Onlangs verscheen het WRR-rapport Houdbare Zorg. In het rapport concludeert de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid dat de juiste prioriteiten in de zorg gekozen moeten worden. Hierbij moet vooral gekeken worden naar waar de meeste gezondheidswinst is te behalen en in welke delen van de zorg kwaliteit en toegankelijkheid versterkt kunnen worden.

Onhoudbaar
‘Om kwaliteit en toegankelijkheid te kunnen borgen dient de zorg in financieel, personeel en in maatschappelijk opzicht houdbaar te zijn’, stelt de WRR. ‘Deze drie dimensies van houdbaarheid staan echter steeds meer onder druk door ontwikkelingen als vergrijzing, de opkomst van nieuwe zorgtechnologie en de toename van het aantal chronisch zieken.’

Hoogleraar Arbeid en gezondheid bij Amsterdam UMC en bijzonder hoogleraar Organisatie en kwaliteit van werk in de ouderenzorg aan de Radboud Universiteit Cécile Boot las het rapport met interesse. Zij houdt zich bezig met veel van de onderwerpen die in het rapport de revue passeren. ‘Allereerst is er natuurlijk de noodzaak voor meer personeel,’ zegt ze. ‘Als je kijkt naar de bevolkingssamenstelling, de groeiende hoeveelheid ouderen, dan moet binnenkort een op de drie mensen in de zorg werken. Dat is natuurlijk niet haalbaar.’ Er is weliswaar ruimte voor uitbreiding van de instroom, maar dan zijn er nog steeds te weinig handen.’ Volgens Boot moeten we zorgen dat de werkomstandigheden in de zorg verbeteren. ‘De fysieke en de mentale belasting, maar ook de zorg voor een goede werk-privé-balans. Ook kunnen we als zorgsector positiever naar buiten treden. Zeker de ouderenzorg is vaak negatief in het nieuws geweest de afgelopen jaren en dat doet natuurlijk veel met jongeren die een loopbaan moeten kiezen.’

Mantelzorg
Boot mist in het rapport de aandacht voor mantelzorg. ‘We hebben sowieso een tekort aan formele zorgmedewerkers, maar je kunt de ouderenzorg ook voor een deel met informele zorg organiseren.’ Ze zegt dat daar ook nog veel winst te behalen is. ‘Het zou goed zijn als we mantelzorg gaan zien zoals we ook zorg voor kinderen zien, als iets dat bij het leven hoort.’ Er kunnen meer en betere regelingen voor komen, bijvoorbeeld, en meer aandacht hiervoor in het contact tussen werkgever en werknemer. Daarnaast is het belangrijk om werk anders te in te richten. ‘Hoe kun je werk zo organiseren dat de professionals die je wel hebt kunnen doen waar ze goed in zijn? Hierbij is een doel natuurlijk ook om uitval en verzuim te verminderen.’

Preventie
Wat Boot positief vindt, is dat er in zo’n belangrijk WRR-rapport aandacht is voor preventie. ‘De Nederlandse zorg is erg op curatie gericht, preventie is gewoon echt een ondergeschoven kindje. Het belang van een gezonde leefstijl, bijvoorbeeld, komt nog veel te weinig aan bod.’ Ook bedrijfsartsen hebben een preventieve taak, maar komen daar te weinig aan toe, zegt ze. ‘De werkgevers willen vaak op dat verzuimspreekuur focussen. Dat is een beetje dweilen met de kraan open.’ Preventie kan ervoor zorgen dat oudere mensen pas op latere leeftijd functionele beperkingen krijgen en daardoor een kleiner deel van hun leven afhankelijk zijn van zorg. Maar ook de werkenden kunnen gezonder worden. ‘Over de gehele breedte is focus op preventie een belangrijk deel van de oplossing om de druk op de zorg te verlagen en werkenden gezond te houden.’