Beperkte duurbelastbaarheid - het onvermogen om fulltime te kunnen werken - is een complex concept. Zo blijkt uit onderzoek van Henk-Jan Boersema (Kenniscentrum Verzekeringsgeneeskunde, UMCG).
Beperkte duurbelastbaarheid is een belangrijk aspect van de arbeidsongeschiktheidsbeoordeling in veel Europese landen, met duidelijke consequenties voor inzetbaarheid in werk en voor het verdienvermogen. Desondanks is er weinig onderzoek verricht en tonen studies die wel zijn gedaan geen eenduidigheid over het concept en de wijze waarop het beoordeeld wordt.
Henk-Jan Boersema deed in het kader van zijn promotieonderzoek De beoordeling van duurbelastbaarheid door de verzekeringsarts een kwalitatieve studie waarin hij tien verzekerings- en bedrijfsartsen en negen vertegenwoordigers van patiëntenverenigingen interviewde over het concept ‘beperkte duurbelastbaarheid: de wijze waarop zich dit presenteert en hoe het beoordeeld kan worden.’ De interviews en bevindingen werden geanalyseerd volgens methoden van kwalitatief onderzoek.
De uitkomsten van deze studie dragen bij aan het operationaliseren van het begrip en inventariseren van mogelijke beoordelingsmethoden.
De gezichtspunten van de diverse deelnemers verschilden niet veel, de vertegenwoordigers van patiëntenverenigingen bekeken beperkte duurbelastbaarheid meer vanuit een holistisch perspectief, de artsen – en met name de verzekeringsartsen – meer vanuit het biomedische model. Uit alle interviews tezamen blijkt dat beperkte duurbelastbaarheid als een complex concept wordt gezien, sterk individueel bepaald, variabel in de tijd en variabel door de onderliggende ziekte. Niet alleen ziekte (zoals het type aandoening en de behandeling), maar ook persoonlijke (zoals psychologische kenmerken en leefstijl) en omgevingsfactoren (zowel de werksituatie als sociale context) spelen een belangrijke rol bij beperking van de duurbelastbaarheid.
Belangrijke indicatoren
Moeheid, cognitieve stoornissen en verminderd functioneren in en buiten werk worden gezien als belangrijke indicatoren van beperkte duurbelastbaarheid. Om de duurbelastbaarheid in kaart te brengen, worden vier beoordelingsmethoden genoemd: het beoordelingsgesprek, de eigen inschatting van de cliënt, klinische testen (bijvoorbeeld FCE of neuropsychologisch onderzoek) en proefplaatsing. Vooral proefplaatsing met observatie in een werksetting en trial-and-error worden als zeer geschikte methoden gezien. Daarentegen wordt louter de eigen inschatting van werknemers niet als goede methode gezien, maar wordt aanvullende informatie vanuit andere bronnen, zoals het beoordelingsgesprek, noodzakelijk geacht. Oftewel, de beste manier om duurbelastbaarheid te beoordelen is volgens de geïnterviewden een combinatie van de genoemde methoden. Gelet op het variabele karakter van beperkte duurbelastbaarheid is herhaalde beoordeling op verschillende momenten gewenst.
Niet alleen ziekte, maar ook persoonlijke en omgevingsfactoren spelen een rol
Startpunten voor verder onderzoek
De resultaten van deze interviewstudie maken de complexiteit van de beoordeling van beperkte duurbelastbaarheid meer inzichtelijk. De bevindingen, de beïnvloedende factoren, de genoemde indicatoren en de aanbevelingen voor de beoordeling om methoden te combineren en herhaald te beoordelen kunnen de praktijk helpen om duurbelastbaarheid op een meer valide manier te beoordelen en bieden startpunten voor verder onderzoek.
Henk-Jan Boersema, verzekeringsarts bij UWV en junior onderzoeker KCVG-UMCG, Groningen
Femke Abma, postdoconderzoeker bij UMCG en senior onderzoeker bij KCVG-UMCG
Tialda Hoekstra, methodologisch adviseur bij UMCG en senior onderzoeker bij KCVG-UMCG
Pepijn Roelofs, universitair docent bij UMCG en senior onderzoeker bij Hogeschool Rotterdam
Sandra Brouwer, hoogleraar Sociale Geneeskunde in het bijzonder Arbeid en Gezondheid bij UMCG
Referentie
1. Boersema HJ, Abma FI, Hoekstra T, Roelofs PDDM, Brouwer S. Exploring the concept inability to work fulltime in the context of work disability assessments: a qualitative study. BMC Public Health (2021).
