‘Wat wil je worden, dokter of moeder?’ vroeg iemand aan mij vlak voor ik ging studeren. Ik begreep de vraag niet zo goed. Ik was niet op de hoogte van het feit dat ik daartussen moest kiezen. ‘Als je nu moest kiezen,’ drong ze aan, ‘welke van de twee wordt het dan?’ Ik keek haar verbaasd aan. ‘Stel je diezelfde vraag aan mannen?’ Zij begreep niet wat ik vroeg.
De vraag was wellicht onschuldig bedoeld, maar het stipte precies het probleem aan dat we tot op de dag van vandaag als werkende vrouw ervaren in de maatschappij. In aanvulling op de fantastische (en nodige!) editie van TBV die recent is uitgekomen, over vrouwspecifieke klachten, wilde ook ik hier een column aan wijden. Het lezen ervan bracht mij terug naar bovenstaande interactie en zette mij opnieuw aan het denken.
Nu moet ik ook bekennen dat het voor mij persoonlijk relevanter is dan al die jaren terug. Ik ben namelijk zwanger van mijn eerste kind. Ondanks dat ik wist dat er in mijn leven reeds vele visies en opvattingen hierover ingeslopen waren, ben ik er de laatste maanden pas achter gekomen hoeveel invloed dit daadwerkelijk heeft gehad. In zoverre zelfs dat het mijn handelen heeft bepaald. Er wordt van ons verlangd dat we blijven functioneren zoals voorheen terwijl er grote fysieke en mentale veranderingen zijn met alle consequenties van dien. De welbekende: je bent niet ziek, je bent zwanger.
Dat maakt dat het juiste doen voor jouzelf, je baby, je werkende leven en je privéleven niet zo makkelijk blijkt als ik altijd gedacht had.
Eerder heb ik het over de spiegel gehad in ons werk. Dit ging over de spiegel vanuit ons naar de werknemer. Dit vak fungeert soms ook als een spiegel voor onszelf. De gesprekken die we voeren geven ons als professionals ook inzicht in situaties die op ons van toepassing zijn. Het is makkelijk om de oplossing voor een ander te geven, maar kun je die zelf ook naleven? In mijn geval, want dat is voor elke zwangere anders, had ik heel weinig energie en kon ik de uren in mijn (werk)dag niet meer volhouden. Sterker nog, ik kon de gehele dag niet meer volhouden. Als ik half 7 ’s avonds kon redden dan was dat nog laat. Uiteraard was dat niet realistisch en tóch kon ik de stap tot afschalen niet zetten.
Werken als AIOS Bedrijfsgeneeskunde heeft me in dit persoonlijke proces veel handvatten kunnen geven. Doordat ik veel zwangeren op mijn spreekuur zie, moet ik bekend zijn met de richtlijnen en bijbehorende rechten van de vrouw. Het verbaasde mij hoe weinig mensen (werknemers én werkgevers) hier voldoende bekend mee zijn. Zo ook met de risico’s voor de zwangere en de foetus van teveel belasting zowel fysiek als mentaal. Als ze wél op de hoogte zijn, blijkt het nog lastig toe te passen. Het idee van ‘gewoon doorgaan’ bij zwangerschap zit er zo diep in dat je werk aanpassen qua inhoud of urenbelasting als ernstig falen voelt. Een soort toegeven aan het idee dat je moet kiezen tussen carrière of moederschap. Een schuldgevoel naar derden, een knal tegen je verantwoordelijkheidsgevoel en zo verder. Het goede gesprek hierover is belangrijk.
Daarom benadruk ik graag het belang van de gegeven adviezen in de laatste artikelen van ons vakblad. Educatie voor alle betrokken partijen is van groot belang in dit proces. Daarnaast is het goed om rekening te houden met de invloeden van de maatschappij, het handelen van degene op je spreekuur en waarom keuzes toch heel moeilijk kunnen zijn. Ik heb voor laatstgenoemde iets te weinig aandacht gehad en zal dit voortaan beter doen.
We hoeven niet te kiezen tussen moederschap en carrière. We moeten wel de juiste keuzes maken in de balans.
