Het NKAL in Utrecht heeft al twintig jaar een polikliniek voor arbeid en longaandoeningen. Met de recente uitbreiding richt men zich aanvullend ook op lever-, nier- en bloedaandoeningen die door het werken met gevaarlijke stoffen kunnen ontstaan. Patiënten worden in de nieuwe polikliniek onderzocht door een interdisciplinair team (zie kader) waaronder Frits van Rooy, bedrijfsarts en (deeltijd-)hoogleraar Vroegsignalering en Preventie van Beroepsziekten.

Verlengstuk

Remko Houba is voorzitter van het NKAL en werkt daar ook als arbeidshygiënist. Over de oprichting van de Toxpoli zegt hij: ‘er is behoefte aan een tweedelijns verwijsmogelijkheid, om een juiste diagnose te stellen wanneer gevaarlijke stoffen klachten bij werkenden veroorzaken. De Toxpoli is daarmee een vorm van tweedelijns bedrijfsgezondheidszorg voor gevallen waar de bedrijfsarts ondersteuning nodig heeft om de juiste beroepsziekte diagnose te kunnen stellen. Het is ook voor complexe vraagstukken waarbij de expertise van andere disciplines nodig is. De juiste diagnose is erg belangrijk, want als je de relatie tussen het ziektebeeld en de blootstelling kunt aantonen, kun je vervolgens kijken welke preventieve maatregelen nodig zijn.’

Voorbeeld

Als voorbeeld noemt hij een casus van een werknemer met hoge cadmiumconcentraties in het bloed. Wat is hier aan de hand? Wat heeft geleid tot de blootstelling en wat is de gezondheidsimpact ervan? Maar ook: wat moet je doen als je eenmaal zo’n hoge cadmiumwaarde hebt? ‘We proberen de vragen op individueel niveau te beantwoorden. Vervolgens kijk je of het om een geïsoleerd geval gaat, of dat er iets in het bedrijf aan de hand is waardoor het ook op populatieniveau speelt. Eventueel kun je dan opschalen en populatieonderzoek in gang zetten.’

Om te doorgronden wat er aan de hand is, kan ook wetenschappelijk onderzoek nodig zijn. Dat kan bijvoorbeeld via de reeds bestaande samenwerking tussen het NKAL, de Universiteit Utrecht en binnen de in 2021 opgerichte Academische werkplaats Beroepsmatige Blootstellingen. Houba: ‘Zo hebben we in het verleden o.a. onderzoek gedaan op het gebied van longaandoeningen, bijvoorbeeld naar het fenomeen popcornlongen veroorzaakt door diacetyl, een boteraroma smaakstof.’

Herkennen

Door beperkte tijd en aandacht of een gebrek aan specifieke kennis, worden binnen de reguliere (bedrijfs)gezondheidszorg ziektebeelden door blootstelling aan gevaarlijke stoffen niet altijd tijdig herkend, zo stelt het NKAL in een persbericht naar aanleiding van de start van de Toxpoli. De Toxpoli gaat de bedrijfsarts daarbij ondersteunen en helpen. Houba: ‘De Toxpoli kan op individueel en, indien noodzakelijk, op populatieniveau een bijdrage leveren aan de diagnostiek van beroepsziekten als gevolg van gevaarlijke stoffen. Uiteraard altijd weer samen met de bedrijfsgezondheidszorg ter plekke.’ Hoe je de signalering kunt verbeteren is voor Houba duidelijk: ‘Het is met name een taak van de bedrijfsarts en arbeidshygiënist en vloeit voort uit de reguliere bedrijfsgezondheidszorg. De start is altijd een goede RI&E. Als bedrijfsarts is het dan belangrijk om te weten wat de kritische gevaarlijke stoffen zijn en daarmee welke signalen belangrijk zijn om te pikken in een PAGO of bij werknemer op het spreekuur.‘

De Toxpoli verwacht jaarlijks enkele tientallen casussen te behandelen. ‘De omvang is lastig in te schatten, maar feit is dat er veel bedrijven zijn die met gevaarlijke stoffen werken en waar iets gebeurt of kan gebeuren. Het is daarom belangrijk dat er een goede verwijsmogelijkheid is.’ De aantallen op zich zeggen overigens niet veel over impact. ‘De output kan heel groot zijn op het moment dat er iets aan de hand blijkt te zijn dat het individu overstijgt.’

Kijk hier voor meer informatie.