We weten het nodige over gezondheidsverschillen in relatie tot persoonlijke kenmerken zoals sociaal-economische positie, gender en etniciteit. Deze kenmerken worden vaak afzonderlijk onderzocht. Maar inkomen, opleidingsniveau, gender en huidskleur staan niet los van elkaar, zo blijkt uit dit proefschrift van Saskia Duijs.
Interesse in de wisselwerking tussen mogelijke oorzaken van maatschappelijke ongelijkheid wordt ‘intersectionaliteit’ of ‘intersectioneel denken’ genoemd.
Een voorbeeld van intersectioneel onderzoek vormt het proefschrift The caring class van Saskia Duijs. Zij onderzocht de gezondheid en werkbeleving van verpleegkundigen en verpleeghulpen in de intramurale, langdurige zorg in relatie tot hun positie en verdere achtergrond. Dit gebeurde via interviews waarin de deelnemers hun verhaal konden doen.
Het proefschrift van Saskia Duijs.
Bescheiden inkomen zorgwerkers
Deze zorgwerkers verdienen een bescheiden inkomen. Hun arbeidsomstandigheden zijn zwaar, zowel fysiek als mentaal, mede door onregelmatige werktijden. Ze ervaren weinig status, zeggenschap en doorgroeimogelijkheden. Er werken vooral vrouwen, voor een ruim deel van kleur. Deze laatste groep ervaart geregeld discriminatie en racisme tijdens het werk.
Duijs vroeg ook naar de privésituatie. Een ruim deel van de vrouwen werkt parttime om tijd te vinden voor kinderen of mantelzorg. Vrouwen met een werkende partner ervaren minder financiële zorgen dan alleenstaande moeders. Ook de woonlasten wegen mee. Een deel heeft ervoor gekozen om op zzp-basis te werken, om meer te verdienen of om meer grip te krijgen op hun werktijden. Ze noemen gezondheidsredenen of (mantel)zorgtaken als reden hiervoor.
Hoog verzuim door stress en gezondheidsklachten
Duijs rekent de werkers in de langdurige zorg tot het ‘precariaat’, een samentrekking van precair en proletariaat. Zij beschrijft hoe de bestaansonzekerheid die een ruim deel van hen ervaart, bijdraagt aan stress en gezondheidsklachten. Dit zorgt in combinatie met de andere genoemde knelpunten voor een hoog verzuim in de langdurige zorg.
Duijs rekent de werkers in de langdurige zorg tot ‘precariaat’: combinatie van precair en proletariaat
Ik heb die term nooit zo gebruikt, maar de manier waarop de bedrijfsarts en verzekeringsarts spreekuur doen, past bij intersectioneel denken. Naast medische factoren draagt vaak een kluwen aan andere factoren bij aan verzuim. Artsen ontrafelen dit op individueel niveau. Duijs zocht op groepsniveau naar patronen. Zij vraagt meer aandacht voor de vaak onzichtbare problemen van de zorgwerkers waarmee ze sprak en signaleert dat alleenstaande moeders van kleur het meest kwetsbaar zijn.
Publicatie
Het proefschrift van Saskia Elise Duijs heet The caring class: Precarization of paid care workers in long-term care and its relation to health, an intersectional perspective. Vrije Universiteit Amsterdam, maart 2023.
