In de column pleit Thijssens voor meer gezamenlijkheid in opleidingen, nascholingen en registraties en gemakkelijkere informatie-uitwisseling tussen aanpalende disciplines. ‘De column was voor ons de inspiratie om dit symposium te organiseren’, vertelt Caroline Horikx, arbeid- en gezondheidspsycholoog en gedragswetenschappelijk docent aan de huisartsenopleiding van de Radboud Universiteit. Ze is medeorganisator van het symposium waarop burn-out(klachten) én interdisciplinaire samenwerking centraal staan.

Complex

Het is een belangrijk onderwerp, want psychisch verzuim is de afgelopen decennia uitgegroeid tot de belangrijkste uitvalreden voor werk. Volgens het ministerie van SZW loopt jaarlijks meer dan miljoen mensen het risico op burn-out(klachten) of een andere (vaak) werkgerelateerde psychische aandoening. ‘Bedrijfsartsen schakelen op zo’n moment vaak de psycholoog arbeid en gezondheid in’, stelt Horikx, die daarbij een kanttekening maakt. ‘Burn-out is een containerbegrip geworden, gelukkig is er steeds meer consensus dat psychische problemen vaak ook een fysieke component hebben. Mensen zijn ook daadwerkelijk lichamelijk uitgeput. Wanneer ik onzeker ben of er ook nog sprake is van een bijkomend en onderliggend somatisch lijden, verwijs ik terug naar de bedrijfsarts of huisarts om dat te checken.’ Het is onder meer vanwege die complexiteit dat zij samenwerking met bedrijfsartsen zo belangrijk vindt. ‘Ik kan als psycholoog die burn-out niet altijd alleen oplossen.’

Pak de telefoon

Ze vindt dat samenwerking een vereiste is om tot een goed eindresultaat te komen. ‘Stel je kent de bedrijfsarts niet en de patiënt krijgt een advies wat je helemaal niet kunt plaatsen. Dan denk je misschien al snel: nou, belachelijk. Zie je dan dit of dat niet? Maar als je elkaar wel kent, weet je vaak ook beter de achtergrond van een vraag of advies. En zo niet: dan pak je de telefoon en heb je even contact. Ook twijfel ik wel eens als ik met een patiënt in de spreekkamer zit. Ben ik niet te bruusk, of juist te voorzichtig? Dan is het fijn wanneer je op zo’n moment met de bedrijfsarts kunt overleggen.’

Lastig

Horikx is al vele jaren gevestigd als arbeid- en gezondheidspsycholoog en heeft daardoor het geluk dat ze goed samenwerkt met een aantal bedrijfsartsen. ‘Maar toen ik startte was het ontzettend lastig om een bedrijfsarts te pakken te krijgen. Je komt dan op zo’n algemeen nummer terecht en hoort dan: de arts is druk en neemt contact met u op.’ Ze heeft daar op zich wel begrip voor. ‘Ik heb maar met een paar bedrijfsartsen te maken, en heb daar goed contact mee. Maar de huisarts of bedrijfsarts heeft met een veel groter aantal professionals te maken. Daardoor wordt het natuurlijk wel lastig om goed bereikbaar te zijn.’

Leuker

Gelukkig ziet ze het speelveld wel veranderen. De nieuwe regeling voor informatie-uitwisseling tussen psychologen en bedrijfsartsen die onlangs tot stand kwam, is een goed voorbeeld. En Thijssens benoemt in zijn column ook heel duidelijk nut en noodzaak van samenwerking. Maar samenwerking is volgens Horikx niet alleen nuttig en noodzakelijk. ‘Het maakt het werk ook veel leuker, interessanter en lichter. Het is voor de patiënt fijn, want het leidt vaak tot een beter resultaat. Maar ik denk dat het voor de betrokken professionals minstens zo belangrijk is. Dat is ook de reden voor het symposium: samenwerking zorgt voor een beter resultaat en voor meer werkplezier.’

