Tatoeages worden steeds populairder en daardoor werken ook steeds meer mensen als tatoeage-artiest.1,2 In Amsterdam steeg het aantal tattooshops van 60 in 2009 tot 109 in 2019.3 De werkgerelateerde gezondheidsklachten van tatoeage-artiesten zijn eerder onderzocht.4,5 Dit onderzoek gaat na hoe zij gezond aan het werk blijven.
Genoemde twee onderzoeken tonen aan dat werken als tatoeage-artiest gepaard kan gaan met werkgerelateerde gezondheidsklachten. Keester4 heeft het over klachten aan rug (94%), nek (85%) en schouder (74%). In het onderzoek van Kluger5 gaat het om rugpijn (65%), vingerpijn (41,5%) en spierpijn (28,8%). Volgens Keester4 vertonen tandartsen een vergelijkbaar klachtenbeeld, wat wordt bevestigd door Weisman.6 Dit geeft het onderzoek handvatten omdat er meer bekend is over de gezondheidsklachten van tandartsen. Bruers7 deed onderzoek naar de mogelijke oorzaken van werkgerelateerde gezondheidsklachten van tandartsen en tandheelkundestudenten. Deze lijken veroorzaakt te worden door één of een combinatie van de volgende factoren: herhalende werkzaamheden met een statische lichaamshouding, een ergonomisch onjuiste werkhouding, onvoldoende rustpauzes en de ervaren werkstress. Deze factoren worden geïncludeerd in dit onderzoek. Tatoeage-artiesten, die werken als zzp’er, zijn verantwoordelijk voor hun eigen inkomen, werk en werkomstandigheden. Wanneer er niet gewerkt kan worden wegens gezondheidsklachten is er geen inkomen. Wat doen tatoeage-artiesten om gezond aan het werk te blijven? Hebben zij bewuste keuzes gemaakt om werkgerelateerde gezondheidsklachten te voorkomen? Bijvoorbeeld over in welke houding zij tatoeëren? Of maken ze keuzes over hoe ze hun werkplek inrichten? Bijvoorbeeld welke tatoeage-machines en meubels zij gebruiken? Of hebben zij keuzes gemaakt over hun leefstijl? Bijvoorbeeld op het gebied van voeding, sport en ontspanning?
Doel en methode
In de bedrijfsgeneeskunde wordt preventie en het bevorderen van de gezondheid steeds belangrijker dan genezen. Wat houdt gezonde werknemers gezond? Hier is weinig over bekend. Het onderzoeksdoel is om inzichten te verkrijgen over wat tatoeage-artiesten doen om gezond aan het werk te blijven zodat verzuim en inkomensverlies worden voorkomen.
De RIVM-hygiënerichtlijn voor tatoeëren8 is doorgenomen. Deze richtlijn is bewust niet meegenomen in dit onderzoek omdat gezond aan het werk blijven meer is dan alleen hygiënisch werken.
Er is gekozen voor kwalitatief onderzoek met semi-gestructureerde interviews. Er is in 2020 een gelegenheidssteekproef uitgevoerd in de regio Amsterdam. De tatoeage-artiesten zijn benaderd via Instagram. Geïnteresseerde deelnemers hebben aanvullende informatie gekregen. Deelnemers hebben formeel toestemming gegeven door ondertekening van een toestemmingsformulier. Als inclusiecriterium is er gesteld: minimaal één jaar werkzaam als tatoeage-artiest. Het is de veronderstelling dat één jaar werken als tatoeage-artiest voldoende werkblootstelling heeft gegeven om gezondheidsproblemen te ervaren en oplossingen te bedenken.
Dataverzameling en -analyse
Gekozen is voor het interviewen van tien tatoeageartiesten met een maximale interviewduur van zestig minuten. Verondersteld werd dat tien interviews voldoende datasaturatie zouden opleveren. De interviews zijn in persoon afgenomen door de onderzoeker en opgenomen met een smartphone. Bij het interviewen is gebruikt gemaakt van vier categorieën met per categorie drie tot vier standaard open vragen.
Categorie 1: werkwijze met onder meer de vraag: in welke houding werk je? Categorie 2: werkplekinrichting met onder meer de vraag: wat voor meubilair gebruik je? Categorie 3: leefstijl met onder meer de vraag: wat betekent sporten voor jou? Categorie 4: gezondheidsklachten met onder meer de vraag: welke gezondheidsklachten hebben een relatie met het werk?
De anonimiteit van de deelnemers is gewaarborgd door de data te pseudonimiseren door middel van een beveiligd sleuteldocument. De audiobestanden zijn gecodeerd tijdens het uploaden naar de computer en verwijderd van de smartphone. Het transcriberen is begonnen nadat alle interviews waren afgenomen zonder gebruik te maken van transcriptiesoftware.
