstaan.

dr. Nicole Palmen, arbeidshygiënist/toxicoloog bij RIVM, Bilthoven.
prof. dr. Lode Godderis, arbeidsarts, IDEWE en KU Leuven,