Donderdag 16 januari 2025 vond op Tilburg University het symposium ‘Neurodiversiteit: het nieuwe normaal' plaats. Dagvoorzitter Filemon Wesselink opende het symposium met de vraag: Wat is er nodig om neurodivergente werknemers beter te laten floreren in de werkomgeving? Met de term ‘het nieuwe normaal' wordt bedoeld dat iedereen verschillend is en dat verschillende mensen soms verschillende behoeftes hebben om te kunnen floreren in de werkomgeving.
Autisme
Prof. dr. Evelien Brouwers startte met het openheidsdilemma: moet je in de werkomgeving nu wel of niet vertellen dat je wel of niet ‘iets’ hebt? Mooie tips die Evelien meegaf voor mensen met autisme en het vinden/houden van een leuke baan betreffen het vergroten van zelfinzicht en zelfkennis, zoeken naar een omgeving waar je leuk werk mag doen en waar mensen aardig tegen je zijn, en het regelen van coaching om te werken aan zelfkennis, zelfvertrouwen en hulp bij sollicitaties. Denk vooral goed na over wat je zelf over autisme in de werkomgeving zegt!
Hoogbegaafdheid
Drs. Patricia van Casteren sprak over hoogbegaafdheid: ‘Slim zijn’ lijkt een voordeel op de arbeidsmarkt, maar in de praktijk pakt dit niet altijd zo uit. Hoogbegaafden neigen bepaalde trekken te onderdrukken in de werksituatie en er zijn diverse redenen om wel of niet open te zijn over hoogbegaafdheid op het werk. Steun van de leidinggevenden is essentieel.
Dyslexie
Volgens drs. Joost de Beer is dyslexie een levenslange conditie, vaak vastgesteld op de basisschool waar men met 1-0 achterstand start: een kiem tot stigmatisering en ‘toxisch leren’. Het neurotypische brein bij dyslexie is sterk in verbale en visuele skills (beelddenkers), maar minder bedreven in werkgeheugen en snelheid van informatieverwerking. In het ICF-model springen denkfuncties en visueel ‘out-of-the-box’ denken er positief uit. Anderzijds zijn onzekere gevoelens, schaamte en moeite met organiseren, plannen, lezen en schrijven negatieve factoren.
Positieve kanten van ADHD
Drs. Lessa Schippers schetste dat de context bij ADHD belangrijk is. Gaat het om bijvoorbeeld impulsiviteit, hyperactiviteit of aandacht/concentratie? In werk kan men moeite hebben met behouden van aandacht op een taak, multitasken, plannen en organiseren. De nadruk ligt eigenlijk altijd op de negatieve aspecten, maar er is nooit goed gekeken naar de positieve kanten van ADHD. Het promotieonderzoek van Schippers moet meer inzicht geven en stigma verminderen.
Neurodiverse medewerkers als voordeel in organisaties
Prof. dr. Marianne van Woerkom en dr. Amber Kersten spraken over de labelingtheorie: als je mensen negatief labelt heeft dat een negatief effect op eigenwaarde en functioneren. Aan de andere kant staat de ‘optimal distinctiveness theory’ waarbij iemand er enerzijds bij wil horen, maar aan de andere kant wil laten zien dat hij/zij uniek is. Als een werknemer op het gemak is dan ligt de nadruk op iemands talenten, en als men minder op het gemak is op ‘erbij willen horen’. Als organisaties uitdragen dat unieke sterke punten waardevol zijn dan versterkt dat het gevoel dat iemand erbij hoort.
Paneldiscussie
Dr. Hanneke Kerkhof, bedrijfsarts, ziet veel mensen met psychische klachten in langdurig verzuim: een groep met oververtegenwoordiging van mensen met een neurodivergent brein. Vroeger werd er geen label gegeven dus veel mensen lopen rond ‘zonder label van vroeger uit’, maar dan is niet altijd duidelijk wat nodig is in werk. Met een label is het makkelijker om iemand in zijn/haar kracht te zetten. Hans van de Velde gaf mee dat men in coaching leert om dingen op een positieve manier uit te leggen, en disclosure te geven over ‘eigenschappen’ maar niet over ‘labels’.
Moniek van Zitteren is verzekeringsarts/medisch adviseur bij a.s.r. en redactielid TBV, Utrecht. Contact: tbv.vanzitteren@gmail.com
