Wordt 2022 het jaar van de menselijke maat? Dat vraag ik mij zo langzamerhand af nu de roep daarom steeds luider lijkt te klinken naarmate meer misstanden bij uitvoeringsorganisaties aan het licht komen. Wet- en regelgeving zijn te rigide en uitvoerders passen de regels zonder aanzien des persoons toe.
Wat mij tijdens de discussie daarover meermaals te binnen schoot is het beeld uit de beginjaren van mijn carrière als verzekeringsarts. In de wandelgangen werd natuurlijk wel eens over elkaars werkwijze gesproken en daarbij viel af en toe de opmerking: 'hij heeft weer voor sinterklaas gespeeld'. Daarbij kon het om een uitkering of om voorzieningen gaan. Wat was er aan de hand?
Als verzekeringsartsen - en dat geldt in mijn opinie ook voor bedrijfsartsen - werken we in een krachtenveld. Aan de ene kant de individuele cliënt, aan de andere kant het collectief belang of het werkgeversbelang. En vaak spelen ook nog andere belangen die wij in het oog moeten houden. Die belangen zijn of lijken vaak tegenstrijdig. Dat geldt in elk geval voor het financiële belang. Als het toekennen van een claim leidt tot een uitkering of loondoorbetaling kost dat de maatschappij of de werkgever geld.
'Gaan wij te makkelijk mee in de claim van de cliënt dan spelen we voor sinterklaas'
Gaan wij te makkelijk mee in de claim van de cliënt dan spelen we voor sinterklaas: we delen een cadeautje uit op kosten van een ander. En dat is precies waar ik mij zorgen om maak. Dat de menselijkemaat-discussie maar één kant op gaat. De kant van het toekennen van een claim, zodra de professional vindt dat de uitkomst van zijn handelen niet de bedoeling van de wetgever kan zijn en hij dus de cliënt tegemoet moet komen in zijn claim. Vrij baan voor het opzijzetten van niet alleen wet- en regelgeving, maar ook van de professionele standaarden als het zo uitkomt. Terwijl die standaarden er nu juist voor zijn bedoeld om een nadere invulling te geven aan de wet- en regelgeving vanuit de vakkennis, kunde en verantwoordelijkheid (zorg voor de cliënt!) van de professional.
Die standaarden creëren het professionele kader waarbinnen wij ons werk kunnen en moeten doen. Het is mijn overtuiging dat we daarmee een middel hebben om rechtvaardig te werk te gaan. Door volgens de standaard te werken houden wij al op een evenwichtige manier rekening met alle belangen die een rol spelen.
Niet voor niets biedt een professionele standaard altijd de mogelijkheid om beargumenteerd af te wijken. Daarmee wordt niet bedoeld het vage en tot nu toe niet geoperationaliseerde menselijke-maat-argument. Daarmee wordt wel bedoeld dat wij op grond van onze professionele normen uitleggen waarom op de situatie van de cliënt de standaard niet zonder meer van toepassing is en wat wel een verantwoorde handelwijze is.
De ervaring leert dat juist in dit soort situaties onderling overleg tussen professionals tot een meer afgewogen oordeel kan leiden.
En als 'men' dan vindt dat desondanks ons professioneel handelen te vaak en in te grote mate tot 'onmenselijke' uitkomsten leidt, dan lijkt mij de wetgever aan zet en niet de professional die het toverstokje van de menselijke maat tevoorschijn haalt.
De boodschap voor 2022: zorg dat u een goede professional blijft, dat uw kennis op peil is en dat u uw oor regelmatig bij collega's te luisteren legt, zeker bij lastige afwegingen. Ik wens u alle goeds en vooral een 'normaler' 2022 toe.
Wim Otto
Gaat het bij maatwerk steeds om ‘voor Sinterklaas spelen’?
Kristel Weerdesteijn pleit in haar recente proefschrift voor meer ruimte om rekening te houden met individuele verschillen. Ze signaleert dat het wettelijk kader rond arbeidsongeschiktheid – gebaseerd op het biomedisch model – te weinig ruimte biedt om rekening te houden met psychosociale factoren tijdens de beoordeling van de functionele mogelijkheden van een klant, alsook tijdens de begeleiding en ondersteuning bij re-integratie.
Uit haar onderzoek en dat van anderen blijkt dat juist ook psychosociale factoren ertoe doen. Zij pleit er daarom voor om het beleid en de kaders van het Nederlandse sociale zekerheidssysteem om te zetten naar een meer biopsychosociaal model.
Dit bredere kader biedt meer ruimte om rekening te houden met betekenisvolle verschillen. Zonder voor Sinterklaas te spelen, zou ik denken.
De verzekeringsgeneeskundige beoordeling wordt er niet eenvoudiger door. Om Rob Kok voor te zijn – reden om deze taak aan een verzekeringsarts toe te vertrouwen. ?
Voortreffelijke column. Wat is die menselijke maat?? Het toekennen van een uitkering geeft niet alleen soms een stigma, maar kan grote betekenis is hebben voor het gaan missen van structuur, zingeving, persoonlijke groei en afleiding, die zeker ook bij patiënten met een aandoening sterk negatief kan werken op de klachten beleving. Lees er de artikelen van o.a Kristina Andersson maar eens op na. Ook de richtlijn ernstige psychische stoornissen en werk laat zien dat juist het behoud van arbeid een cruciale factor is. Bizar dat juist door het tekort aan verzekeringsartsen en bedrijfsartsen die roep om wat soepeler te beoordelen beoordelen juist managerial wordt aangemoedigd. Dan zijn immers de cijfers weer wat beter en komen we uiteindelijk weer in een lubberiaanse situatie terecht zoals inde jaren 80. Dat moeten we toch niet willen
Prachtig hoofdredactioneel Wim. En wat mij betreft een indirect pleidooi om de poortwachtersrol van de verzekeringsarts te behouden die in deze tijden van schaarste sterk onder druk staat. Het is niet moeilijk om uitkeringen uit te delen inderdaad en voor je het weet zijn we weer in de jaren 80 beland met elkaar, waar we de grens van 1 miljoen arbeidsongeschikten haalden en premier Lubbers de legendarische woorden sprak ” Nederland is ziek”. De WvP was niet voor niets een antwoord op de “falende” WAO. Laat de WIA niet nu ook falen is mijn oproep daarom.