Leidraad Aanstellingskeuringen

In 2019 zijn 6 klachten ingediend bij de CKA. Er is 41 keer gevraagd om advies: 26 keer schriftelijk en 15 keer telefonisch. Selectie op psychische gezondheidsrisico’s staat het meest in de aandacht. Een van de klachten (oordeel 2019-01) betrof de reikwijdte van een psychologisch onderzoek in verband met indiensttreding bij defensie (BPO). Het BPO bestaat uit drie onderdelen: een persoonlijkheidsvragenlijst, een capaciteitentest en een levensloopinterview. Na het interview combineert de psycholoog de resultaten van de drie onderdelen en vormt een oordeel over de vraag of de kandidaat psychologisch geschikt is om te kunnen functioneren als militair. Dit oordeel hangt af van hoe de sollicitant scoort op (een aantal van) de volgende punten: psychische belastbaarheid, prestatiegerichtheid, sociaal functioneren, motivatie, discipline, communicatieve vaardigheden, leidinggeven en inzetbaarheid.

Voor de keuring beschreven in oordeel 2019-01 had de psycholoog om zijn onderzoek te doen informatie nodig over de gezondheidstoestand van de keurling. Echter, naar het oordeel van de CKA zijn de gestelde vragen over de hoofd- en rugpijn en slaapproblemen, behandelingen die betrokkene heeft ondergaan, behandelende artsen, medicatie (bijvoorbeeld psychofarmaca) en het effect op de betrokkene, lichamelijke ongemakken en ziekteverzuim vragen over de gezondheidstoestand in de zin van de Wet Medische Keuringen. Het is hiermee een aanstellingskeuring; een onderzoek naar de fysieke of psychische gezondheid van een sollicitant, als onderdeel van een sollicitatieprocedure. Zo’n keuring mag alleen worden uitgevoerd door een bedrijfsarts. De werkgever heeft het BPO blijkbaar niet beschouwd als een aanstellingskeuring en heeft de daarvoor geldende regels niet gevolgd. De klager stelt dat hij ter zake geen duidelijke informatie en instructies heeft ontvangen en dat het voor hem niet duidelijk was dat hij niet verplicht was om antwoord te geven op vragen over zijn gezondheidstoestand.

Uitkomst is dat een andere onafhankelijke psycholoog bij een nieuw BPO wordt betrokken. Deze psycholoog heeft niet kennisgenomen van het dossier van klager. De aspirant-werkgever instrueert de psycholoog vooraf duidelijk dat hij/zij geen vragen over de gezondheidstoestand mag stellen aan klager; de psycholoog informeert klager voorafgaande aan het BPO dat hij/zij geen vragen over de gezondheidstoestand zal stellen en dat klager geen informatie hoeft te geven over zijn gezondheidstoestand.

Er is overleg geweest met het Nederlands Instituut van Psychologen (NIP) over de wenselijkheid van een handreiking voor psychologen bij dergelijke onderzoeken.