Artikel bewaren

Je hebt een account nodig om artikelen in je profiel op te slaan

Login of Maak een account aan
Reacties0

Neem vaders serieus. Laten we anders kijken naar hun rollen

Dr. Stéfanie André
Vaderschap is in transitie. Waar vroeger van mannen enkel verwacht werd dat zij het brood op de plank brachten, is het tegenwoordig ook de bedoeling dat ze een (ver)zorgende rol op zich nemen. Dit maakt het nodig om ook op een andere manier naar vaders te kijken en vaders serieus te nemen in de verschillende rollen die zij hebben en (willen) combineren.
Tegenwoordig is het ook de bedoeling dat vaders een (ver)zorgende rol op zich nemen. (Syda Productions/AdobeStock)
Waar vroeger het kostwinnerschap de belangrijkste rol voor mannen en vaders was, is het vaderschap al enkele decennia aan het veranderen. Uit de Emancipatiemonitor1 blijkt dat ouders steeds meer streven naar gelijke verdeling van werkuren en zorgtaken. 44 procent van de vaders en moeders wil dat deze gelijk verdeeld zijn, in de praktijk lukt het echter maar 16 procent van de Nederlandse stellen om dit te bereiken. Het verschil blijft vooral bestaan doordat vaders meer uren werken dan moeders en minder doordat vaders minder uren zorgen dan moeders. Dit wordt ook in andere landen gevonden.2 De vraag dient zich dus aan hoe het komt dat vaders (en moeders) wel een gelijke verdeling willen, maar dit niet lukt. Een van de aspecten die ik hierbij onderzoek is hoe vaders hun eigen rol als vader en werknemer zien en hoe organisaties aankijken tegen vaders. Dit laat ik zien aan de hand van twee voorbeelden, bedenk bij uzelf, gaan deze over een man of over een vrouw?
  • Een medewerker geeft aan in de toekomst graag parttime te kunnen werken als er kinderen komen. Hen krijgt het advies vanuit collega’s om daar vooral niet over te praten, omdat dit wordt gezien als een gebrek aan motivatie en ambitie.
  • Een fulltime werkende medewerker met drie kinderen heeft een hersenschudding en is minder inzetbaar. Hen krijgt te horen dat het misschien maar goed is, want anders had hen vast een burn-out opgelopen, een carrière is namelijk moeilijk te verenigen met de zorgtaken die bij een gezin horen.
Ik heb deze reacties in de voorbeelden genderneutraal gemaakt. Het maakt namelijk uit hoe ‘normaal’ je de reactie beschouwt of het voor een man of een vrouw is. Onze ideeën over gender worden gevoed door stereotypen. Stereotypen zijn vaststaande verwachtingen die ons in het dagelijks leven helpen om beslissingen te maken en zaken te duiden, maar die ook onze blik kunnen beperken. Ook organisaties zijn over het algemeen niet genderneutraal3. Het meeste onderzoek naar zogenaamde gendered organisaties laat zien dat deze organisaties een negatief effect hebben op de carrières van vrouwen, omdat er van ze verwacht wordt minder ambitieus en productief te zijn dan mannen. Dit komt omdat vrouwen bij voorbaat afwijken van het idee van de ‘ideale werknemer’, deze ideal worker-norm houdt in dat de ideale werknemer loyaal, altijd beschikbaar en hardwerkend is en het werk altijd boven het persoonlijke stelt.
Door te investeren in vaders,
investeren we ook in moeders

Meer dan werknemer

Mannen die graag minder uren willen werken of op een andere manier hun zorgende rol willen invullen, wijken nog sterker dan moeders af van deze norm.4 Dit betekent eigenlijk dat we vaders en het vaderschap niet serieus genoeg nemen. Zowel een aanzienlijk deel van de vaders, als de overheid in haar emancipatiebeleid, leggen de nadruk op de meerdere rollen die vaders hebben. Organisaties doen er dan ook goed aan om vaders te accommoderen in het combineren van deze rollen. Er zijn hierbij drie principes die, mijns inziens, nastrevenswaardig zijn:

1. Erken diversiteit onder mannen en vaders in hun werk-zorgambitie en geef ruimte aan elk type man in de organisatie4, dit kan bijvoorbeeld door meer ruimte te geven aan het vaderschap in jaargesprekken.

