Literatuurstudie
Door middel van literatuuronderzoek focusten we op gezondheidsschade na beroepsmatige blootstelling aan antineoplastische stoffen. We bundelden de huidige kennis van DNA-schade (genotoxische effecten) en effecten op factoren die de werking van genen beïnvloeden (epigenetische effecten), door die professionele blootstelling. Van 245 gescreende artikels werden er 62 geïncludeerd in een overzicht (figuur 1).
Beroepsmatige blootstelling aan antineoplastische stoffen leidt tot DNA-schade
Resultaten uit bestaande studies tonen enerzijds aan dat beroepsmatige blootstelling aan antineoplastische stoffen leidt tot verschillende vormen van DNA-schade (zoals chromosomale afwijkingen). Anderzijds bracht de literatuurstudie ook een aantal hiaten in het onderzoek aan het licht. Ten eerste wordt blootstelling voornamelijk bij werknemers in de gezondheidssector bestudeerd en worden andere beroepen vaak buiten beschouwing gelaten (bijvoorbeeld schoonmakers, mensen betrokken bij het productieproces). Ten tweede ontbreken in de literatuur gegevens over de aanwezigheid van antineoplastische stoffen in het lichaam en over epigenetische effecten. Bovendien ontbreekt informatie over de dosis-respons relatie.
Implicaties voor de bedrijfsarts
Tot op de dag van vandaag zijn er geen biologische grenswaarden geformuleerd (concentratie in biologische monsters waaronder er geen gezondheidseffecten optreden) voor antineoplastische stoffen. Wel werd in verschillende studies aangetoond dat beroepsmatige blootstelling kan leiden tot DNA-schade. Daarom is het belangrijk om in te zetten op het analyseren van:
a) omgevingsstalen ter evaluatie van de externe concentratie. Bijvoorbeeld door middel van veegstalen, waarbij met een vochtige swab over een oppervlak gestreken wordt om antineoplastische stoffen die erop aanwezig zijn te verzamelen en te meten.
b) biologische stalen voor het meten van de interne concentratie (bijvoorbeeld in urine).
Op deze manier kan men een beter inzicht krijgen in de beroepsmatige blootstelling, effectiviteit van preventiemaatregelen en het correct toepassen van werkwijzen. Dit kan op zijn beurt een belangrijke impact hebben op de gezondheid van gezondheidsmedewerkers en bijdragen aan een veiligere werkomgeving.
Figuur 1: Screeningprocedure
Publicatie
Vanneste D, Verscheure E, Srinivasan AN, Godderis L, Ghosh M. Systematic review of genotoxicity induced by occupational exposure to antineoplastic drugs. Archives of Toxicology 2023;97(6):1453-1517. Doi: 10.1007/s00204-023-03481-9
Eline Verscheure is PhD-onderzoeker aan de KU Leuven.
contact: eline.verscheure@kuleuven.be
