De arbeidsinspectie treedt strenger op tegen bedrijven die de aanvullende RI&E-verplichtingen (risico-inventarisatie & evaluatie), zoals beschreven in artikel 4.2 van het Arbeidsomstandighedenbesluit, onvolledig naleven. Waar bedrijven eerst een waarschuwing kregen bij het ontbreken van een volledig 'stoffengedeelte' van de RI&E en bij herinspectie pas beboet werden, wordt sinds februari 2022 direct gestraft en is het bedrag van de boete verhoogd.
Niemand mag ziek worden door werk. En niemand die nog kan en wil werken, mag door ziekte aan de kant komen te staan. Zo luidt de missie van de Nederlandse Vereniging voor Arbeids- en Bedrijfsgeneeskunde (NVAB). In Nederland komen ruim 1 miljoen werknemers stelselmatig in aanraking met gevaarlijke stoffen op het werk. Deze werknemers hebben een hoger risico voor het krijgen van een arbeidsongeval met verzuim of beroepsziekte (NEA 2021/Arbobalans 2020).
Doeltreffende bescherming
Werkgevers hebben een zorgplicht voor doeltreffende bescherming van de gezondheid en veiligheid van werknemers in alle gevallen waarbij er blootstelling is aan gevaarlijke stoffen. Bedrijven waar gewerkt wordt met gevaarlijke stoffen hebben daarom aanvullende verplichtingen bij het maken van de (verplichte) RI&E, namelijk het ‘stoffengedeelte’.
Hierbij worden de gezondheidsrisico’s door gevaarlijke stoffen in kaart gebracht en wordt een plan van aanpak geformuleerd om deze risico’s aan te pakken. Indien werkgevers dit niet doen, kunnen er blijvende gezondheidsrisico’s ontstaan. Ondanks deze zorgplicht van werkgevers, overlijden jaarlijks naar schatting 3000 werkzame en gepensioneerde werknemers en gaan er bijna 100.000 gezonde levensjaren verloren als gevolg van beroepsziekten door blootstelling aan gevaarlijke stoffen (Arbobalans 2020).
Kennis ontbreekt
De Nederlandse Arbeidsinspectie is toezichthouder op het terrein van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid en controleert dat bedrijven die werken met gevaarlijke stoffen de arbeidsomstandighedenwet en het besluit aanvullende RI&E voldoende naleven. Uit toezicht blijkt echter dat bij 70 procent van de bedrijven waar met gevaarlijk stoffen wordt gewerkt, het stoffengedeelte van de RI&E ontbreekt, dat bij 23 procent de risico’s gedeeltelijk in kaart zijn gebracht en dat maar 7 procent van de bedrijven de volledige verplichtingen van de RI&E naleeft (Inspectie SZW, Arbo in Bedrijf 2016). Bij veel bedrijven ontbreekt kennis over en aandacht voor de aanwezigheid van gevaarlijke stoffen, de gezondheidsrisico’s van deze stoffen, en de mate waarin werknemers worden blootgesteld aan gevaarlijke stoffen.
Gezondheidsgevolgen niet direct zichtbaar
Daarnaast ervaren werkgevers het werken met gevaarlijke stoffen niet als een probleem, omdat de gezondheidsgevolgen niet direct zichtbaar zijn. De kans op incidenten is immers klein en werknemers worden in de meeste gevallen pas ziek na jaren van chronische blootstelling aan een gevaarlijke stof (Inspectie SZW – Toezicht op het werken met gevaarlijke stoffen. Rapportage 2016-2020). Het gevolg is dat een significant aantal werknemers nog altijd onvoldoende beschermd is tegen de nadelige effecten van het werken met gevaarlijke stoffen.
‘Bij 70 procent van de bedrijven ontbreekt het stoffengedeelte van de RI&E‘
Kerndeskundigen inhuren
Het is dus essentieel dat werkgevers (en werknemers) bewuster worden van de gevaren van werken met gevaarlijke stoffen. Bedrijven waar gewerkt wordt met gevaarlijke stoffen dienen samen met bedrijfsartsen en kerndeskundigen – zoals arbeidshygiënisten – de potentiële gevaren door blootstelling aan gevaarlijke stoffen in kaart te brengen in de aanvullende RI&E. Met deze kennis kan dan een adequaat plan van aanpak worden geformuleerd.
Naast het intensiveren van de inspecties zet de Arbeidsinspectie in op betere voorlichting van werkgevers met de ontwikkeling van een aantal tools, zoals de zelfinspectietool gevaarlijke stoffen en de stoffencheck-app. Dit is echter nog niet genoeg gebleken. Strengere handhaving door de Arbeidsinspectie is noodzakelijk. Bedrijven hebben kennelijk meer dwang nodig om de risico’s van het werken met gevaarlijke stoffen aan te pakken.
