Wendy Ranschaert
TBV interviewde Frank Vandenbroucke, minister van Sociale Zaken en Volksgezondheid in de Vlaamse federale regering over het Belgische beleidsplan voor re-integratie van arbeidsongeschikten. De krijtlijnen van dat beleid zijn uitgetekend door Wendy Ranschaert, kabinetsmedewerker en adviseur. Hoog tijd dus om het boek ‘Ik wil gewoon werken. Het maatschappelijk belang van re-integratie na ziekte’ van Leroy en Ranschaert, over re-integratie na ziekte, te lezen. Dit boek is hier te bestellen.
Bij de eerste druk, in 2017, werkten Leroy en Ranschaert bij de Vlaamse Dienst voor Arbeidsbemiddeling en Beroepsopleiding (VDAB). VDAB is een Vlaamse overheidsdienst die vraag en aanbod op de arbeidsmarkt samenbrengt en vooral als taak heeft werkzoekenden te bemiddelen en te begeleiden naar werk (zie hier).
Leroy was er gedelegeerd bestuurder. Ranschaert was er jarenlang directeur bij een opleidingscentrum gespecialiseerd in re-integratie op de arbeidsmarkt van personen met een handicap. Vervolgens werkte ze bij VDAB als kansengroep-manager aan beleidsontwikkeling voor begeleiding naar werk van werkzoekenden met gezondheidsproblemen.
Welke vaststellingen werden in 2017 gedaan inzake re-integratie?
De spil van het boek bestaat uit bijdragen van eminente gastschrijvers zoals professoren, directieleden, artsen en experten in het veld. Getuigenissen en portretten van arbeidsongeschikten, en hun begeleiders, sluiten de bundel netjes af.
TBV bespreekt het boekdeel waar de balans opgemaakt wordt. Meer specifiek het hoofdstuk ‘Activering uit arbeidsongeschiktheid: hoe de dubbele handicap overwonnen wordt’. Daar lezen we hoe VDAB arbeidsongeschikte werkzoekenden begeleidde en wat dat opleverde.
Hoe verloopt een VDAB-begeleidingstraject en wat was het resultaat?
Het traject is gefaseerd. Na de aanvraag wordt in een oriënterende fase met de persoon bepaald welke richting de begeleiding uitgaat: ondersteunen bij solliciteren (basistraject), opleiding en herscholing, of stopzetten van begeleiding (annulatie).
Voor Vlaanderen werd van 2012 tot 2015 een evaluatie opgemaakt op basis van 3.727 personen die een traject volledig afgesloten hadden. Bij aanvang van het traject was 20 procent minder dan 1 jaar en 80 procent meer dan 1 jaar arbeidsongeschikt. Bij aanmelding had 79 procent geen job meer. Deze personen ervaarden de dubbele handicap van tegelijk arbeidsongeschikt en werkloos zijn.
Meer dan de helft haakt af na de aanmelding of na de oriëntering. Van de resterende 44 procent die werkelijk begeleiding kregen, kozen er 896 voor het basistraject en 692 (19 procent van de aangemelde populatie) voor het opleidingstraject. De gemiddelde doorlooptijd vanaf aanmelding tot einde opleidingstraject was 5,6 kwartalen.
Het succes van de VDAB-opleidingstrajecten ligt in de kleinere terugstroom naar arbeidsongeschiktheid en in de maatschappelijke kosten-baten analyse.
Er is een grote terugstroom naar arbeidsongeschiktheid: bij de personen die het traject stoppen na aanmelding keert 57 procent terug naar arbeidsongeschiktheid en voor diegene die stoppen na oriëntering of na basistraject is dat respectievelijk 65 procent en 60 procent. Na een opleidingstraject is dat wat lager: 47 procent bleef nadien volledig arbeidsongeschiktheid.
De gemiddelde totale kosten voor diegenen die opleiding volgden bedroeg 7.663 euro. De Return on Investment van begeleidingen (basis en opleiding) was al na 1 kwartaal positief omdat er voor de groep die het werk volledig of deeltijds hervatte of naar werkloosheid overstapte (53 procent) geen arbeidsongeschiktheidsuitkering meer uitbetaald wordt.
Van boek tot re-integratiebeleid anno 2022
TBV vroeg Ranschaert welke lessen uit het boek van 2017 doorvloeien naar het beleid anno 2022: “Het huidige politieke debat gaat over snelle interventie als men arbeidsongeschikt wordt – terwijl de 2012-2015 trajecten voor 80 procent ingevuld werden door burgers die meer dan 1 jaar arbeidsongeschikt waren. De succesfactoren van investeren in begeleiding worden meegenomen in het huidige beleid van de minister. Kortom, voor arbeidsongeschikten zal er vanaf eind 2021 snel gezocht worden naar begeleiding via VDAB in Vlaanderen”.
Katrien Mortelmans
Contact: katrienmortelmans@yahoo.com
