Zesjescultuur, klinkt niet best. Een zesjesmentaliteit? Dat leren we je wel af! Ouders willen het beste voor hun kind en zoeken een ‘excellente school’ waar flink wordt gepresteerd. Want met een mooie puntenlijst en een flinke ambitie kom je het verst.

Zelfopgelegde prestatiedruk

Dit accent op excelleren heeft wel een keerzijde. In een enquête van het Trimbos instituut gaf 62% van de deelnemende studenten aan veel of heel veel stress te ervaren. Dit onderzoek vond plaats tijdens de coronacrisis, een stressbron voor 53% de studenten. Maar ook in die tijd bleek hun studie de belangrijkste stressor: 71% heeft hierdoor (heel) veel stress.

Ruim de helft van de studenten (54%) klaagt over een prestatiedruk. Interessant is dat deze vaker zelf wordt opgelegd (45%) dan door anderen (30%); nog eens 21% ervaart een prestatiedruk die deels zelf en deels door anderen is opgelegd. Bij veel studenten is van een zesjesmentaliteit dus geen sprake. De neiging er flink voor te gaan zit inmiddels diep van binnen. Dat neem je ook mee in de loopbaanfase als jonge professional.

Een onderzoek van de Jonge Specialist uit 2022 laat zien dat aios en anios in de ziekenhuizen stevig onder druk staan. Bijna de helft (44%) ervaart de werkdruk als te hoog en 35% is (zeer) ontevreden over de werk-privé balans. Veertig procent zegt vaak gehaast te werken en 87% geeft aan vaak tot altijd veel werk te doen te hebben. Ook hier zal het gaan om een combinatie van externe druk en een neiging om te excelleren.

Voor artsen in opleiding tot bedrijfs- of verzekeringsarts vond ik geen cijfers. Maar zou hun werkdruk heel anders zijn? Ik maak me daarbij vooral zorgen over degenen met een hoge zelfopgelegde prestatiedruk of neiging tot perfectionisme.

Leren prioriteren

Ik ben opgegroeid in een tijd dat de lat wat minder hoog lag. Wie weet had ik ook verstandige ouders. Ze adviseerden me om regelmatig af te wegen of je ergens vol voor gaat of dat een bepaalde taak minder urgent of belangrijk is. Wat kan even blijven liggen? Wanneer is een voldoende resultaat oké? Wanneer moet het echt een acht of negen zijn?

Als iemand kiest voor een medisch beroep met een complexe combinatie van taken en verantwoordelijkheden is op deze manier leren wegen en prioriteren een essentieel leerdoel. Gezien de hoge werkdruk die een ruim deel van de aios ervaart, valt op dit punt nog het nodige te leren. Je zou dus hopen dat hun docenten en opleiders regelmatig een vraag stellen als ‘ga jij niet veel te hard?’.

Leren maat houden

Maar zou dat ook zo gebeuren? Een ruim deel van de docenten is geen goed rolmodel als het gaat om het beheersbaar houden van eigen werkdruk. Ze zijn erg geïnvolveerd ten aanzien van de onderwerpen die ze presenteren. Daarvoor halen ze alles uit de kast. Zouden ze aios en studenten niet, bedoeld of onbedoeld, aanjagen om er ook flink voor te gaan?

Ik hoop dat praktijkopleiders het op dit punt beter doen. Het zou mooi zijn wanneer die hun aios geregeld vragen ‘waarbij wil jij komende week voor een zesje gaan?’ en hun ook laten zien waar je wat minder kunt presteren zonder de klant of cliënt tekort te doen. Want echt, je kunt niet altijd pieken. Als we nieuwkomers in ons vak niet leren wanneer een voldoende resultaat goed genoeg is, branden ze ruim voor hun pensioendatum af.

Auteur

Joost van der Gulden is bedrijfsarts en opleidingsdirecteur Eerstelijnsvervolgopleidingen binnen het Radboudumc.
Contact: joost.vandergulden@radboudumc.nl