Bij de werkgevers die landelijk in het nieuws zijn met grensoverschrijdend gedrag werken ook bedrijfsartsen. Toen ik eind 2023 gevraagd werd om hiervoor als bedrijfsarts te komen werken had ik mijn bedenkingen. Ik wil namelijk dat werknemers in een veilige en gezonde omgeving kunnen werken. Ik gaf mijn bedenkingen het voordeel van de twijfel en ben gestart.

Het bespreekbaar maken van menstruatieklachten zoals endometriose wordt door vrouwen nog altijd als taboe ervaren.

Tussen het eerste gepubliceerde artikel van Marije Geukes en de uiteindelijke verdediging verstrijkt ruim twaalf jaar. Dit getuigt van een enorm doorzettingsvermogen om dit onderwerp goed op de agenda te zetten. De maatschappelijke ontwikkelingen tussen 2012 en nu zijn zodanig dat de menopauze en alle klachten die daarmee kunnen samenhangen, steeds meer in de belangstelling staan. Het aantal vrouwen tussen de 40 en 65 jaar op de arbeidsmarkt neemt enorm toe, zodat ook de economische impact van niet goed functioneren door de overgang groter wordt.

Vrouwspecifieke aandoeningen en klachten zijn van alle tijden. Toch blijft de erkenning en wetenschappelijke onderbouwing ervan achter. De artikelen in dit themanummer laten zien hoe groot de impact is en hoezeer een vrouwspecifieke benadering nodig is. Van overgangsklachten tot zwangerschapsdiscriminatie: tijd voor verandering.

De doelgroep is breed - alle zorgverleners in het veld - en de groep auteurs divers, maar overwegend gynaecoloog. Dat is naar mijn mening meteen ook de kracht én zwakte van dit boek.

Het Belgische federale parlement vroeg in april 2023 aan het KCE om de endometriosezorg in België grondig te bestuderen en voorstellen te formuleren voor verbetering.

In de dagelijkse praktijk van bedrijfs- en verzekeringsartsen komen vaak dilemma's voor. Bij de aanvraag van individuele arbeidsongeschiktheidsverzekeringen beoordeelt de medisch adviseur het risico op arbeidsongeschiktheid van de aanvrager op basis van de actuele gezondheid, aanwezige risicofactoren en medische voorgeschiedenis. De balans tussen risicobeoordeling en het voorkomen van discriminatie is cruciaal.

Menstrueren overkomt elke vrouw. Zo kan dit ook vaak gebeuren op de werkvloer. Maar dit betekent niet meteen dat vrouwen er altijd openlijk over kunnen praten. ‘We zijn er nog lang niet.'

Vrouwen ouder dan 50 jaar vormen de snelstgroeiende beroepsgroep.1 Echter, symptomen samenhangend met de menopauze kunnen effect hebben op het ondervinden van belemmeringen bij het uitvoeren van onder meer het werk.

Als vrouwen in loondienst kinderen krijgen kan dat druk geven op de arbeidsrelatie. Naast de tijdelijke afwezigheid vanwege zwangerschaps- en bevallingsverlof kunnen vrouwen te maken krijgen met fysieke beperkingen. Veel vrouwen zijn anders na hun zwangerschap dan daarvoor (moederrol, zorg voor gezin, zwangerschapsgerelateerde klachten, combinatie met werk et cetera) met mogelijke gevolgen voor de werk-privébalans. Bedrijfs- en verzekeringsartsen zien deze veranderingen in hun spreekkamer. In hun oordeel over arbeidsbelastbaarheid moeten ze daarmee rekening houden en preventieve advisering draagt bij aan optimale arbeidsparticipatie.

De balans tussen werk en privé van jonge ouders speelt een belangrijke rol in de groei en ontwikkeling van het kind, vooral in de periode van conceptie tot de tweede verjaardag. Tijdens deze eerste 1000 dagen van het leven van een kind gebeurt er veel. En ook voor (aanstaande) ouders is dit een tijd van grote verandering (zwangerschap, geboorte, weer terug naar werk, gebroken nachten, nieuw ritme).

De arbeidsparticipatie van vrouwen tussen de 45 en 65 jaar is in de afgelopen tien jaar fors toegenomen. Het is daarom niet vreemd dat er steeds meer aandacht is voor de impact van overgangsklachten op werk. Bedrijfsartsen hebben een belangrijke rol als het gaat om herkennen van overgangsklachten en het geven van advies.

Chemische stoffen kunnen schadelijk zijn bij een kinderwens, tijdens de zwangerschap en gedurende de borstvoedingsperiode. In de loop van de afgelopen decennia is steeds meer bekend geworden over de vaak langdurige gevolgen van beroepsmatige blootstelling. Daar kunnen we niet meer omheen. Het toepassen van preventieve maatregelen door bedrijven verloopt echter moeizaam, maar is wel noodzakelijk.

‘Bekkenklachten' of zwangerschapsgerelateerde bekkenpijn (ZGBP) is een veelvoorkomende oorzaak van ziekteverzuim onder vrouwen tijdens de zwangerschap en na de bevalling.1 Hoewel de klachten meestal zelflimiterend zijn, houdt ruim een kwart van de vrouwen aanhoudende klachten.2,3

Er komt een vrouw bij de bedrijfsarts. Ze meldt zich bij je en zegt: ‘Ik ga een ivf-behandeling volgen, maar ik wil niet dat mijn werkgever dat weet en zeker niet mijn collega's'. In de meeste cao's is tegenwoordig geregeld dat er recht is op loondoorbetaling bij verzuim vanwege een infertiliteitsbehandeling. Er zijn bedrijven die dit opgenomen hebben in een zwangerschapsprotocol.

Vrouwen hebben het alleenrecht van de ‘menses' ofwel maandelijkse stonden. Niet hun hele leven. Het betreft alleen de periode tussen ruwweg hun twaalfde en vijftigste levensjaar. Zijn ze in die periode zwanger, dan menstrueren ze niet. Al met al valt het dus wel mee, zou je als man zeggen. Toch valt het vaak nogal tegen.

De multidisciplinaire NVAB-richtlijn Zwangerschap, postpartumperiode en werk werd in 2018 herzien, maar werkhervatting na het doormaken van het HELLP-syndroom werd hierin toen nog niet opgenomen. Dat hiaat is opgevuld met de recent in de richtlijn opgenomen ‘aanbevelingen bij een abnormaal verloop van de belastbaarheid in de postpartumperiode bij aanhoudende klachten na pre-eclampsie (PE) of HELLP-syndroom'.

De perimenopauze is een periode in een vrouwenleven die gepaard kan gaan met verschillende klachten en beperkingen waarvan opvliegers het bekendst zijn. Daarnaast heeft de perimenopauze impact op het lichamelijk en psychisch functioneren gedurende een periode die gemiddeld vijf tot elf jaar kan duren. De aandacht voor de effecten van de overgang nemen toe in de maatschappij omdat in toenemende mate vrouwen in deze leeftijdscategorie blijven werken.

Overgangsklachten beïnvloeden het werkvermogen van vrouwen en worden vaak onderschat. In dit interview gaan we dieper in op het MenoPause Consortium en de duurzame inzetbaarheid van werkende vrouwen.