Drie stappen
Als eerste stap is er open gecodeerd met de vier bestaande categorieën. Dit is een iteratief proces geweest waarbij nieuwe categorieën zijn ontstaan die zijn gebruikt in de opvolgende transcripties. Uit zorgvuldigheid zijn alle transcripties na de eerste keer coderen een tweede keer gecodeerd om zowel de nieuwe categorieën toe te passen als om te voorkomen dat er mogelijk categorieën gemist zouden worden. Als tweede stap is er axiaal gecodeerd. Bestaande categorieën zijn geanalyseerd en daarna is een aantal categorieën onder meer samengevoegd, gescheiden of hernoemd.
Als derde stap is er selectief gecodeerd om de nieuwe categorieën uit te werken tot een antwoord op de vraagstelling. Het onderzoek is geheel gefinancierd door de onderzoeker zelf.
Resultaten uit 12 interviews
Van de 133 benaderde tatoeage-artiesten hebben er 27 gereageerd (20%). Hiervan waren 7 personen uiteindelijk niet beschikbaar (5%), 20 tatoeageartiesten toonden interesse in deelname (15%). Bij 8 tatoeage-artiesten is het niet gekomen tot een interview (6%). Er zijn 12 tatoeage-artiesten wel geïnterviewd (9%). Wegens het aantal aanmeldingen is ervoor gekozen om 12 interviews uit te voeren in plaats van 10. Zie tabel 1 voor kenmerken van de deelnemers.
Tabel 1: kenmerken van de deelnemers.
NL = Nederlands, USA = Amerikaans, CO = Colombiaans, SY = Syrisch, RU = Russisch, GB = Brits, IT = Italiaans
|
Deelnemers
|
man
|
vrouw
|
|
10 (83%)
|
2 (17%)
|
|
Nationaliteit
|
meestvoorkomend
|
andere
|
|
NL
|
USA, CO, SY, RU, GB, IT
|
|
gemiddeld
|
spreiding
|
|
Leeftijd
|
41 jaar
|
28 – 68 jaar
|
|
Startjaar tatoeëren
|
2002
|
1975 – 2018
|
|
Dagen/week werkzaam
|
5
|
4 – 7
|
|
Uren/dag werkzaam
|
8,25
|
6 – 12
|
Datasaturatie is bereikt omdat de latere interviews inhoudelijk geen nieuwe informatie hebben opgeleverd. Er zijn zes determinanten benoemd die gezond blijven beïnvloeden: werkwijze, leefstijl, probleemoplossend gedrag, instelling, emoties en sociaal. Gezondheidsklachten worden gebruikt als graadmeter van de gezondheid (zie figuur 1). Werk en vrijetijdsverdeling is individueel bepaald. Ontwerp- en tatoeërdagen kunnen elkaar afwisselen. Uit ervaring is geleerd welke werkhouding en klantpositie werkgerelateerde klachten kunnen voorkomen. Er wordt regelmatig gepauzeerd om statische werkhoudingen en inspanning te onderbreken door middel van rek- en strekoefeningen en ontspanning. Een goed eindresultaat willen leveren heeft negatieve gevolgen voor pauzeren en werkhouding. Deelnemer 10: ‘Een optimale werkhouding betekent voor mij een goede tatoeage kunnen zetten en niet het voorkomen van klachten.’ Rotary-tatoeage-machines worden gebruikt omdat de vibratie- en geluidsbelasting lager is dan bij traditionele coil-tatoeage-machines. Sommigen hebben geïnvesteerd in tafels en stoelen met meerdere aanpassingsmogelijkheden zodat de meest optimale werkhouding aangenomen kan worden. Anderen hebben dergelijk werkmeubilair niet.
Leefstijl: meningen verdeeld
Er wordt aandacht besteed aan sport, bewust eten, verminderen of stoppen van middelengebruik, voldoende slapen en luisteren naar je lichaam. De meningen over sporten en bewust eten zijn verdeeld. Sportblessures hebben negatieve gevolgen voor het werk. In de eerste werkjaren werd er meer alcohol, tabak en marihuana gebruikt waardoor werk- en gezondheidskwaliteit afnamen. Dit heeft geleid tot verminderen of stoppen van middelengebruik.
Openstaan voor nieuwe ontwikkelingen en collegiale adviezen worden als positief gezien. Bijvoorbeeld veranderen van coil- naar rotarytatoeage-machines, digitaal ontwerpen en optimalisatie van werkhouding en klantpositie. Sommigen zijn een periode in de leer gegaan in een tatoeageshop waar minder vrijheid is ervaren. De mentor heeft sporten en rek- en strekoefeningen geadviseerd wat door sommigen wordt uitgevoerd. Sommigen hebben een eigen werkwijze ontwikkeld ondanks het efficiënte mentorvoorbeeld. Inkomen vergaren mag niet ten koste gaan van vrijheid en creativiteit.
