Met het Nationaal Preventieakkoord maakt het ministerie van Volksgezondheid Welzijn en Sport zich hard voor de preventie van drie belangrijke volksgezondheidsthema’s: roken, alcohol en bewegen. Rond ieder thema is een zogenaamde tafel ingericht, met naast de overheid diverse andere maatschappelijke organisaties. Bij de Rooktafel ziet de NVAB een belangrijke rol voor de bedrijfsarts.

In het preventieakkoord over roken ligt het accent op vier aandachtspunten

Hiermee is het de bedoeling het aantal jongeren dat start met roken in 2020 terug te brengen naar 40 per dag. In datzelfde jaar wordt gestreefd naar meer rookvrije omgevingen (voor kinderen en jongeren), een dalende trend van het aantal volwassen rokers en naar aanzienlijk meer bedrijven met een rookvrijbeleid.

De ambitie is dat in 2040 alle organisaties rookvrij zijn. Dit betekent dat bedrijven en instellingen roken binnen de gebouwen en op het terrein van de organisatie niet toestaan. Dus ook geen rookabri op het terrein. Deze ambitie roept om actie en inzet van de bedrijfsarts. Rokers ontwikkelen meer en eerder chronische ziekten, meer verzuim en hebben een lagere productiviteit door het rookgedrag. Daar komt bij dat het risico en de schade van beroepsgebonden longaandoeningen door roken ook vergroot. Zo zou onder patiënten met COPD in ongeveer 14% van de gevallen de aandoening ook door het werk ontstaan. In de kernwaarden van de bedrijfsarts staat beschreven dat de gezondheid van de werknemer voorop staat, zowel preventief als curatief. De strijd tegen roken en beroepslongaandoeningen sluit daar naadloos op aan. Met het project Rookvrije Organisatie gaat de NVAB bedrijfsartsen faciliteren om stoppen met roken actief en veelvuldig aan te kaarten in bedrijven en bij werknemers. Het is een goed moment, nu bij organisaties de steun groeit om voor een rookvrije omgeving te zorgen.

Voor 2020 en 2021 zijn doelen bepaald met bedrijven, topsectoren en de bedrijfsartsen (NVAB). Dit zijn:

De overheid neemt vast een voorschot op 2040 door te beloven dat in 2021 alle rijkskantoren rookvrij zijn. Ook in de zorg gaat het hard: alle verslavingsinstellingen willen in 2020 rookvrij zijn en in 2025 alle ggz-instellingen en ziekenhuizen.

Niet-roken is de nieuwe norm. Bedrijfsartsen kunnen deze bij werknemers en bedrijven ondersteunen met gerichte acties. Door in ieder contact roken, of beter, niet (meer) roken mee te nemen en de werkende te stimuleren tot de nodige gedragsverandering. In het bijzonder besteedt de bedrijfsarts aandacht aan de stapeling van risico’s van roken en factoren in de werkomgeving die beroepslongaandoeningen kunnen ontwikkelen. Werkgevers kunnen zij adviseren en ondersteunen bij de ontwikkeling tot een rookvrije organisatie.

Maar dat is de theorie. Want hoe breng je roken effectief ter sprake bij iemand die (nog) niet wil stoppen. Of waar de primaire hulpvraag alle aandacht opeist? En hoe help je werkgevers die zelf nog niet overwegen een rookvrije organisatie te worden? Hoezeer iedereen ook weet dat roken moet stoppen, het is vanwege de verslaving heel lastig om mensen daartoe te bewegen. Toch is er in Nederland al veel gaande op dit gebied, van organisaties die rookvrij worden tot verzekeraars die stopondersteuning vergoeden. Tot 2004 was het heel gebruikelijk dat er in restaurants en cafés werd gerookt. Dat is nog maar zestien jaar geleden, terwijl het inmiddels op zoveel plaatsen zelfs ondenkbaar is dat iemand er rookt. En vanaf april dit jaar zijn rookruimtes in de horeca ook niet meer toegestaan. Vanaf 2022 verdwijnen ook rookruimtes in openbare gebouwen, bij overheidsinstellingen en in het bedrijfsleven. Je hebt dus stevige wind in de rug om organisaties te adviseren rookvrij te worden en werknemers daarbij te helpen.

De NVAB biedt bedrijfsartsen graag de benodigde middelen, tips en tools om aandacht voor niet-roken in de praktijk vorm te kunnen geven. Daarvoor is het project Rookvrije Organisatie. In december en januari is met een enquête aan de NVAB-leden gevraagd hoe het nu in de praktijk gaat. Met de resultaten gaan we zorgen dat bedrijfsartsen goede wapens krijgen in de strijd tegen roken en beroepslongaandoeningen. Denk aan meer informatie over de relatie tussen roken en beroepsgebonden longaandoeningen, kennis en training over motiveren en bewezen interventiemogelijkheden en welke aanpakken er zijn om bedrijven te adviseren. Uit de enquête blijkt gelukkig dat bedrijfsartsen al vaak vragen naar de rookgewoonten en ook dat er regelmatig wordt verwezen voor interventies. Dit zo makkelijk en overzichtelijk mogelijk maken met een praktische toolkit is een van de verwachte uitkomsten van het project. Wilt u morgen al iets kunnen doen? Kijk dan eens op www.nederlandstopt.nu, of apps zoals Stoptober of Quit Now of collectieve mogelijkheden voor de organisatie zoals Allen Carr, Sine Fuma of Ik stop ermee. Of vraag vanaf morgen naar de rookgewoonten van je gesprekspartner. Dat alleen kan al verschil maken.

Bedrijfsartsen kregen eerder al de kans om een kantelpunt te bewerkstelligen in ernstige volksgezondheidsproblematiek. In de jaren 70 van de vorige eeuw speelden bedrijfsartsen een belangrijke rol in het COPIH-programma bij het terugdringen van de toenmalige welvaartsziekte nummer één: ischemische hartziekten. Met een goed opgezet programma en bijdragen van vele bedrijfsgezondheidsdiensten hebben bedrijfsartsen het voortouw gehad in terugdringen van deze ziekten. Het heeft het imago en de kwaliteit van de bedrijfsgezondheidszorg een enorme boost gegeven. Van dit goede voorbeeld nemen we bij de Rookvrije Organisaties de lessen mee.

Organisaties gaan de komende jaren uit deze tafel veel aanwijzingen, tips en motivatie krijgen. Wat gebeurt er al?

Bij het vormgeven van het rookvrijbeleid kan de organisatie ook advies aan u, de bedrijfsarts, vragen. Vanuit het project Rookvrije Organisatie krijgt u kennis, tips en tools die u bij dat advies kunt gebruiken en kijk alvast naar wat her en der op de plank ligt.