Hoe kan de arbeidsarts diabetes mellitus type 2 vroegtijdig opsporen en interveniëren? De Roeck zocht het uit in het kader van onderzoek resulterende in een scriptie arbeidsgeneeskunde begeleid door prof. Lutgart Braeckman (UGent), Sofie Acke (Mensura) en Mathieu Verbrugghe (Mensura).
Ploegenarbeid wordt geassocieerd met heel wat gezondheidsproblemen zoals type 2 diabetes mellitus (T2DM). Eén verklaring hiervoor is dat de verstoring van het dagnachtritme insulineresistentie in de hand kan werken. Leefstijlinterventies kunnen het ontstaan van T2DM voorkomen.
Binnen de Belgische arbeidsgeneeskundige praktijk worden ploegenarbeiders periodiek opgevolgd, waardoor T2DM en pre-diabetes (het stadium voorafgaand aan T2DM) preventief opgespoord kunnen worden en leefstijlmaatregelen kunnen worden voorgesteld. Deze studie had tot doel om: (1) de prevalentie te bepalen van prediabetes en T2DM bij ploegenarbeiders in een volcontinu systeem (afwisselend vroege dienst/late dienst/nachtdienst), (2) het effect van bewegings- en voedingsadvies op het risico op T2DM na te gaan.
Methodologie
Er werd een tweestappenmethode gebruikt voor de vroegtijdige opsporing. Eerst werd het risico op T2DM beoordeeld aan de hand van de FINnish Diabetes RIsk SCore (FINDRISC), een korte vragenlijst om het risico op T2DM en het ontwikkelen hiervan in te schatten. Vervolgens werd, wanneer de FINDRISC-score ≥12 was, de bloedsuikerwaarde (HbA1c) bepaald door middel van een vingerprik.
Hierna volgde de interventie en opvolging van het resultaat ervan. De resultaten werden besproken tijdens een medisch consult met de arbeidsarts en leefstijladviezen werden gegeven.
Na drie maanden werden de werknemers opnieuw uitgenodigd om de evolutie van de FINDRISC-score en het HbA1c te evalueren.
‘Deze pilot-studie geeft handvaten aan arbeidsartsen die aan de slag willen met diabetes’
Resultaten: significante daling FINDRISC-score
-
Prevalentie van pre-diabetes en T2DM bij ploegenarbeiders en niet-ploegwerkers
De responsgraad bedroeg 47 procent (n=417) waarvan 44,6 procent werknemers in ploegendienst. 120 deelnemers scoorden ≥12 op de FINDRISC. Volgens de HbA1c-waarden had 26,7 procent pre-diabetes (waarde 5,6-6,4) en 3,3 procent T2DM (waarde ≥6,5).
Er was een zwak positieve correlatie tussen FINDRISC-score en HbA1c (r=0,29; p=0,003). Er werd geen statistisch verband gevonden tussen ploegenarbeid en FINDRISC (p=0,502, zie figuur 1 hiernaast) en tussen het aantal jaren ploegendienst en de FINDRISC-score (p=0,056).
Figuur 1: verschil in FINDRISC-score volgens shiftwerk (ja/nee).
-
Effect van bewegings- en voedingsadvies op het risico op T2DM
Na de door 23 personen gevolgde interventie, was er een significante daling van de FINDRISC-score (mediaan van 14 naar 12, p=0.010). Er was geen significant verschil voor HbA1c (p=0.252).
Conclusie en implicaties voor de praktijk
Deze pilotstudie geeft handvaten aan arbeidsartsen die aan de slag willen gaan met (pre-)diabetes in de arbeidsgeneeskundige praktijk.
(Pre-)diabetes kan vrij eenvoudig vroegtijdig opgespoord worden via de tweestappenmethode. De kleine steekproef maakt dat de resultaten met de nodige omzichtigheid geïnterpreteerd dienen te worden.
Een verdere opvolging na opsporing binnen de arbeidsgeneeskundige praktijk kan bij de huisarts of de endocrinoloog.
Lees ook het interview met dr. An De Roeck.
FINDRISC-vragenlijst
De vragenlijst en hoe deze gescoord wordt, is te vinden op de site van de Diabetes Liga in België.
