Opzet: Het onderzoek is opgezet als een retrospectieve cohortstudie.

Populatie: Er zijn dossiers geselecteerd door TrackSoftware vanuit arbodienst BakxWagenaar. BakxWagenaar is een arbodienst met ongeveer 450 opdrachtgevers met voornamelijk klanten in de zorg en het onderwijs.

Gegevensverzameling – inclusie en exclusie: Alle dossiers met als primaire CAS-code ‘rouw’ (P610) in de periode 01-01-2018 t/m 31-05-2020 zijn geïncludeerd. Ook dossiers die niet zijn afgesloten worden meegenomen. Dossiers met andere CAS-codes dan P610 zijn niet geïncludeerd in dit onderzoek. Dit om zo min mogelijk dossiers te includeren waarbij naast rouw ook andere ziektebeelden een rol spelen in het verzuim. Om die reden zijn dossiers waarbij CAS-code P610 als tweede verzuimoorzaak vermeld zijn geëxcludeerd. De dossiers zijn anoniem aangeleverd.

Uitkomstvariabele: De primaire uitkomstvariabele is de verzuimduur in dagen en bijbehorende standaarddeviatie (SD). Dataextractie: De volgende gegevens werden geëxtraheerd:

Over de laatste vier determinanten werd geen of slechts sporadisch een opmerking teruggevonden in de dossiers. Deze vier variabelen vervielen daarom bij nader inzien. Ook werden enkele oorspronkelijke antwoordcategorieën vanwege de kleine aantallen (indien n<9) samengevoegd tot één antwoordcategorie of dummy variabele.

De gecodeerde gegevens zijn geanalyseerd met softwareprogramma Excel (versie 2014). De verzuimduur werd berekend door de datum van ziekmelding af te trekken van de datum van hersteldmelding. Om te bepalen of er een verband is tussen de verschillende determinanten en de duur van het ziekteverzuim zijn respectievelijk univariate en multivariate lineaire regressieanalyses uitgevoerd. Uitkomstmaten zijn de regressie-coëfficiënt (b), het betrouwbaarheidsinterval (CI) en de p-waarde. Voor de univariate en multivariate regressie-analyses is gewerkt met zogenaamde ‘dummy variabelen’. Wanneer bij de univariate regressie-analyses p<0.05 werd gevonden, zijn deze categorieën meegenomen in de multivariate regressie-analyse.

Er werden 78 dossiers geëxtraheerd. Vier dossiers werden geëxcludeerd omdat de CAS-code niet werd gebruikt voor verlies van een dierbare, maar verlies van mogelijkheden (3 dossiers) of er helemaal geen informatie in het dossier was opgenomen (1 dossier). Van de geïncludeerde dossiers is 82 procent vrouw. De gemiddelde leeftijd op de eerste ziektedag is 45 jaar. Het verlies ging bij 38 procent om één van beide ouders en in 32 procent om de partner (zie tabel 1). De gemiddelde verzuimduur van alle dossiers is 197 dagen (SD 155 dagen) (zie tabel 1).

In de univariate analyses werd een significant verschil in verzuimduur gevonden bij de volgende variabelen (zie tabel 1): Omstandigheden rond overlijden. Bij overlijden na een ziekbed is de verzuimduur korter dan wanneer het overlijden plotseling is (b -101, CI: -170 tot -33, p=0,0043). Wanneer het overlijden één van beide oudersbetreft is de verzuimduur korter dan wanneer de relatie tot overledenen anders is (b 90, CI 18 tot 161, p=0,014).

Wanneer professionele ondersteuning wordt ingezet is de verzuimduur langer dan wanneer geen professionele ondersteuning wordt ingezet of de professionele ondersteuning niet in het dossier is beschreven (b -91, CI -170 tot -13, p=0,023). Wanneer de aard van de ondersteuning op het werk als ‘anders’ gecategoriseerd is, is de verzuimduur langer dan wanneer dit niet als anders is gecategoriseerd. Als ‘anders’ worden in de dossiers veel verschillende zaken genoemd. Opvallend is dat naast bijzondere situaties (zoals vaak met de dood geconfronteerd worden op het werk), de algehele sfeer op het werk en een niet goed passende functie factoren zijn die worden genoemd in 9 van de 19 dossiers (b -121, CI -199 tot -44, p=0,0027). Wanneer de aard van de ondersteuning op het werk niet omschreven werd in het dossier, is de verzuimduur korter dan wanneer de ondersteuning op enigerlei wijze wel werd omschreven (i.c. rest categorie) (b 95, CI 21 tot 170, p=0,013). Wanneer er sprake is van een contract voor ≥24 uur/week is de verzuimduur langer dan wanneer het een contract <24 uur betreft of dat het aantal uren van het contract niet is beschreven (b -82, CI -151 tot -12, p=0,022). Na de multivariate analyse van bovenstaande variabelen bleven alleen de volgende drie variabelen significant verschillend: Ondersteuning professioneel (b -73, CI -144 tot -2, p=0,044), aard ondersteuning werk ‘anders’ (b -79, CI -158 tot 0, p=0,049), en de contract uren ≥24 uur (b -69, CI -133 tot -4, p=0,038). De richting van de verschillen in verzuimduur bleven hetzelfde als in de univariate analyses (zie tabel 1).

