In de rapportage constateert het Capaciteitsorgaan voor de komende jaren een afnemend aanbod van bedrijfsartsen, vooral door pensionering. Hier staat een forse onvervulde vraag tegenover. En die neemt door onder meer langer doorwerken, een diverse beroepsbevolking en grotere kans op ziekte en ongevallen alleen maar verder toe. De conclusie ligt voor de hand: er moeten veel meer bedrijfsartsen worden opgeleid dan nu gebeurt. NVAB-voorzitter Boyd Thijssens: ‘Het pijnlijke is dat deze ontwikkelingen en conclusie identiek zijn aan die van de vorige rapportage uit 2019. Net als de constatering die het rapport eraan toevoegt: van de geadviseerde opleidingsaantallen wordt al jaren veel minder dan 50% gerealiseerd. Waar het advies nu uitkomt op jaarlijks minimaal 258 instromers, lag die in de praktijk de voorbije 3 jaar gemiddeld op 96. Dit kan zo niet doorgaan.’

Financiering door de overheid is urgent

Ook het Capaciteitsorgaan komt in zijn raming tot deze conclusie. En het verbindt er een helder advies aan: volgens de rapportage is financiering van de opleiding door de rijksoverheid urgent. Dat is precies de vinger op de zere plek, zegt Thijssens. ‘In 2019 was de huidige private financiering al een punt van zorg. Inmiddels staat vast dat het een recept is voor rampspoed.’ Het voornaamste knelpunt is dat de opleidingscapaciteit nu afhankelijk is van grote en middelgrote arbodiensten. Veel kleinere arbodiensten en zelfstandige bedrijfsartsen willen wel opleiden, maar kunnen dat financieel niet opbrengen. Tegelijkertijd leidt de afhankelijkheid van de grotere arbodiensten tot onderinvestering. Zij zijn geneigd de baten van een opleidingsplek te onderschatten en vrezen mensen op te leiden voor de concurrent. Thijssens: ‘De Kwaliteitstafel bedrijfs- en verzekeringsgeneeskunde constateerde in 2020 al dat structurele financiering door het Rijk onmisbaar is om in de benodigde capaciteit te voorzien. Het Capaciteitsorgaan sluit zich hier nu dus bij aan.’

Andere initiatieven kunnen het tij niet alleen keren 

Na alles wat er al is gedaan om de instroom te vergroten is een andere conclusie ook niet mogelijk, zegt Thijssens. ‘Er loopt sinds 2016 een campagne met een website, ambassadeurs en online spreekuren, zodat geïnteresseerden laagdrempelig kunnen kennismaken. We maken ons hard voor meer aandacht voor het vak binnen de studie geneeskunde. En we trekken samen op met alle belanghebbenden in de sociale geneeskunde, via de al genoemde Kwaliteitstafel en de campagne De andere dokter. Met deze initiatieven gaan we graag door, want ze helpen: de instroom is merkbaar gestegen. Maar één blik op de cijfers maakt het zonneklaar dat je het gebrek aan structurele financiering zo onmogelijk volledig kunt compenseren.’

Het is inmiddels ruim voorbij twaalven

En dus is het nu ruim voorbij twaalven om die structurele publieke financiering te organiseren. Het advies van de Kwaliteitstafel bepleitte in 2020 een vierjarig noodfonds, een permanent landelijk opleidingsfonds en aansluiting bij de gebruikelijke financieringsstructuur van het ministerie van VWS. Tot nu toe tevergeefs. Thijssens: ‘Met als gevolg dat het tekort aan bedrijfsartsen volgens het Capaciteitsorgaan nu al niet meer binnen 10 jaar te herstellen is. Dan kunnen we met ons allen blijven wachten op een wonder, maar dat is gewoonweg niet te verantwoorden.’