Het JDR-model beschrijft hoe de balans tussen taakeisen en hulpbronnen invloed heeft op werkstress en motivatie. Taakeisen, zoals werkdruk en emotionele belasting, kosten energie en kunnen stress veroorzaken. Hulpbronnen, zoals autonomie en sociale steun, stimuleren daarentegen motivatie en helpen negatieve effecten van taakeisen op te vangen. Wanneer deze balans verstoord raakt, kunnen werknemers uitputting ervaren of juist bevlogen blijven, afhankelijk van de beschikbare hulpbronnen.
Klaas-Jan Reincke vertelt dat het model zich in de afgelopen 25 jaar heeft ontwikkeld. ‘Het is een instrument geworden dat welzijn en motivatie in organisaties helpt te verklaren, te beïnvloeden en te voorspellen. Het kan de basis vormen voor medewerkersonderzoek, het goede gesprek over inzetbaarheid en voor interventies die je aanbiedt. Het is in feite de basis voor het complete vitaliteits- en inzetbaarheidsbeleid.’
“Mensen die bevlogen zijn vertonen proactief gedrag”
Van verlies- naar winstcyclus
Veel organisaties grijpen pas in als de alarmbellen rinkelen, bijvoorbeeld bij burn-out of dreigende uitval. ‘Dan zitten werknemers al in de verliescyclus,’ legt Reincke uit. ‘De winst ligt in de winstcyclus: mensen die bevlogen zijn vertonen proactief gedrag. Organisaties denken dan echter vaak: met die mensen gaat het goed, daar hoef ik geen aandacht aan te besteden. Totdat die uitdaging of bevlogenheid verdwijnt en ze alsnog in de verliescyclus belanden. Het JDR-model helpt om tijdig in te grijpen met maatwerkoplossingen.’
Fijnbesnaard
Reincke omschrijft het JDR-model als een fijnbesnaard instrument dat je zowel op individueel als groepsniveau kunt toepassen. Het verfijnt bekende containerbegrippen zoals het fenomeen werkdruk. ‘Iedereen verstaat daar iets anders onder. Betekent het veel werk in korte tijd moeten verrichten? Of is het de stress van moeilijke taken moeten uitvoeren zonder ondersteuning?’ Werkdruk is bovendien niet per definitie negatief, zo stelt hij. ‘Het is gerelateerd aan zowel burn-out als bevlogenheid. Als uit medewerkersonderzoek blijkt dat werkdruk hoog scoort, is het ingewikkeld om de werkdruk te verlagen, zeker met de huidige personeelstekorten. Je haalt bovendien ook de uitdaging weg voor mensen die helemaal niet op een lagere werkdruk zitten te wachten. Daarnaast is het zo dat wanneer je ergens in de organisatie de werkdruk verlaagt, deze op andere plekken toeneemt. Het is dus veel beter om, zoals het JDR-model voorstaat – de juiste hulpbronnen in de juiste dosering toe te voegen, zodat de te hoog ervaren werkdruk niet tot overmatige stress en uitputting leidt.’
“Autonomie is niet altijd beter”
Op zoek naar de juiste balans
Om werkstress effectief aan te pakken, is inzicht in de onderliggende factoren cruciaal. ‘We moeten achterhalen welke werkfactoren bijdragen aan burn-out en welke hulpbronnen ontbreken. Dit kan de bedrijfsarts doen via gesprekken met medewerkers waarin zij reflecteren op hun beste werkdagen: wat maakte die dagen goed? Wat waren de omstandigheden? Met wie werkten ze samen? Dit zijn andere gesprekken dan puur focussen op stressfactoren.’
Autonomie wordt vaak als een belangrijke hulpbron gezien, ook in het JDR-model, maar Reincke waarschuwt: ‘Autonomie is niet altijd beter. Neem het zelfsturende team. Dat kan op zich prima functioneren, maar zonder heldere missie of duidelijke verdeling van taken en verantwoordelijkheden kan autonomie omslaan in een gebrek aan houvast. Mensen gaan zwemmen, weten niet waar de prioriteiten liggen. Dan werkt autonomie juist negatief.’
Het JDR Festival
Om de praktische toepasbaarheid van het model te laten zien, organiseert Reincke het JDR Festival. ‘Het wordt geen traditioneel symposium, maar een festival waarin deelnemers het model kunnen proeven en ervaren. Grote namen zoals Wilmar Schaufeli, Arnold Bakker en Sharon Parker geven keynotes. Daartussendoor zijn er workshops en demo’s van allerlei nieuwe toepassingen en bekende experts staan achter de bar zodat er heel andere gesprekken ontstaan over de inhoud.’
Voor bedrijfsartsen, arbeidsdeskundigen en HR-professionals is er een speciale masterclass (zie kader). ‘Samenwerking tussen HR-professionals, bedrijfsartsen en arbeidsdeskundigen is essentieel’, vindt Reincke. ‘Als iedere beroepsgroep apart aan de slag gaat met oplossingen, wordt het een lastig verhaal. Ik denk dat het JDR-model de verbinding tussen de beroepsgroepen tot stand kan brengen. Wanneer je op basis van het JDR- model dezelfde taal spreekt en een gemeenschappelijke toolbox gebruikt, kunnen we toewerken naar wat we allemaal willen: minder uitval en meer bevlogenheid in organisaties.’
| Masterclass voor bedrijfsartsen en A&O-professionals
Exclusief voor bedrijfsartsen, A&O-professionals en arbeidsdeskundigen wordt er een extra masterclass georganiseerd. De masterclass bestaat uit een webinar met prof. Arnold Bakker over de nieuwste inzichten uit JDR-onderzoek met directe relevantie voor het werk van bedrijfsartsen (opnames zijn vanaf 12 februari beschikbaar). Verder is er een demonstratie op het JDR Festival over het gebruik van data en AI om preventie en amplitie in organisaties effectiever te maken. Het derde onderdeel is een live workshop waarin deelnemers concrete, op het JDR gebaseerde, tools en vaardigheden krijgen rondom praktijkonderzoek, vroegsignalering, het voeren van een inhoudelijke dialoog en het ontwerp van effectieve processen rondom preventie en amplitie. |
Volg deze link voor meer informatie over het festival of kijk hier voor extra informatie over de masterclass voor bedrijfsartsen.
