Het contact wordt het beste ervaren bij een fysiek consult. Het wordt als menselijk en rechtstreeks gevoeld. Men kan iemand in de ogen kijken, zien wie je voor je hebt, de nonverbale signalen opvangen, iemand observeren, horen, zien en ruiken, en lichamelijk onderzoek doen. Moeilijke boodschappen kunnen goed worden overgebracht.

Het fysieke consult is de beste consultvorm bij taal- of spraakproblemen, verminderd begripsvermogen, slechthorendheid en psychiatrische problematiek.

De arts kan tussendoor even staan en lopen. Bij spreekuur op locatie kan hij de werkplek bezoeken en met de leidinggevende overleggen.

Genoemd worden het reizen, de reistijd, de kosten, de milieuschade, en het infectierisico in het openbaar vervoer. Daarnaast worden het besmettingsrisico en de maatregelen om dat te beheersen, zoals afstand houden, hygiënemaatregelen, ventilatie en het beperken van het aantal wachtenden in de wachtkamer als nadelen gezien.

Er is tijdverlies door het ophalen van de cliënt, het aan- en uittrekken van de jas en het praten over bijzaken. De informatie kan pas na het consult worden ingevoerd in het systeem: men kan niet altijd typen tijdens het consult. De consultplanning kan lastig zijn bij spreekuren op verschillende locaties. Een spreekkamer op locatie kan gehorig zijn. Soms zit de arts er alleen, wat een probleem kan worden bij (fysieke) agressie.

Zowel bij het telefonisch als het videoconsult zijn arts en werknemer geen tijd en geld kwijt aan reizen. Er is geen reis- of wachtkamerstress. Er zijn geen infectie- risico’s. Afstandsconsulten zijn geschikt voor personen met verminderde mobiliteit. Ze zijn flexibel te plannen omdat geen rekening gehouden hoeft te worden met verschillende locaties. Men kan het consult vanaf elke locatie doen.

Bij dit consulttype kan men elkaar zien, nonverbale signalen opvangen, elkaar observeren en beperkt lichamelijk onderzoek doen. Een extra persoon zoals de leidinggevende kan gemakkelijk aansluiten met een extra inlogcode, zodat een driegesprek mogelijk wordt. Een arts in opleiding kan meekijken. De partner van de patiënt kan deelnemen, waardoor een heteroanamnese mogelijk is.

Het telefonisch consult biedt vooral voordelen voor de bedrijfsarts. Deze kan doelgerichter en zakelijker werken. Hij kan typen en schrijven tijdens het consult, en rondlopen en koffiedrinken zonder dat iemand het ziet. Telefonische consulten worden vooral geschikt geacht als vervolgconsult en voor korte updates.

Als grootste nadeel van het videoconsult wordt het tijdverlies door technische problemen genoemd. De bedrijfsarts kan niet altijd typen en tegelijk met de cliënt praten.

Verder hebben bedrijfsartsen het gevoel dat bij een videoconsult het contact van mindere kwaliteit is dan bij een rechtstreeks contact. Zij ervaren videoconsulten als vermoeiender.

Bij een telefonisch consult is het voor de arts lastig om een compleet beeld te vormen, omdat nonverbale communicatie en visuele observaties niet mogelijk zijn. Fysiek onderzoek is onmogelijk.

Bij moeilijke gesprekken waar een goede afstemming moet plaatsvinden, en bij gesprekken waarvan veel afhangt is een telefonisch consult lastig. Voorbeelden zijn arbeidsconflicten of formele beoordelingsmomenten in het kader van de Wet verbetering poortwachter.

Bij ziektebeelden waar hoge eisen aan de communicatie worden gesteld zoals bij ernstige psychische aandoeningen, zeer emotionele situaties, complexe klachten, onduidelijke ziektebeelden, als er sprake is van mogelijke aggravatie, stagnatie of vermijding vinden de respondenten dat een telefonisch consult niet mogelijk is.

Een telefonisch consult is ook niet mogelijk als de arts of de werknemer slechthorend is, de werknemer slecht Nederlands en geen Engels spreekt, de werknemer geen telefoon heeft, de werknemer laag opgeleid is of verstandelijk beperkt.

De bedrijfsartsen konden aangeven of ze in de inhoud van een consult een reden zagen voor een fysiek consult (tabel 4). Andere redenen voor een fysiek consult zijn een eerste consult met een werknemer die men niet kent; een werknemer die men langer dan drie maanden niet heeft gezien; een werknemer die er uitdrukkelijk om vraagt; specifieke situaties zoals het beoordelen van een beroepsziekte, een second opinion, keuringen en vaccinaties.

Nog andere redenen, zoals werknemergebonden factoren en bedrijfsartsenvoorkeuren voor een fysiek consult, zijn hierboven al genoemd bij de nadelen van een video- en telefonisch consult.

Naast de professionele overwegingen bij de keuze spelen de voorkeur van werkgever en werknemer een rol, maar ook het besmettingsrisico, de voorzorgsmaatregelen en de mobiliteit van de werknemer.

Samengevat zijn de professionele overwegingen om te kiezen voor een fysiek consult: of het een eerste of vervolgconsult betreft, of lichamelijk onderzoek nodig is, of nonverbale communicatie belangrijk is, wat de moeilijkheidsgraad van de begeleiding is, en bij stagnatie en twijfel.

Bedrijfsartsen ervaren druk van werkgevers en werknemers bij de keuze van de consultvorm. Het NVAB-standpunt stelt dat de bedrijfsarts op basis van zijn professionele afweging en in afstemming met zijn cliënt besluit welk consulttype wordt ingezet. 97% van de 420 respondenten vindt dat de keuze aan de bedrijfsarts is. Ruim een kwart geeft aan dat tijdens de pandemie niet zelfstandig te kunnen bepalen, hetzij omdat de arbodienst dit niet toestaat, hetzij omdat klanten hun locaties hebben gesloten en fysieke consulten niet mogelijk zijn.

Er zijn bedrijfsartsen voor wie anderen beslissen over het consulttype. Soms is hier geen discussie over mogelijk en zagen bedrijfsartsen zich genoodzaakt hun arbodienst om deze reden te verlaten. Anderen hielden voet bij stuk, soms met het NVAB-standpunt in de hand.