Als we net geboren zijn, is onze enige manier om te communiceren heel hard huilen en schreeuwen. Wanneer we eenmaal een peuter zijn en onze woordenschat met ons meegegroeid is, leren we dat dit niet langer effectief is. We leren te praten om aan te geven wat we nodig hebben, willen of bedoelen. Die vaardigheid goed ontwikkelen is van groot belang om ons te navigeren in de grotemensenwereld. Dit klinkt gemakkelijk, maar in de praktijk blijkt dit regelmatig toch lastiger dan we denken.

De bedrijfsgeneeskunde valt niet voor niets onder de sociale geneeskunde. Communicatie is het grootste onderdeel van ons vak. Niet alleen gaat het over de communicatie met de werknemer, maar ook met werkgever. Dit varieert van leidinggevende tot HR-manager tot mogelijk zelfs directie.

Nu heb ik het over woorden gehad, maar het grootste gedeelte van onze communicatie gebeurt non-verbaal. Er wordt aangenomen dat 80% non-verbaal is en 20% verbaal. Dit omvat niet alleen onze lichaamshouding of gezichtsuitdrukkingen, maar ook ons stemvolume en de toon. Het is dus als (arts in opleiding tot) bedrijfsarts cruciaal om je bewust te zijn van hoe je in de spreekkamer zit. Een nonchalante houding, een veroordelende frons of een sarcastische toon kan de behandelrelatie behoorlijk beïnvloeden, zelfs al zeggen je woorden iets anders. Het is de toon die de muziek maakt.

Wat nog veel belangrijker is in ons vak: luisteren. Ontvangen. Dit is wellicht een nog groter onderdeel van effectieve communicatie. Luister met als doel echt te horen wat iemand tegen je zegt, niet om simpelweg jouw beurt om weer te spreken af te wachten. Elkaar niet begrijpen ligt gemakkelijk op de loer en dat kan ongewenste en onbedoelde consequenties hebben.

Patiënten beginnen hun verhaal vaak met hetgeen ze het meest bezig houdt. Ze vertellen je eigenlijk direct waar het knelpunt of het grootste probleem zit. Goed over kunnen brengen wat je denkt, voelt of vindt is echter niet zo makkelijk. Het is aan ons om de rode draad eruit te halen die ons zal leiden naar het pijnpunt. En daarmee dus ook de oplossing. Het is aannemelijk dat er omwegen bewandeld zullen worden, omdat het op sommige paden nou eenmaal ploeteren is. Leer de juiste vragen te stellen om de juiste verhaallijn te volgen. Het is niet nodig om na een consult al de onderste steen boven te hebben. Het gaat om de stappen die worden gezet.

Hoe langer je het doet, hoe beter je erin wordt. Dit is een vaardigheid die te ontwikkelen is en essentieel in je rol. Observeer je patiënt en luister tussen de regels door. Daar ligt de spreekwoordelijke pot goud aan het einde van de regenboog.