Er wordt een gemiddelde verzuimduur gevonden van 197 dagen (SD 155 dagen). In 2019 was de gemiddelde verzuimduur door psychische klachten in Nederland 83 dagen.4 De gemiddelde verzuimduur bij rouw lijkt langer dan de gemiddelde verzuimduur bij psychische klachten. Een soortgelijke verzuimduur wordt ook gevonden door Arboned (gemiddeld 170 dagen).5 Uit een enquête van Landelijk Steunpunt Verlies blijkt dat een werknemer na overlijden van kind, partner of ouder gemiddeld 143 dagen niet werkt. Wanneer sprake is van gecompliceerde rouw is de verzuimduur langer.6

De verzuimduur gevonden in dit onderzoek is dus langer dan de gemiddelde verzuimduur in andere onderzoeken. Mogelijke verklaring hiervoor is dat in dit onderzoek alleen dossiers zijn meegenomen waarbij een consult bij de bedrijfsarts heeft plaatsgevonden.

Alleen dossiers met CAS-code P610 zijn meegenomen in dit onderzoek. Wanneer sprake is van gecompliceerde rouw of psychische klachten bij rouw is door de bedrijfsartsen mogelijk gekozen voor een andere CAS-code. Hoewel niet meegenomen in dit onderzoek, is het wel van belang dat de bedrijfsarts alert blijft op aanwezigheid van andere ziektebeelden. In dit onderzoek is gekeken naar de invloed van ‘opeenstapeling van factoren’, waar geen significant verschil werd gevonden in verzuimduur. Er is niet dieper ingegaan op (medische) multiproblematiek en de behandeling hiervan. Ook is in dit onderzoek niet gekeken naar terugval na volledige werkhervatting. In de literatuur wordt wel beschreven dat dit voorkomt: ‘eenmaal aan het werk, meldt 40 procent zich na kortere of langere tijd weer ziek als gevolg van (onverwerkte) rouw.’2

De drie factoren die geassocieerd zijn met langduriger verzuim door rouw zijn respectievelijk inzet van aanvullende professionele hulp voor de nabestaande, als er sprake is van een bijzondere situatie op het werk en wanneer de nabestaande een arbeidscontract heeft van 24 uur of meer per week. Voor de andere onderzochte factoren werd geen verband gevonden.

Wanneer professionele ondersteuning wordt ingezet, is de verzuimduur langer. Dit kan op twee manieren verklaard worden. Ofwel maken de hulpverleners een goede inschatting van de zwaarte van de rouwklachten, waardoor bij werknemers met langduriger rouwklachten vaker professionele hulp wordt ingezet. Een andere verklaring is dat de inzet van professionele hulp één van de oorzaken is voor langer verzuim door rouw. Uit het Panteia-eindrapport ‘re-integratie bij psychische aandoeningen’ komt naar voren dat het vaststellen van de effectiviteit van een psychologische interventie, wanneer re-integratie als uitkomstmaat wordt genomen, moeilijk vast te stellen is. Er zijn maar enkele op dit punt bewezen effectieve psychologische interventiemethoden.7 Er is onderzoek beschikbaar waaruit blijkt dat inzet van een psychologische interventie bij rouw de verzuimduur met gemiddeld 47 dagen zou bekorten.5 Andere cijfers over effectiviteit over psychologische interventies ten aanzien van werkhervatting bij rouw werden niet gevonden.De uitgevoerde analyses wijzen naar een langere verzuimduur wanneer het arbeidscontract een grotere omvang heeft. Een mogelijke verklaring is dat werknemers met een arbeidscontract van minder dan 24 uur per week meer recuperatiemogelijkheden hebben buiten het werk, waardoor werknemers met een kleiner arbeidscontract het werk sneller kunnen hervatten dan werknemers die een groter arbeidscontract hebben.

Wanneer er sprake is van een bijzondere situatie op het werk (zoals in aanraking komen met de dood of een niet goed passende functie) is de verzuimduur langer. In deze gevallen lijkt het waarschijnlijk dat een bijzondere situatie op het werk de re-integratie belemmert waardoor werknemers gemiddeld langer verzuimen dan wanneer van een dergelijke situatie geen sprake is. Vermoed wordt, dat bedrijfsartsen deze factoren ook met opzet hebben beschreven in het dossier omdat zij dit mogelijk als re-integratiebelemmerende factor hebben erkend. Voor de overige onderzochte factoren werd geen significant verschil in de verzuimduur gevonden. Voor sommige factoren kan dit verklaard worden doordat de gezochte factor niet of nauwelijks voorkwam in de dataset, zoals bijvoorbeeld verlies van een kind op de kinderleeftijd. De andere onderzochte factoren blijken minder van invloed op de verzuimduur dan vanuit de literatuur werd verwacht.