2. Zet in op verplicht en doorbetaald geboorteverlof en ouderschapsverlof van vaders5 van minstens zes weken. Kinderen krijgen is een life event en vaders met jonge kinderen zijn door het slaapgebrek gemiddeld genomen minder productief. Dit helpt ook bij de beeldvorming, als organisatie nemen we vaders serieus. Hierdoor wordt het makkelijker voor mannen om niet alleen hun werk, maar ook hun zorgambitie te uitten.

3. Investeer in positieve sociale netwerken voor vaders5 en het uitwisselen van ervaringen. Maar ook het zichtbaar maken van vaderschap binnen een organisatie heeft een positief effect op de gezondheid, productiviteit en werk-privébalans van vaders.6

Deze punten verdienen ook aandacht bij adviseurs van werknemers en organisaties, zoals de bedrijfsarts. Vraag ook bij mannen door of er zorgtaken zijn die hun werk en gezondheid beïnvloeden (zoals voor kinderen of mantelzorg) en pleit er in de organisatie voor ruimte te maken voor deze zorgtaken.

Vaders zijn belangrijk. De verwachting is dan ook dat het investeren in een positieve organisatiecultuur rondom vaderschap leidt tot gezondere, gelukkigere en productievere werknemers.

Door te investeren in vaders, investeren we ook in moeders, omdat dit een belangrijke stap kan zijn naar meer gelijkheid in werk en zorg en een verandering in de ideeën die wij hebben over hoe vaders en moeders, mannen en vrouwen zich zouden moeten gedragen.
Deze publicatie is onderdeel van het project ‘Hoe vaders werk en zorg combineren’ gefinancierd door de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO), project VI.Veni.211S.046 van het NWO-talentprogramma VENI 2021.

Referenties

1. SCP (2020). Emancipatiemonitor 2020: Wie zorgt er voor de kinderen? Retrieved from digitaal.scp.nl/emancipatiemonitor2020/wie-zorgt-er-voor-de-kinderen

2. Bijvoorbeeld: Maume DJ, (2016). Can men make time for family? Paid work, care work, work-family reconciliation policies, and gender equality. Social Currents, 3(1), 43-63.

3. Acker J, (1990). Hierarchies, jobs, bodies: A theory of gendered organizations. Gender & Society, 4(2), 139-158

4. GrauGrau M, André S, (Forthcoming). Engaged fathers: Towards a fatherhood premium or penalty? In: Maintaining a healthy, sustainable work-life balance throughout the life course: An interdisciplinary path to a better future. Kruyen P, André S & Van der Heijden B. New horizons in management series. Edward Elgar.

5. Bowles HR, Kotelchuck M & Grau-Grau M, (2022). Reducing barriers to engaged fatherhood: Three principles for promoting gender equity in parenting. In: Grau-Grau M, Las Heras M & Bowles HR (eds), Engaged fatherhood for men, families and gender equality. Healthcare, social policy, and work perspectives (pp. 299-325). Cham, Switzerland: Springer. doi.org/10.1007/978-3-030-75645-1_17

6. Yogman MW, Eppel AM (2022). The role of fathers in child and family health. In: Grau-Grau M, Las Heras Maestro M, Bowles HR (eds). Engaged fatherhood for men, families and gender equality. Contributions to management science. Springer, Cham. doi.org/10.1007/978-3-030-75645-1_2

 

▶ Stéfanie André is beleidssocioloog en als universitair docent verbonden aan de afdeling Bestuurskunde van de Radboud Universiteit, daar onderzoekt zij (on)bedoelde effecten van beleid en leidt samen met Peter Kruyen het Radboud WORKLIFE consortium, Nijmegen

stefanie.andre@ru.nl

Disclaimer
Dit artikel presenteert een binaire manier van spreken over gender, overal waar vader staat kan ook worden gelezen ‘iedereen die zich als niet-biologische moeder of niet-biologische vader identificeert’.

Geef je reactie

Om te kunnen reageren moet je ingelogd zijn. Heb je nog geen
account, maak dan hieronder een account aan.
Lees ook de spelregels.