Samenwerking maakt het werk ook veel leuker, interessanter en lichter

Bewustwording

Belangrijk is ook een stuk bewustwording. Bedrijfsartsen en psychologen moeten zich afvragen: wat heb ik van de ander nodig om mijn werk goed te kunnen doen. ‘Als ik van de bedrijfsarts of arbodienst standaard vragen krijg, komen er ook standaard antwoorden terug. Hoe fijn is het wanneer de bedrijfsarts specifiek over een bepaald aspect informatie wil hebben? Vaak hebben ze immers al een idee wat er aan de hand is. Het gaat in ons vak altijd om het samenspel tussen werk, privé en persoonlijkheid. Er wordt altijd heel veel nadruk gelegd op persoonlijkheid, maar als het werk giftig is, of niet veilig, is het dweilen met de kraan open.’ Met andere woorden: hoe meer overleg en hoe specifieker de informatie, hoe beter de uitkomst. ‘In de ideale situatie ken ik de bedrijfsarts en heb ik een mobiel nummer of een rechtstreeks mailadres van de bedrijfsarts en de andere Arbo-professionals.’ Alleen dan – zo stelt ze – weet je wie je met welke vragen moet contacten om erachter te komen wat de patiënt nodig heeft. ‘Maar ook om te weten bij wie ik mijn informatie moet afleveren. Uiteindelijk gaat het erom dat ik de telefoon kan pakken of een mail kan schrijven. En andersom, dat zij mij ook direct kunnen bereiken.’

Rol huisarts

De rol van huisartsen bij psychisch verzuim is groot, zo vindt Horikx. ‘Ik geloof dat zo’n veertig procent van de werkenden geen contact of toegang heeft tot de bedrijfsarts. Bijvoorbeeld omdat ze zzp’er zijn, of omdat ze bij een organisatie werken die het niet goed geregeld heeft. De huisarts is daarom toch vaak het eerste aanspreekpunt wanneer er werkgerelateerde psychische problemen zijn. Toch doen we binnen de huisartsenopleiding – als ik heel eerlijk ben – nog maar heel weinig aan werk. Natuurlijk kunnen de studenten via ‘Meet the expert’ college volgen van een bedrijfsarts. Maar dat gaat vooral over wet- en regelgeving en hoe een arbodienst in de praktijk werkt. Wat niet in de opleiding zit is dat werk behalve vervelend, ook herstelbevorderend kan zijn. In de spreekkamer wordt er wel vaak gevraagd naar het soort werk wat iemand doet, maar er is nog te weinig aandacht voor welke invloed dat werk heeft op iemands leven. Het is prettig wanneer de patiënt met de huisarts in gesprek kan gaan over hoe het werk ingevuld kan worden en met de patiënt kan bekijken wat er nog wél mogelijk is.’

Kentering

Als docent gedragswetenschappen aan de huisartsenopleiding ziet ze echter wel een kentering. ‘Ik zie dat de generatie die we nu opleiden zich veel meer bewust is van de noodzaak tot samenwerking. We zijn nu samen met de bedrijfsartsenopleiding ook een aantal ideeën aan het uitwerken. Het zou al veel uitmaken wanneer je weet wat een bedrijfsarts doet en wat een huisarts kan en mag. De bedrijfsarts wordt nog vaak gezien als iemand die mensen weer naar het werk stuurt. Ik weet dat dat niet zo is, maar dat is wel het beeld wat er heerst. Daardoor hebben huisartsen het idee dat wanneer ze de bedrijfsarts informatie geven, hun patiënt misschien iets moet doen wat hij nog helemaal niet kan. Die onbekendheid met het vak, daar is nog veel te winnen.’

Sommige dingen kan ik veel beter doen dan een bedrijfsarts. En omgekeerd

Over het symposium zeg ze tot slot: ‘Willen we de mentale gezondheid op de kaart zetten en verbeteren, dan is samenwerking echt een hele belangrijke factor. Samenwerking helpt mee aan een gezonder klimaat. Op alle niveaus, dus zowel op de werkvloer als ook tussen bedrijfsartsen, psychologen en HR-professionals.’ Dat is ook waar de keynote van Arnold Bakker over gaat. Bakker doet wetenschappelijk onderzoek naar jobcrafting op teamniveau. Oftewel: welke werkzaamheden moeten er gedaan worden en hoe kun je die onder het team zodanig verdelen zodat iedereen duurzaam inzetbaar blijft. ‘Gebruik ieders kwaliteiten optimaal en verdeel de vervelende of saaie klussen eerlijk over het team. Het is een mogelijkheid om met minder energie en meer plezier je werk te doen.’ Deze aanpak is niet alleen van toepassing op de werkvloer, maar geldt ook voor de samenwerking tussen professionals, zo vindt ze. ‘Sommige dingen kan ik veel beter doen dan een bedrijfsarts. En omgekeerd. Als we goed gebruik maken van elkaars kennis en talenten, zorgt dat voor meer werkplezier en een beter resultaat. Maar nogmaals: samenwerking kan alleen maar plaatsvinden als je de ander kent. En daar kan dit symposium op kleine schaal aan bijdragen.’

Klik hier voor meer informatie over het symposium ‘Samen sterk: samenwerken aan mentale gezondheid in organisaties’ dat op 19 september plaatsvindt in Kontakt der Kontinenten in Soesterberg.