Als persoon was Esther iemand met een geringe zelfwaardering, die conflictmijdend was en het andere mensen graag naar de zin wilde maken. Ze kon slecht voor zichzelf opkomen en stelde zeer hoge eisen aan haar functioneren. Na enkele gesprekken met haar huisarts werd ze voor behandeling verwezen naar een psycholoog. Vanwege haar sombere stemming werd haar een antidepressivum voorgeschreven. De ingezette behandeling bleek niet succesvol en op advies van de psycholoog werd ze voor een meer intensieve behandeling verwezen naar het Universitair Centrum Psychiatrie van het UMCG. Na de nodige verwijzingen, doorverwijzingen en wachttijden startte zij bijna een jaar later met een inzichtgevende deeltijdbehandeling. Deze is bedoeld voor volwassenen die op meerdere leefgebieden zijn vastgelopen (sociale contacten, relaties, werk en/of opleiding), waarbij veelal sprake is van diffuse en heterogene psychopathologie, die niet te vatten is in één of enkele duidelijke diagnoses of DSM-classificaties. Het doel van de behandeling is klachtvermindering en verbetering van het sociaal-maatschappelijke functioneren door middel van vergroten van zelfinzicht en aanleren van alternatieve coping- en gedragspatronen.4 De behandeling is multidisciplinair opgezet en cognitief gedragstherapeutisch georiënteerd met enkele groepsdynamische psychotherapeutische onderdelen. De behandelduur is 3 dagen per week gedurende maximaal 6 maanden, met iedere 6 weken een tussentijdse evaluatie.

Esther schaamde zich dat zij niet goed kon functioneren, ze voelde dit als enorm falen en durfde haar sociale omgeving nauwelijks te vertellen dat zij in behandeling was. Zij wilde het liefst dat alles zo snel mogelijk weer normaal zou worden zodat zij weer aan het werk kon. Het kostte haar dan ook enige moeite te accepteren dat de behandelaren haar bij de start van de behandeling adviseerden vooreerst helemaal niet te denken aan re-integratie in werk, ook niet op therapeutische basis.

Esther was afkomstig uit een gereformeerd gezin met 5 kinderen en ze keek met tevredenheid op haar jeugd terug. Ze werd nogal (over)beschermd opgevoed. Tijdens de basisschool had ze enige moeite om goed mee te komen, maar met steun van haar omgeving lukte dat. Dat maakte haar wel onzeker, een onzekerheid die ze heeft gehouden. Zij volgde na de mavo de kleuterkweekschool en daarna een vervolgopleiding om ook les te kunnen geven aan de basisschool. Na haar opleiding is zij meteen gaan werken en ze heeft zich nooit ziekgemeld. Het werken met kinderen en het overdragen van kennis inspireert haar. Ze is 24 jaar gehuwd en heeft 3 kinderen gekregen, die inmiddels allen uitwonend zijn. Het contact met haar man en kinderen noemt zij goed. Zij was erg tevreden over haar werksituatie, waar ze al jaren met de nodige passie les gaf aan kinderen van groep 3. Ze was lichamelijk gezond; al had ze weliswaar een slechte conditie.

In de diagnostiekfase werd geconcludeerd dat er naast forse burn-outproblematiek sprake was van een depressie en een obsessief compulsieve persoonlijkheidsstoornis.

Bij aanvang van de behandeling stelde Esther zich nogal dienstverlenend op naar de overige groepsleden en liet ze weinig van haar eigen zielenroerselen zien. Gaandeweg lukte haar dat niet meer en kreeg zij meer zicht op haar manier van functioneren en ontwikkelde zij een aantal vaardigheden die haar weerbaarder maakten. Zo leerde zij beter te luisteren naar haar eigen lichaam en signalen van overbelasting serieus te nemen, om zaken te delegeren en haar privésituatie belangrijker te gaan vinden. Zij cijferde zichzelf minder weg voor anderen, werd losser en kon beter relativeren. Tegen het einde van de behandeling werd aandacht besteed aan het re-integreren in werk. Omdat dit voor haar een precaire zaak was, met de nodige onzekerheden en moeite om niet te vervallen in haar oude manier van dienstverlenend en zelfopofferend functioneren, werd ze aangemeld voor een gespecialiseerd deeltijdprogramma voor mensen met een ernstige vorm van arbeidsgerelateerde problematiek, veelal burn-out.5

Omdat Esther al zo lang uit het werk was voordat zij aan de behandeling begon, had de bedrijfsarts haar de optie van ‘re-integratie tweede spoor’ voorgehouden. Evenwel bleek dat zij nog met zoveel passie en genoegen over haar werk kon spreken dat ingezet werd op re-integratie in haar oude werk. In overleg met bedrijfsarts en werkgever begon zij zeer geleidelijk aan met re-integreren (twee keer 2 uur per week), waarbij ze de gelegenheid kreeg te oefenen met het stellen van grenzen; zij had namelijk de neiging langer door te gaan en niet op tijd naar huis te gaan.

Ze ging werken in een combinatieklas en dit viel haar erg tegen. Ze had het gevoel in een rijdende trein te stappen waarvan ze het tempo niet kon bijbenen. Ze stelde weer zeer hoge eisen aan haar eigen functioneren. Bovendien waren er gedurende bijna twee jaar afwezigheid veel zaken veranderd, waarvan zij niet op de hoogte was en die zij zich naar haar idee niet snel genoeg eigen kon maken. Zo zaten er niet alleen twee verschillende groepen in de klas, maar ook een aantal zorgkinderen die een speciale benadering vroegen. Dit alles vloog haar aan en omdat ze nog oriënterende gesprekken had voor het volgen van re-integratie tweede spoor besloot ze in een emotioneel weekend te stoppen met haar werk en zich te richten op ander werk. Wat haar eveneens benauwde was de aanstaande WIA-beoordeling.

Het tweede spoor leek de behandelaren geen goed idee vanuit de overweging dat Esther zichzelf in iedere werksituatie zou meenemen en haar probleem meer bij haar opvattingen en manier van functioneren gezocht kon worden dan bij een werksituatie. Zij liet zich met enige moeite overtuigen dat zij zichzelf overal zou tegenkomen. Opvallend daarbij was dat zij veel oog had voor de situatie van haar werkgever die een werknemer geruime tijd had moeten missen en voor wie de WIA een goed moment zou kunnen zijn om uit elkaar te gaan. Ze had sterk het idee dat zij weer helemaal beter moest zijn en volledig op loonwaarde moest werken voor de twee jaar in de ziektewet om waren. Dat leidde tot een soort anticipatieangst die haar werkhervatting fors onder druk zette. Op dat moment had ze geen oog voor de stijgende lijn die in haar functioneren zeker werd waargenomen.

De verwarring die optrad door de keuze tussen twee trajecten, terugkeer in eigen werk of in een tweede spoor, dreigde het herstel ernstig te belemmeren. De bedrijfsarts stond voor de keuze om de behandelaren te volgen of het wetgevend kader. Zij koos voor het advies van de behandelaars.

In de behandeling leerde Esther haar energie te verdelen tussen werk, privésituatie en manieren om te ontspannen. Het loslaten van de controle en geloof krijgen in eigen kunnen bleef aanvankelijk een broos gebeuren. Het leren goed voor zichzelf te zorgen was zeker nog geen automatisme voor haar geworden. Na deze ‘crisis’ ging zij door met het zeer geleidelijk aan re-integreren en ze merkte dat dat haar steeds beter afging.