Emoties
Het werk is een passie die gedeeld wordt met anderen en inkomen geeft.
Deelnemer 2: ‘de passie houdt mij gezond.’
Deelnemer 5: ‘als je je als tatoeëerder ziek meldt met fysieke klachten dan hou je niet genoeg van je werk.’
Voldoening wordt ervaren wanneer klant en tatoeage-artiest blij zijn met het eindresultaat. De stress komt vanuit de persoon zelf, niet van anderen en wordt veroorzaakt door bijvoorbeeld werkgebrek of als je door ziekte niet kunt werken.Keuzes qua tijd worden gemaakt wanneer er partners en kinderen zijn. De partnerinteractie wordt niet altijd als positief ervaren, zoals over werkperfectionisme. Partners helpen met relativeren. Het zet aan tot nadenken wat later als positief wordt ervaren.
Gezondheidsklachten
De niet-werkgerelateerde gezondheidsklachten zijn bijvoorbeeld hart- en vaatziekten, psychische klachten, griep, atopische aandoeningen, overgewicht, gevolgen van fracturen en alcohol. Werkgerelateerde gezondheidsklachten bestaan voornamelijk uit rugklachten naast nek-, elleboog-, pols- en oogklachten.
Deelnemer 6: ‘iedereen heeft op zich wel klachten. Sommige mensen hebben nooit klachten, waarschijnlijk hebben zij een sterke rug.’ Werken met coil-tatoeage-machines kan handklachten en gehoorbeschadigingen veroorzaken. Een burn-out kan ontstaan door disbalans tussen werk en vrijetijd.
Discussie
Wat doen tatoeage-artiesten om gezond aan het werk te blijven? Het antwoord lijkt een cumulatief geheel te zijn wat voor ieder persoon uit andere factoren kan bestaan.
Er lijken overeenkomsten te bestaan in de zes benoemde determinanten in
figuur 1. De werkgerelateerde gezondheidsklachten worden mogelijk onder controle gehouden of voorkomen door het maken van individuele keuzes over de werkwijze. Het zelfstandig zijn geeft de mogelijkheid om dit te doen. Er worden keuzes gemaakt over de balans tussen werktijd en vrijetijd, verdeling van ontwerpen en tatoeëren in de werkweek, welke werkhouding op welk moment het belangrijkst is, wanneer er gepauzeerd wordt met rek- en strekoefeningen, welke tatoeage-machine en werkmeubilair er worden gebruikt. Er lijkt geen verband te zijn tussen werkgerelateerde gezondheidsklachten en type werkmeubilair. Er zijn werkhoudingen waarvoor geen enkele ondersteuning mogelijk is, zoals bij het zetten van buik- en borsttatoeages waarbij tatoeage-artiesten voorovergebogen over de klanten moeten werken.
De leefstijl aanpassen op het gebied van sport, voeding en middelengebruik kan de algehele gezondheid en werkkwaliteit beschermen en bevorderen. Het hebben van probleemoplossend gedrag kan een positieve invloed hebben op gezond aan het werk blijven. Het is meer dan herkennen en erkennen van oorzaken. Het is ook oplossingen bedenken, toepassen, effecten evalueren en het plan zo nodig bijstellen.
Er is besef dat niet alles direct opgelost kan worden waardoor bijvoorbeeld de werkgerelateerde rugklachten kunnen worden geaccepteerd. Indirecte oplossingen kunnen dan uitkomst bieden. Nieuwsgierig en zelfredzaam ingesteld zijn, leidt waarschijnlijk tot het openstaan voor nieuwe impulsen tijdens de persoonlijke ontwikkeling. Wanneer de passie uitvoeren leidt tot emotionele en financiële voldoening, zal dit gezond aan het werk blijven bevorderen. De niet-werkgerelateerde gezondheidsklachten hebben geen uniforme oorzaken. Werkgerelateerde gezondheidsklachten worden voornamelijk veroorzaakt door frequentie en duur van specifieke houdingen waarbij rugklachten het vaakst voorkomen. Er wordt niet gewerkt met coil-tatoeage-machines om handklachten en gehoorbeschadigingen te voorkomen. Niet iedereen heeft (dezelfde) werkgerelateerde klachten. Niet kunnen werken is zeldzaam en meestal kortdurend en voornamelijk het gevolg van niet-werkgerelateerde gezondheidsklachten. Er zijn overeenkomsten tussen de oorzaken van werkgerelateerde gezondheidsklachten van tandartsen en tandheelkundestudenten benoemd door Bruers7 en de bevindingen van dit onderzoek. Waarschijnlijk omdat beide populaties in ergonomisch vergelijkbare houdingen werken.
