Rookvrije Organisatie is een project waarmee de NVAB zich heeft ingeschreven in het kader van het nationaal preventie-akkoord. ‘Dat akkoord is een afspraak tussen het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) en een zeventigtal organisaties,’ vertelt projectleider Hans Dam. ‘Het beslaat een aantal doelstellingen, bijvoorbeeld voeding, overgewicht, roken en alcoholgebruik. Met de NVAB hebben we ons ingeschreven op roken en alcoholgebruik.’

Aan die ‘rooktafel’ zitten ook andere organisatie, zoals de Hartstichting, het Trimbosinstituut, Pharos, en de Longalliantie Nederland. ‘In het verleden was er door het ministerie VWS veel geld gereserveerd voor preventie, maar nu er zo lang geen kabinet was, wachtten we op een vervolg op het preventieakkoord.’ De organisaties hebben de afgelopen maanden voortdurend brieven gestuurd naar de informateurs van het nieuwe kabinet. ‘We vroegen hen het preventieakkoord overeind te houden, zodat er in 2022 en daarna een vervolg kan komen. Nu er een regeerakkoord is, hopen we daar zo snel mogelijk bericht over te krijgen.’

Verslaving
Hans Dam zat op een fiets in Spanje toen hij hoorde dat de NVAB een projectleider zocht voor Rookvrije Organisatie. ‘Ik was met pensioen, maar voelde me nog niet alsof ik was uitgewerkt. Toen heb ik me aangemeld.’ In de periode dat hij werkte en opleider was, werd het Centrum Gezondheidsbevordering op de Werkplek opgericht. ‘Dat vond ik enorm belangrijk en het onderwerp heeft altijd mijn voorliefde gehad,’ zegt Dam. ‘Ik had het tij niet mee, er was een andere kracht in het spel die de aandacht vooral naar beroepsziekten trok.’

Het idee was dat de bedrijfsarts zich niet met preventie hoefde bezig te houden, zegt hij. ‘De laatste vijftien jaar voor ik met pensioen ging, werkte ik bij een grote multinational en daar heb ik preventie en leefstijl wel altijd op de agenda weten te krijgen.’ Roken valt niet onder leefstijl, benadrukt hij. ‘Dat is een verslaving, dat moeten we ons realiseren.’ Hij vindt dat iedere bedrijfsarts in ieder contact roken moet aankaarten. ‘Van collega Marcel de Ree heb ik geleerd om ieder consult te vragen: “rookt u?”. Als het antwoord dan “ja” is, dan zeg ik: “Oh. Jammer”.’ Mensen vinden het heel normaal als een dokter stoppen met roken aankaart, stelt hij. ‘Het is eigenlijk vooral raar als het niet gebeurt.’

Binnen Rookvrije Organisatie is Dam dan ook helemaal op zijn plaats. Er zijn er allerlei producten gecreëerd binnen het project, vertelt hij. ‘Allereerst de website, rookvrijwerken.nl. Verder hebben we twee webinars georganiseerd voor bedrijfsartsen, waaronder een over “rookvrij worden: hoe doe je dat?”.’

Een andere webinar ging over mensen in een lage sociaaleconomische positie die dubbel belast worden, de groep werknemers die zowel rookt als op het werk wordt blootgesteld aan schadelijke stoffen. Van die groep, tussen de 25 en 45, rookt de helft, vertelt hij. ‘In mijn werk als bedrijfsarts zie ik regelmatig mensen van 50, 60 die als gevolg van langdurig roken uitvallen.’ Ook geeft Rookvrije Organisatie op de website informatie over hoe je een bedrijf kunt benaderen en roken kunt aankaarten. Daarnaast was er een campagne op sociale media met twee podcasts, waaronder over de Koninklijke Peijnenburg, een bedrijf dat al een paar jaar rookvrij is. Tenslotte kwam er ook een Glossy, met interviews met bekende en minder bekende mensen uit het veld. Die werd naar alle bedrijfsartsen verzonden.

E-learning
Deze week lanceert de NVAB een e-learning, Lage sociaaleconomische positie: dubbel belast?!, die online gratis is te volgen. ‘Hij is bedoeld voor bedrijfsartsen, huisartsen en hun ondersteuners,’ vertelt Dam. ‘De e-learning gaat in op hoe je als zorgverlener omgaat met mensen in een lagere sociaaleconomische positie, een groep die vaak meer verslaafd is en jong is begonnen met roken.’ Wat ook meer voorkomt binnen die groep, is laaggeletterdheid en financiële problemen. ‘Daardoor staat nadenken over een betere gezondheid soms op een lager pitje. Als bedrijfsarts kun je de problemen in kaart brengen en kijken hoe je die via meerdere wegen kunt aanpakken.’

‘Een poster ophangen en een flyer neerleggen is dan niet genoeg,’ stelt Dam. ‘Mensen denken snel “dit gaat niet over mij”. Je moet het bedrijf en de werknemers actief benaderen en zowel het roken als eventuele gevaarlijke werkomstandigheden aankaarten.’ In 2022 mag de NVAB van het Ministerie van VWS vervolg geven aan dit onderdeel. Hier willen ze ook mensen op brancheniveau bij betrekken. ‘Werkgevers- en werknemersorganisatie moeten zich ook hard maken voor het stoppen met roken samen met de verbetering van werkomstandigheden.’

Rookruimtes
Per 1 januari moeten alle inpandige rookruimtes bij bedrijven gesloten zijn. Dit is bij de overheid en semi-overheid al het geval sinds 1 juli. ‘Wat we als deelnemers aan de ‘rooktafel’ ook heel graag wilden was een accijnsverhoging, maar voor zover ik nu heb begrepen staat pas voor 2023 gepland. Er is een sterke tegenlobby vanuit de tabaksindustrie,’ zegt Dam.

Hij vindt dat er nog veel kan gebeuren en zal de boodschap dan ook blijven herhalen. ‘Ongeveer 20 procent van de Nederlanders rookt, 14 procent dagelijks. De doelstelling is minder dan 5 procent in 2040.’ Als bedrijfsarts kun je bruggen slaan tussen de directie van een bedrijf en de werknemers en stoppen met roken op de agenda zetten, stelt hij. ‘Daarom zullen wij in 2022 ook de website blijven verbeteren en hieraan aandacht blijven besteden in onze nieuwsbrief.’