De sterke punten van dit onderzoek zijn: het bereikt hebben van datasaturatie en een diverse onderzoekspopulatie. De zwakke punten zijn: ongelijke verdeling tussen mannen en vrouwen en 80 procent non-respons van de benaderden.
Conclusie
De determinanten werkwijze, leefstijl, probleem- oplossend gedrag en sociaal (figuur 1) tonen aan dat er op deze vlakken autonome keuzes worden gemaakt. De determinant instelling wordt gevormd door individuele eigenschappen en persoonlijke ontwikkelingen en geeft mogelijk een kader waarin autonome keuzes gemaakt kunnen worden. De determinant emotie geeft aan dat het werk als waardevol wordt ervaren. Samengevat zou gesteld kunnen worden dat tatoeage-artiesten gezond aan het werk blijven doordat zij de mogelijkheid hebben om autonoom te kunnen zijn en hun werk als waardevol ervaren.
In de bedrijfsgeneeskunde kunnen de zes determinanten (
figuur 1) mogelijk een kader geven waarin kan worden onderzocht wat werknemers in een bedrijf of organisatie nodig hebben om gezond aan het werk te blijven. De uitslag kan leiden tot keuzes/veranderingen op individueel en organisatorisch vlak waardoor dit mogelijk kan worden. Dit kader kan ook tijdens de bedrijfsgeneeskundige begeleiding worden toegepast om factoren te identificeren die hebben bijgedragen aan het verlies van gezondheid. Mochten er beïnvloedbare oorzaken aanwezig zijn dan zou de begeleiding zich kunnen richten op het bewust maken en bevorderen van de eigen autonomie. Hierdoor kan de werknemer mogelijk keuzes maken die kunnen leiden tot het bevorderen van de gezondheid.
Samenvatting
Inleiding: tatoeage-artiesten voeren fysiek belastend werk uit. Verzuimen betekent inkomensverlies. Dit onderzoek gaat na hoe tatoeage-artiesten gezond aan het werk blijven.
Methode: er is gekozen voor kwalitatief onderzoek. De interviews zijn semi-gestructureerd met vier categorieën: werkwijze, werkplekinrichting, leefstijl en gezondheidsklachten. Er is een gelegenheidssteekproef uitgevoerd in Amsterdam waar 133 tatoeage-artiesten zijn benaderd via social media. De transcripties zijn open, axiaal en selectief gecodeerd.
Resultaten: er hebben 12 interviews (9%) plaatsgevonden. Het analyseren heeft zeven categorieën opgeleverd: werkwijze, leefstijl, probleemoplossend gedrag, instelling, emoties, sociaal en gezondheidsklachten.
Discussie: er lijken overeenkomsten aanwezig te zijn die bestaan uit: autonomie over werkwijze en verdeling tussen werk en vrijetijd, aanpassing leefstijl en emotionele en financiële voldoening ervaren.
Conclusie: er zou gesteld kunnen worden dat tatoeage-artiesten gezond aan het werk blijven doordat zij de mogelijkheid hebben om autonoom te kunnen zijn en hun werk als waardevol ervaren.
Literatuur
1. Mentale klachten 1. NOS. Aantal tatoeageshops verdubbeld. Datum publicatie 09-06-2014. nos.nl/artikel/658765-aantal-tatoeageshops-verdubbeld.html
2. November 2019 cijfers RIVM, per mail ontvangen.
3. November 2019 cijfers GGD Amsterdam, per mail ontvangen.
4. Keester DL (2015). Investigation of musculoskeletal discomfort and ergonomic risk factors among practicing tattoo artists, Thesis. etd.ohiolink.edu/apexprod/rws_etd/send_file/send?accession=osu1420285830&disposition=inline
5. Kluger N (2016). National survey of health in the tatoeage industry: observational study of 448 french tatoeageists. Int J Occup Med Environ Health 2017;30(1):111-120.
6. Weisman A (2022). Tattoo artists and dental workers have similar musculoskeletal pain patterns. Occupational Medicine, Volume 72, Issue 1, January 2022, Pages 43-50. .
7. Bruers JJM (2017). Musculoskelettale aandoeningen onder tandartsen en tandheelkundestudenten in Nederland. Nederlands Tijdschrift voor Tandheelkunde 2017; 124 11; 581-587. .
8. Hygiënerichtlijn voor tatoeëren. rivm.nl/hygienerichtlijnen/tatoeerenbij zorgmedewerkers
